توانمدسازی مهاجران افغان
در بنیاد «نیکو»
تعداد بازدید : 0
حمایت ژاپنی
گفت و گو با «ماریکو یاگی»
نماینده نیکو در تهران
امروزه در جهان کشورهای مدعی تمدن سازی و تاثیرگذاری بر ملت ها، پای خود را فراتر از مرزهای داخلی و منطقه ای می گذارند. ژاپن که هیچ مرزی با افغانستان ندارد اما این کشور را دروازه تاثیرگذاری بر منطقه می داند و احتمالا فهمیده است که وضعیت فعلی تا ابد ادامه نخواهد یافت. حضور و فعالیت 35 ساله سازمان مردم نهاد ژاپنی نیکو(nico) در ایران مؤید این مسئله است که موضوع پناهندگان یک مسئولیت فراملی و مختص به تمام جهان است و باید از ظرفیت های بشردوستانه همه کشورها استفاده کرد؛ در عین حال نباید از تاثیرات فرهنگی اینگونه فعالیت ها غافل شد. برای آشنایی بیشتر با فعالیت های سازمان مردم نهاد نیکو سراغ نماینده این سازمان در تهران رفتیم، «ماریکو یاگی» با نام اسلامی مریم تازه مسلمانی است که حدود یک سال و نیم در ایران فعالیت می کند. زمانی که به محل دفترشان می رویم، هرگز از ورودی خلوت و سوت و کور ساختمان نمی توان حدس زد که در راهروی ورودی یک مجموعه خیریه ژاپنی حضور داریم، اما حضور بی شمار مهاجران و پناهندگان در داخل ساختمان برخلاف تصور اولیه مان است. گفت وگوی ما با خانم ماریکویاگی، نماینده سازمان نیکو در ایران که به گفته خودش دکترای تخصصی در زمینه مطالعات بازگشت کنندگان جنگ دارد را در ادامه بخوانید.
چه چیزی باعث شد که شما به عنوان یک زن ژاپنی به ایران بیایید و در زمینه کمک های بشردوستان برای پناهندگان افغان فعالیت کنید؟
از وقتی دوازده ساله بودم چیزهای زیادی در مورد جنگ می شنیدم و همان زمان دوست داشتم که در کارهای بشردوستانه شرکت کنم؛ تصمیم داشتم در آینده چنین مسیری را طی کنم و جلوی انسان ها را بگیرم که این قدر به یکدیگر آسیب نزنند، بنابراین لیسانس حقوق بین الملل را از انگلستان گرفتم اما بعد به این نتیجه رسیدم که برای کمک واقعی این مدرک فایده ای ندارد، لذا برای مقطع دکترا، رشته مطالعات بازگشت کنندگان جنگ را در نیویورک انتخاب کردم. همزمان بر روی جنگ های خاورمیانه خیلی تمرکز داشتم و تصور می کردم اگر بین این مردم باشم، آن ها مرا قبول نمی کنند چون یک بودایی ام و با مسلمانان از لحاظ فرهنگی و زبانی تفاوت دارم. این نگرانی ها ادامه داشت تا با همسر ایرانی ام آشنا شدم و از آن موقع شروع کردم به فارسی یادگرفتن چرا که فارسی و دری به هم خیلی نزدیک اند و بعد مسلمان شدم. در همین راستا تلاش می کردم به پناهندگان کمک کنم، بعد به سازمان نیکو درخواست دادم و الان هم در تهران مشغول به کارم.
سازمان نیکو چه فعالیت هایی در زمینه پناهندگان در جهان به ویژه ایران دارد؟
نیکو سازمانی غیر دولتی و ژاپنی است که در سال 1979 میلادی یا 1358 شمسی در شهر توکیو تاسیس شد.
نیکو در هرکشوری پروژههای متفاوتی دارد اما در ایران منحصر می شود به پناهندگان افغان چراکه تعداد زیادی از آن ها در ایران هستند.
این سازمان خدمات مختلفی در حمایت از مهاجران برای بازگشت داوطلبانه به میهن، از ابتدایی ترین مرحله، یعنی شناسایی توانایی ها، هدف های شغلی مهاجران و راهنمایی ها و مشاوره های لازم برای دستیابی به اهداف تا برگزاری دوره های آموزشی و سمینارهای کاربردی و تلاش برای کاریابی کارآموزان در افغانستان انجام می دهد.
برای نیکو همان اندازه که تشویق و کمک به بازگشت داوطلبانه پناهندگان مهم است، کمک های بشردوستانه در افغانستان برای برقراری صلح و بازسازی این کشور هم اهمیت دارد.
سال 2002 نیکو پروژه های گسترده ای را در استان هرات شروع کرد اما به دلیل جنگ های داخلی و ناامنی ترجیح داد در مشهد به فعالیت بپردازد، لذا از ده سال پیش این پروژه ها در دفتر مشهد اداره می شده و نتایج خوبی هم در بازگشت مهاجران داشته است.
در مشهد دو شعبه اصلی داشتیم، یکی مربوط به امور بازگشت پناهندگان که اطلاعات لازم را به پناهندگان ارائه می کرد و شعبه دیگر به بازسازی مدارس در افغانستان کمک یا زمینه سوادآموزی برای زنان بی سواد در هرات را مهیا می کرد، همانطور که گفتم این شعبه مستقیم با افغانستان در تماس بود؛ درنهایت از سال گذشته دفتر اصلی را به تهران منتقل کردیم.
در مشهد چه فعالیتهایی برای پناهندگان داشتید؟
پروژه های آموزش فنی وحرفه ای نیکو در مشهد، از سال 2003 تا 2012 برگزار شد، در آن مهارت های پایه ای شغلی مانند کامپیوتر، انگلیسی، مهارت های نویسندگی، مبانی گرافیک، حسابداری، شبکه و بازاریابی به پناهندگان افغان و نوجوانان محروم آموزش داده و پس از آن برای کاریابی کارآموزان در بازار کار افغانستان و ایران تلاش هایی کردیم.
در این دوره ها بیش از 3500 دانش آموز بالای 18 سال دانش و حرفه ای برای درآمدزایی و ادامه بهتر زندگی آموختند.
با توجه به فعالیت ده ساله بنیاد نیکو به ویژه در مشهد، در زمینه پناهندگان افغان مهمترین تجربیاتی که کسب کردید چه بوده؟
به طور کل ایده اولیه و چشم اندازی که برای کارمان تصور کردیم این بود که افغانستان برای خودش آینده ای داشته باشد، از نظر ما اینکه پناهنده ها صرفاً به کشور خودشان بازگردند مهم نبود؛ کار بازسازی در افغانستان به خودی خود در حال انجام است و سازمان نیکو نمی خواست همان کار را بکند بلکه می خواست افراد را آموزش بدهد تا با علم کامل برگردند، معتقدیم اگر هر مهاجر افغان بتواند آینده خودش را بسازد، آینده کشور افغانستان هم ساخته می شود.
با این حال وقتی من به ایران آمدم، دفتر تهران تاسیس شده بود و قبل از آن تجربه حضور در مشهد را ندارم.
در سایر کشورها چه فعالیتی می کنید؟
در کشورهای مالاوی و فلسطین از فعالیت های کشاورزی حمایت می کنیم، در اردن هم به پناهندگان عراق و سوریه کمک می کنیم تا آسیب های روانیشان ناشی از جنگ بهبود پیدا کند. البته چون در مالاوی آمار مرگ و میر زنان باردار بالاست، سعی می کنیم به مادران باردار آگاهی بدهیم تا چگونه فرزندانشان را سالم به دنیا بیاورند و مراقبت های لازم دوران بارداری را داشته باشند. در پاکستان نیز پروژه های تصفیه آب برای آبیاری گیاهان، آموزش و مشاوره برای بهره برداری از زمین و تولید محصولات باکیفیت را داریم. علاوه بر این در کشور ژاپن هم دفتر ویژه ای داریم که در آن به آسیب دیدگان سونامی کمک می شود یا در فیلیپین به خاطر حادثه طوفان تیم ویژه ای فعالیت میکند.
پناهندگان افغان چگونه از فعالیت های سازمان نیکو اطلاع پیدا می کنند؟
اولین قدمی که در تهران برداشتیم این بود که به ورامین و پاکدشت رفتیم و با تمام پناهندگان حرف زدیم، خودمان را معرفی کردیم و از آن ها خواستیم ما را به بقیه هم معرفی کنند. علاوه بر این پس از یک سال فعالیت، دایره روابطمان با دولت ایران هم بیشتر شده است، با سفارت افغانستان هم ارتباط برقرار کردیم و آن ها هم تبلیغ می کنند تا بقیه از فعالیت های ما خبردار شوند و بدانند چنین سازمانی به پناهندگان کمک می کند. ما یک سری دوره های بهورزی داریم که دانش آموختگان آن برای کارآموزی به خانه های بهداشت و کلینیک ها می روند، از همین طریق می توانیم با این خانه های بهداشت و کلینیک ها تعامل داشته باشیم که به تبلیغ ما کمک کنند. علاوه بر این ها خیلی از کسانی که قبلاً با ما ارتباط داشتند به دوستان و آشنایانشان خبر داده اند و این هم خودش یک نوع تبلیغ است.
مخاطب فعالیت های سازمان نیکو در تهران چه قشری از پناهندگان افغان است؟
یک رده سنی خاص بین 18 تا 35 سال مخاطبین ما هستند و کسانی را میپ ذیریم که مدرک قانونی اقامت داشته باشند، آن ها زمانی که به ما مراجعه می کنند ابتدا کارت شناسایی پاسپورت یا ویزایشان را بررسی میکنیم.
بودجه فعالیت هایی که گفتید از کجا تامین می شود؟
ما بودجه های مختلفی داریم و برای هر پروژه باید بودجهای درخواست کنیم؛ برای همین گاهی دولت ژاپن، گاهی هم سازمان ملل به ما کمک می کنند، اما بودجه ما در ایران عمدتاً به طور اختصاصی از ژاپن تامین می شود.
از خود مهاجران هم هزینه ای می گیریم که حدودا 20 هزار تومان است، این هزینه هم برای آن است که آن ها نسبت به کلاس ها احساس مسئولیت کنند چون اگر رایگان باشد شاید تصور کنند هر وقت دلشان بخواهد می توانند کلاس ها را رها کنند؛ با این حال بودجه ای که دولت ژاپن می دهد، برای ما کفایت می کند و این رقمی که از مراجعین می گیریم برای خودشان هزینه می شود.
آیا ارتباطتان با پناهندگانی که به افغانستان باز میگردند، ادامه دارد؟
بله ارتباط داریم اما بیشتر بستگی به افراد دارد، بعضی ها رابطه شان را با سازمان حفظ می کنند مثلاً یکی از کارآموزان در دفتر ما دوره دیده و حتی مشغول به کار شده بود و الان در یک موسسه خیریه در هرات کار می کند، دو ماه پیش از وی خواستیم که به سمینارهای ما بیاید و تجربه های خودش را در اختیار سایرین قرار بدهد، این انتقال تجربیات به بازگشت بقیه کمک می کند. در آینده می خواهیم در دفتر تهران روی این مسئله بیشتر کار کنیم که بچه ها همان طور که این جا دوره می بینند اگر به افغانستان برگشتند، رابطه شان را حفظ کنند و به دیگران از نحوه استقرار و فعالیت هایشان بگویند.
با سایر سازمان های دولتی و خصوصی در زمینه پناهندگان چه همکاری هایی دارید؟ آیا اداراتی مثل اداره کل اتباع یا کمیساریای عالی پناهندگان کمک مالی به شما می کنند؟
در حال حاضر هیچ گونه پشتیبانی مالی از جانب این سازمان ها دریافت نمی کنیم اما برای اینکه به هدف اصلی خودمان یعنی کمک به پناهندگان برسیم تا آن ها با آگاهی و علم کامل برای ساختن آینده کشورشان برگردند، روابط زیادی با سازمانهای مرتبط داریم. همچنین با یک سری NGO داخل ایران که برای پناهندگان کار می کنند ارتباط داریم و معتقدیم اگر هر کدام کار پراکنده بکنیم، نمی توانیم تاثیر خوبی بر موضوع پناهندگان بگذاریم. لذا سعی می کنیم رابطه های خوب و محکمتری داشته باشیم.
علاوه بر این ما تلاش داریم رابطه مان را با تمام خیریه های داخل خود افغانستان هم محکم کنیم، تا بچه هایی که پیش ما آموزش می بینند و به افغانستان برمی گردند، آنجا به حال خود رها نشوند بلکه در افغانستان هم کسی باشد که به آن ها کمک کند. در آینده می خواهیم درخواستی به کمیساریا بزنیم تا در زمینه فعالیت های سازمان نیکو کمک مالی کنند.
آموزش هایی که به پناهندگان می دهید عمدتاً از جنس فرهنگی و اجتماعی است یا به سمت تربیت نیروی متخصص کار که در آینده برای افغانستان مفید باشند، رفتید؟
مهارت هایی که آموزش می دهیم فرهنگی اجتماعی نیستند بلکه همان مهارت های فنی و مطابق با بازار کار افغانستان است. مسلماً سراغ مهارت های زمان بر نمی رویم و روی مهارت های فنی تمرکز می کنیم که افراد زود یاد بگیرند و در نتیجه زودتر هم به افغانستان بازگردند؛ مثل IT و زبان انگلیسی که هر جامعه ای به آن نیاز دارد.
کسانی که این جا کار می کنند همیشه آرزو دارند که بتوانند به پناهندگان کمک کنند تا آن ها مبتنی بر ظرفیت، خواسته ها و علایق واقعیشان آینده خود را بسازند.
چه میزان از پناهندگان افغان تاکنون در برنامه های شما شرکت داشته اند و چه تعداد از آن ها به افغانستان بازگشت اند؟
تا سال گذشته 900 نفر را ثبت نام کردیم که حدود 300 نفر در کلاس ها حاضر شدند، هفته اخیر هم 600 نفر ثبت نام جدید داشتیم؛ برای همین مشخص نیست که چه تعداد در کلاس هایمان تاکنون شرکت کرده اند اما احتمال می دهیم به بیش از 1000 نفر برسند. در مورد بازگشتشان اطلاع خاصی نداریم چون ما هیچ اجباری برای بازگشت نداریم.
از آن جائی که نیکو یک سازمان ژاپنی است،آیا سعی کردهاید که دانشآموزان را با فرهنگ ژاپن هم آشنا کنید؟
ما اصلا نیازی نمی بینیم که از کشورخودمان صحبتی بکنیم یا آموزش خاصی در مورد فرهنگش بدهیم، چون مهمترین مسئله برای ما ارائه اطلاعات در مورد افغانستان است، خیلی از مخاطبین ما در ایران به دنیا آمدهاند و هیچ چیزی در مورد کشور افغانستان نمیدانند؛ ترجیح میدهیم اطلاعاتی که ارائه می شود، بیشتر در مورد کشورخودشان باشد.