صادق آهنگران از ذاکران اهل بیت که رزمندگان اسلام خاطرات بسیاری از حضور او در جبهه های حق علیه باطل دارند این گونه ماجرای آزاد سازی خرمشهر را روایت می کند : شب عملیات بیت المقدس چند نوحه خواندم که دوتای آن ها چندین بار از صداوسیما پخش شد وحتی اولی آرم اخبار شده بود. آن دو نوحه این ها بودند .. سوی دیار عاشقان سوی دیار عاشقان روبه خدا می رویم روبه خدا می رویم بهر ولای عشق او بهر ولای عشق او به کربلا می رویم به کربلا می رویم کرببلا ای حرم وتربت خون بار حسین این همه لشکر آمده عازم دیدار حسین عملیات شروع شد و بحمدا... رزمندگان توانستند بعد از حدود 18 ماه خرمشهر را از چنگال متجاوزان بعثی آزاد کنند. زمانی که خرمشهر آزاد شد ، من به همراه یکی از دوستانم به نام سید امام از اولین نفراتی بودیم که وارد شهر شدیم. وقتی خواستیم از دژبانی که سر جاده بود رد شویم به ما گفتند هنوز کسی داخل شهر نرفته و شهر به طور کامل پاک سازی نشده است که ما توجهی نکردیم و با موتوری که داشتیم وارد شهر شدیم . وارد شهر که شدیم بیشترین چیزی که توجه مان راجلب کرد اسرای عراقی ای بودند که لباس های شان را از تن در آورده و به طرف رزمندگان ما می دویدند و فریاد الموت لصدام سر می دادند. من وسید محمد یک راست رفتیم مسجد جامع، وارد مسجد که شدیم چند نفر از از بچه های خرمشهر را دیدیم که قبل ازما آمده بودند. آن ها صورت های خود را به دیوار مسجد می مالیدند وبر در ودیوار مسجد بوسه می زدند و اشک شوق ازچشمان شان سرازیر بود.از فرط خوشحالی نمی دانستند چه کنند. گاهی به سجده می رفتند وخدارا شکر می کردند گاهی همدیگر رابغل می کردند گاهی هم با در و دیوار مسجد حرف می زدند ودر فراق دوستان ویاران شان اشک می ریختند. درتمام این مدت اشک شوق آن ها قطع نمی شد. وارد شبستان شدیم. دشمن بعثی بخشی از مسجد را تخریب کرده بود.دورکعت نماز شکر در آن جا خواندیم واز مسجد خارج شدیم. دیگر رزمندگان تقریبا وارد شهر شده بو دند وتنها کاری که انجام می شد تعقیب وگریز عراقی ها بود. باچشم خود می دیدیم که بسیجی ها ی بعضا کم سن وسال دنبال عراقی ها یی می کنند که از نظرهیکل ظاهری دو برابر آن ها بودند عده ای را اسیر می کردند عده ای هم از ترس خودشان را به داخل اروند می انداختند که یا آب آن ها را می برد ویا هدف گلوله ی رزمندگان قرار می گرفتند. آن روز وقتی قصد ترک شهر را داشتیم یک اسیر عراقی تحویلم دادند وقرار شد او را باعلی شریفی نیا ببریم. بی چاره اسیر عراقی ظاهراً شنیده بود که ما نیت آزادی قدس را داریم با ترس و لرز به ما نگاه می کرد ودائم می گفت ان شاء ا... بالقدس ان شا الله بالقدس . همان قدر که از اشغال خرمشهر متاثر و محزون شدیم از آزادی خرمشهر خوشحال و مسرور بودیم و چه بسا بیشتر واقعا در عرش سیر می کردیم البته وقتی خرمشهر را از دست دادیم بچه ها با کم ترین امکانات بیشترین مقاومت واز جان گذشتگی رااز خود نشان دادند واگر امکانات و تجهیزات لازم دراختیارشان قرار می گرفت شاید خرمشهر هرگز سقوط نمی کرد اما آن روز عراق با بیشترین امکانات زرهی و مهماتی که پس از آزادی خرمشهر تا چند سال بعد هم مورد استفاده ما قرار گرفت شکست خورد وبا خفت خرمشهر را پس داد که این خود نمونه بارز دیگری ازپیروزی حق و ایمان در برابر باطل و کفر بود. پس از فتح خرمشهر آقای معلمی شعری سرود که من آن را به عنوان نوحه فتح خرمشهر خواندم . تو خرمشهر خونین کربلا ی ملک ایمانی به رزمت آفرین به پیکارت درود

در سال 1227 ه.ق(1812 م) حاج یوسف پدر جابر خان(رئیس خاندان كعب) خرمشهر را بصورت قریه كوچكی بنا نهاد كه به‌مرور زمان با توجه به رودهای كارون و اروندرود، به بندری معتبر تبدیل شد. فاصله آن تا بصره 24 كیلومتر، تا آبادان 10، اهواز 120 و تا ساحل خلیج فارس 96 كیلومتر است. مذهب مردم خرمشهر شیعه اثنی عشری است و به دو زبان فارسی و عربی گویش دارند. در سال 1318 ه.ش، اولین اسكله تجاری بزرگ افتتاح و در جریان جنگ جهانی دوم نیز شش اسكله به آن اضافه شد. در حال حاضر طول اسكله بندر خرمشهر به 1500 متر و تعداد ایستگاه های پهلوگیری به 9 اسكله رسیده است. بندر خرمشهر به‌دلیل موقعیت ممتاز جغرافیائی و ارتباط با دریای آزاد، ثروت عظیمی در خود نهفته دارد كه می تواند به شدت مورد توجه كشورهای بیگانه و استعمارگر قرارگیرد. قبل از جنگ، اساس اقتصاد خرمشهر بر كشاورزی، دامداری، ماهی گیری، صنایع دستی و بازرگانی استوار بود. خرما عمده ترین محصول كشاورزی و سالیانه بالغ بر 55 هزار تن است كه حدود 40 درصد آن برای صادرات ارسال می شود. پس از خرما، ماهی دومین محصول اقتصادی ونیز كالای صادراتی خرمشهر است. مطابق آمار سال 1365، جمعیت شهرستان خرمشهر بالغ بر 2598 نفر بوده كه 1328 نفر مذكر و مابقی مؤنث بوده اند. بحران های بعد از پیروزی انقلاب تا قبل از آغاز جنگ قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، دو گرایش عمده که یکی از این جریان ها جریان مذهبی ـ انقلابی با تأكید بر اسلامیت و نه قومیت، نقش كلیدی و تعیین كننده ای در جریان پیروزی انقلاب داشت. پس از سقوط رژیم سلطنتی، گروه های مختلف عقب مانده از انقلاب، مخالفان انقلاب و جاسوسان عرب با انگیزه قومیت گرائی، گروهی به نام" گروه خلق عرب" با شاخه های مختلف تشكیل دادند كه تمام تلاش خود را بر برانگیختن تعصب قومی، گسترش روحیه ناسیونالیسم عربی، جداسازی عرب از غیر عرب و به تدریج مواضع ضد انقلابی علنی تر معطوف ساخت. پس از چندی، فعالیت " گروه خلق عرب" به اقدامات مسلحانه تبدیل شد و به تدریج گسترش یافت تا آنجاكه به درگیری با جوانان مسلمان و شهادت مردم، انفجار، آتش سوزی و حتی اشغال مراكز اداری شهر كشیده شد. آمارها نشان می دهد كه در نیمه اول سال 1358، 31 شهید، در نیمه دوم 58، 11 شهید و در نیمه اول سال 1359(قبل از آغاز جنگ) 32 شهید حاصل درگیری گروه های ضدانقلاب در خرمشهر بود. همچنین آمارها حاكی از آن است كه حملات مكرر به دفاتر نمایندگی روزنامه های اطلاعات و كیهان، ساختمان كانون فرهنگی نظامی جوانان مسلمان خرمشهر، شهربانی، فرمانداری، ژاندارمری، دادگستری، اداره كل بنادر و كشتیرانی، انفجار بمب در بازار، اماكن اداری و... و نیز درگیری مسلحانه با مأمورین مرزی، ژاندارمری و گمرك توسط اعضای این گروه صورت گرفته بود. هرچند كه با به ستوه آمدن مردم مسلمان شهر از اقدامات ایذائی این گروه های ضدانقلاب در تاریخ 23/4/1358، با هجومی مردمی به مراكز استقرار" گروه خلق عرب"، عده ای از عناصر ضدانقلاب را دستگیر و مابقی را متواری كردند كه بدین ترتیب دوران حضور و فعالیت های علنی ضدانقلاب وابسته به عراق و سلطنت طلبان پایان یافت. اما اقدامات ایذائی اعضای این گروه كه بطور مستقیم از سوی رژیم عراق حمایت می شد، ادامه یافت. منبع : سایت نوید شاهد(پایگاه اطلاع رسانی فرهنگ ایثار و شهادت)

با وجود نگاه جانبدارانه و جهت دار رسانه های خارجی در ارسال اخبار و اطلاعات روزانه درباره جنگ ایران و عراق جملگی این رسانه ها زبان اعتراف گشودند و با بهت و حیرت به شكست نیروهای عراقی در این عملیات اذعان كردند. روزنامه گاردین چاپ انگلستان درباره سقوط فتح خرمشهر می نویسد: «سقوط خرمشهر یعنی سقوط آخرین و مهم ترین افتخار جنگی عراق كه ایرانی ها با بازپس گرفتن آن، این برگ برنده را كه به وسیله آن عراق می كوشید ایران را به پای میز مذاكره بكشاند، از دست بغداد ربودند.» هم چنین وزیر امور خارجه آمریكا «الكساندر هیگ» به طور رسمی در شورای امور خاورمیانه وزارت خارجه شان می گوید: «پیروزی های اخیر ایران در جنگ با عراق برای آمریكا نگران كننده است و منافع غرب به ویژه آمریكا را در منطقه به خطر انداخته است.» عملیات پیروز بیت المقدس كه به آزادسازی خرمشهر پس از ۵۷۵ روز منجر شد، ضربه اساسی و تعیین كننده ای بر پیكر دشمن وارد ساخت و همه معادلات، و ذهنیت هایی را كه درمورد توانایی و قابلیت های نظامی ایران وجود داشت، تغییر داد. بسیاری از كارشناسان نظامی تحلیل گران رسانه های خارجی، در برابر سرعت عمل و ویژگی های عملیاتی نیروهای ایرانی به هنگام فتح خرمشهر، غافلگیر، مبهوت و شگفت زده شدند. رادیو دولتی انگلیس كه شامگاه نهم اردیبهشت ۱۳۶۱ اعلام می كرد: «چنان چه ایرانیان درصدد بازپس گرفتن خرمشهر برآیند، سخت ترین» گردو «را برای شكستن برگزیده اند.» سرانجام ناچار شد سكوت خود را بشكد و طی گفتاری در پنجم خرداد ماه سال ۶۱ یعنی دو روز پس از آزادسازی خرمشهر توسط رزمندگان اسلام حیرت زده اعلام كند: «از زمانی كه خبرنگاران غربی از نیروهای عراقی در خرمشهر دیدن كرده و از روحیه خوب آنها گزارش داده اند، بیش از سه یا چهار روز نمی گذرد كه ناگهان همه شهر از دست عراقی ها بیرون كشیده شد.» ساعت ۱۰:۵۵ دقیقه بامداد چهارشنبه، چهارم خرداد ۶۱ خبرگزاری های بین المللی، در گزارش هایی كه با عنوان «بسیار مهم» از بغداد به سراسر جهان مخابره كرد برای نخستین بار ضمن استناد به بیانیه نظامی بغداد اعلام داشتند كه عراق «تلویحا به شكست خود اعتراف كرده است. به نوشته وزیر خارجه وقت جمهوری اسلامی ایران، خبرگزاری رسمی عراق " آی.ان. ۱ " در یك اطلاعیه كوتاه ضمن آن كه از خرمشهر با عنوان» بندر خرمشهر نام برد، اعلام كرد: سخنگوی ارتش عراق اعلام كرده است بندر خرمشهر را ترك و تا مرزهای بین المللی عقب نشینی كرده اند. این خبرگزاری افزود كه عقب نشینی نیروهای عراقی، از روز یكشنبه اول خرداد ۱۳۶۱ آغاز شده است. همین اطلاعیه تلكس بین المللی خبرگزاری عراق، عصر چهارم خرداد ۱۳۶۱ به صورت دیگری از سوی رادیو صوت الجماهیر بغداد به اطلاع افكار عمومی عراق رسانده شد: «یك سخنگوی ارتش عراق اعلام كرده است كه نیروهای پیروزمند قادسیه صدام پس از آن كه همه حمله های قوای دشمن منحوس و نژادپرست فارس را در مناطق الخفاجیه (سوسنگرد) و الاهواز (اهواز) با اقتدار كامل دفع كردند... صبح روز ۲۴/۵/۱۹۸۲ (۳/۳/۱۳۶۱) در یك جابه جایی تحسین برانگیز، عقب نشینی تاكتیكی(!) خود را از جبهه معمره (خرمشهر) با موفقیت كامل انجام داده اند. این دعاوی درست در شرایطی از رادیوی دولتی بغداد پخش می شد كه خبرگزاری آمریكایی «یونایتدپرس» در ساعت ۲۲ دقیقه بامداد همان روز، در گزارش ارسالی خود از بیروت، سربازان عراقی را در حال فرار توصیف كرده و نوشت:« ... سربازان در حال فرار عراق، سرگرم گریختن از خرمشهر و مناطق اشغالی هستند.» پس از پخش گزارش های مستند و خبری و تصاویر تهیه شده از جبهه خرمشهر توسط رسانه های ایران و خارجی كه در آنها شكست نیروهای عراقی در قالب صفوف هزاران نفره اسرا و انبوه ادوات و تجهیزات منهدم شده یا به غنیمت درآمده دشمن، به گویاترین وجهی به نمایش درآمد. دیگر حتی كشورهای جنوب خلیج فارس نیز كه همواره از صدام حمایت می كردند، اكنون به واهی بودن دعاوی حكام بغداد اذعان داشتند. از طرف دیگر رژیم عراق برای فریب افكار عمومی و سرپوش گذاشتن بر شكست های بیت المقدس، اقدام به اعطای «مدال شجاعت»، «نشان لیاقت» و نشان «رافدین» به تعدادی از فرماندهان خود كرد. رادیو دولتی صدای آمریكا پس از پنج شبانه روز سكوت و امتناع از انعكاس خبر فتح خرمشهر توسط نیروهای ایران، سرانجام در «گزارش ویژه» هشتم خرداد ماه سال ۱۳۶۱ خود می گوید: «با وجود مشكلات تداركاتی، ناآرامی های ناشی از انقلاب و كاهش تدریجی قدرت عملیات نیروهای هوایی ایران، ماشین نظامی ایران به گونه ای اعجاب آور عمل كرد.» منبع: سایت شهید آوینی به نقل از روابط عمومی سازمان حفظ نشر آثار و ارزش های دفاع مقدس سپاه پاسداران