مجموعه عوامل مختلفی باعث شده که شهر مشهد به یکی از مهاجرپذیرترین نقاط شهری ایران تبدیل شود. از سوی دیگر کمیابی و گرانی زمین و مسکن در کالبد اصلی شهر مشهد موجب شده تا جمع زیادی از مهاجران این شهر بدون رعایت ضوابط و قوانین شهرسازی در قالب ساختوسازهای غیرمجاز اقدام به احداث سکونتگاههای غیررسمی کنند و بخش قابلتوجهی از زمینهای شهری را به شکل نامتعارف و غیرقانونی به تصرف خود درآورند. یکی دیگر از دلایل تصرف زمین توسط حاشیهنشینان این است که برخی از این اراضی توسط زمینخواران بزرگ تصرف و با قیمت ارزانتر به حاشیهنشینان تحویل میشود. بر این اساس این نوشتار درصدد یافتن راههای پیشگیری از این روند یعنی زمینخواری توسط حاشیهنشینان است. به نظر میرسد توجه به موضوعات زیر میتواند در کاهش و پیشگیری از پدیده زمینخواری توسط حاشیهنشینان مؤثر باشد:
اجرای طرح کاداستر: یک قطعه کاداستر قطعهای از زمین است که موقعیت حدود آن روی نقشه مشخصشده و اطلاعات حقوقی نظیر آن معین باشد، یا به عبارتی همان سیستم اطلاعات ملکی که نوع خاصی از سیستم اطلاعاتی جغرافیایی است و شامل اطلاعات مربوط به مالکیت زمینهاست، بر اساس این نقشه میتوان اسناد مالکیت را صادر کرد.
دقت نظر سازمانها و مرجع مسئول در پاسخ به استعلامات درباره اراضی قولنامهای.
کنترل دفاتر اسناد رسمی و نظارت بر فعالیت آنان در خصوص ثبت معاملات مربوط به اراضی و املاک.
اطلاعرسانی صحیح و درست از طریق وسایل ارتباطجمعی و دایر کردن مکانهایی در شهرداریها و سایر مراجع مربوط برای دادن اطلاعات درباره زمینهای محدوده هر شهر و زمینهای خارج محدوده با نوع کاربری آن بهگونهای که هر شهروند قبل از خرید هر زمینی بهراحتی بتواند از وضعیت آن اطلاع کسب کند.
کلیه زمینهای دولتی به طریق حصار کشی یا نصب تابلو یا گماردن نگهبان حفاظت شوند.
اصل سند کلیه زمینهای دولتی استرداد شود تا از وقوع سوءاستفادههای احتمالی جلوگیری شود.
تهیه سیستم یکپارچه جامع اطلاعاتی ثبتاسناد و املاک کشور و دسترسی سریع به آن تا از وقوع سوءاستفاده زمینخواران پیشگیری کند.
تشدید مجازات زمینخواران میتواند یکی از راههای کاهش زمینخواری باشد که باید مسئولان مربوط در خصوص وضعیت قانون موجود بازنگری کنند.
خلاصه کلام اینکه زمینخواری در سالهای اخیر به علت سوءاستفادههای مختلف و کثرت کلاهبرداریها در املاک و اراضی رواج یافته است. بهرغم تمام غوغاهای فراوانی که درباره زمینخواری صورت میگیرد هیچگاه این پدیده بهصورت دقیق و مشخص تعریفنشده و در قوانین موجود در ایران عنوان خاصی بانام زمینخواری وجود ندارد و جرم تلقی نشده است. با توجه به شرایط بحرانی موجود در این زمینه باید از مسئولان این سؤال را بهطورجدی مطرح کرد که منظور از زمینخواری چیست و مجازات آن
کدام است؟