حضرت آیت ا... خامنه ای رهبر انقلاب عصر روزیكشنبه در دیدار مسئولان و كارگزاران نظام، تحویل مسئولیت‌های اجرایی را فرصتی مبارك برای استمرار جهت گیری‌های حضرت امام خمینی (رض) در مسائل مختلف كشور خواندند و با تبیین واقعیات تاریخی و كنونی كشور تأكید كردند: مسئله اقتصاد و ادامه پیشرفت‌های علمی، باید در اولویت كار همه مسئولان قرار داشته باشد. حضرت آیت ا... خامنه ای در تشریح جهت گیری های صحیح در مدیریت كشور با یادآوری سخنان خود در مراسم امسال سالگرد امام خمینی (رض) افزودند: همچنان كه آن روز تأكید شد جهت گیری های صحیح انقلاب و كشور براساس قرائت معتبر امام، در همه زمینه ها مشخص است و نیازی به بررسی مجدد جهت گیری‌ها نیست.جهت گیری های صحیحی كه امام مشخص كرده است باید در سیاست‌های كلان و خرد مدیریتی كشور، نقش برجسته و اساسی ایفا كند. رهبر انقلاب در این دیدار همچنین در نگاهی كلان به اوضاع كشور 7 واقعیت را مورد توجه قرار دادند و این هفت واقعیت بیان شده را، مشخص كننده راه آینده برشمردند .ایشان درخصوص اولویت های كنونی كشور تأكید كردند: مسئولان كلان و سیاستگذاران و همه مسئولان كشور باید در شرایط فعلی تمركز و توجه خود را بر دو اولویت اصلی یعنی مسئله اقتصاد و پیشرفت های علمی قرار دهند.حضرت آیت‌ا... خامنه ای همچنین درباره مو ضوع تعامل با دنیا نیز تاكید كردند: ما همواره معتقد به تعامل با دنیا بوده و هستیم اما نكته مهم در تعامل با دنیا، شناخت طرف مقابل و درك اهداف و شگردهای اوست زیرا اگر او را به درستی نشناسیم، پشت پا خواهیم خورد.... و اگر تعامل با دنیا منجر به برگشت از مسیر شود، یك خسارت است. ایشان با اشاره به اظهارات اخیر آمریكایی ها برای مذاكره با ایران، گفتند: آمریكایی ها غیرقابل اعتماد و غیرمنطقی هستند و در برخوردهایشان صادق نیستند. متن كامل بیانات رهبر معظم انقلاب به نقل از سایت حفظ نشر و آثار حضرت آیت ا... العظمی خامنه ای ( khamenei.ir) در پی می آید: بحمدا... نصرت هاى الهى پى درپى شامل حال این مردم بوده است بسم ا... الرّحمن الرّحیم  الحمد لله ربّ العالمین و الصّلاة و السّلام على سیّدنا و نبیّنا ابى القاسم المصطفى محمّد و على آله الأطیبین الأطهرین المنتجبین الهداة المهدییّن سیّما بقیّةا... فى الأرضین. خداى متعال را سپاسگزاریم كه به ما عمر داد، فرصت داد، یك ماه رمضان دیگر را درك كنیم. از جمله بركات این ماه، این محفل گرم و صمیمى و عمومى است، كه مسئولان كشور و كارگزاران عمده نظام در اینجا اجتماع پیدا می‌كنند؛ هم محفل دیدار و انس دوستان و مسئولان با یكدیگر است، هم محل شنیدن مطالبى كه ان شاءا... شنیدن آنها و گفتن آنها، براى كشور، براى مردم و براى فضاى عمومى جامعه مفید است. از برادران و خواهران عزیز تشكر می كنیم كه تشریف آوردید این جلسه را تشكیل دادید؛ از جناب آقاى رئیس جمهور هم تشكر می كنیم به خاطر این گزارش مبسوط و مشروحى كه بیان كردند. امیدواریم خداوند متعال به همه  مسئولین، به همه شماها، به همه كسانى كه در سرتاسر كشور در بخشهاى مختلف به انجام خدمات اشتغال دارند، توفیق بدهد و اجر بدهد و ان شاءا... زحمات و خدمات شماها - هرجا كه هستید - در میزان عدل الهى دیده شود و مورد پاداش الهى قرار بگیرد. عرض عمده  بنده در این جلسه این است كه بعد از هر نصرتى كه خداى متعال به انسان می‌دهد، انسان موظف است خداى متعال را شكر و سپاس بگوید. بعد از آنكه خداى متعال به ما در یك عرصه اى یك موفقیتى را ارزانى داشت، موظفیم تضرع و توسل و توجه خودمان را افزایش دهیم؛ این وظیفه ما است. فرمود: «اذا جاء نصرا... و الفتح. و رأیت النّاس یدخلون فى دین ا... افواجا. فسبّح بحمد ربّك و استغفره انّه كان توّابا».(۱) نصرت، تفضل الهى است؛ باید ما را به خداى متعال نزدیك كند، رابطه ما را با خدا احیاء كند، تضرع ما را پیش خداى متعال افزایش دهد. خدا را شكر می كنیم؛ بحمدا... نصرت‌هاى الهى پى درپى شامل حال این مردم بوده است؛ آخرین آن - كه نصرت بزرگى هم بود - همین مسئله انتخابات بود، حضور مردم بود. هم ملت ایران عموماً، هم مسئولان كشور به نحو خاص، در این حماسه سیاسى دخیل بودند و مشمول این لطف الهى و نصرت الهى شدند. حالا كه نصرت الهى شامل حال ما شد و توانستیم این حماسه بزرگ را بر پا كنیم - كه آثار این حماسه بزرگ در بخشهاى مختلف به تدریج خود را نشان خواهد داد - پس باید دست تضرع و توسل به ذیل عنایت پروردگار بگشائیم و از خداى متعال سپاسگزارى كنیم؛ به خصوص كه ماه رمضان است؛ این هم یك فرصتى است، این هم یك توفیقى است؛ این هم یك اقبالى است كه در این لحظه مهمِ حركت سیاسى كشور، در ماه رحمت الهى قرار گرفتیم، كه فرمود: «و هذا شهر الانابة و هذا شهر التّوبة و هذا شهر المغفرة و الرّحمة و هذا شهر العتق من النّار و الفوز بالجنّة»؛(۲) اینها از دعاهاى روزهاى ماه رمضان است. رمضان ماه انابه است، ماه توبه است. توبه یعنى برگشت از راه غلطى كه ما با گناهان خود، با غفلت هاى خود، آن راه را رفتیم. معناى انابه این است كه توجه به خداى متعال پیدا كنیم براى حال و آینده. گفته اند فرق بین توبه و انابه این است كه توبه مربوط به گذشته است، انابه مربوط به حال و آینده است. هم از گناهان، از خطاها، از كردار زشت خودمان در هر بخشى كه از ما سر زده، پیش خداى متعال عذرخواهى كنیم، استغفار كنیم و برگردیم، و هم انابه كنیم از حال و در آینده؛ این رابطه قلبى را بین خودمان و خدا تقویت كنیم. رمضان ماه رحمت است، ماه مغفرت است رمضان ماه رحمت است، ماه مغفرت است. فرمود: «و هذا شهر العتق من النّار»؛ آزادى از آتش. آزادى از آتش، در واقع آزادى از همین خطاها و گناهانى است كه ما انجام می دهیم. این گناهان ما، خطاهاى ما، همان صورتهاى ناسوتى آن عذابهاى آخرتند. اگر اینجا ظلم می كنیم، اگر غیبت می كنیم، اگر بدگوئى می كنیم، اگر از حد خودمان تجاوز می كنیم، اگر از تكلیف تجاوز می كنیم، هر كدام از اینها یك صورت اخروى دارد كه در عالم برزخ و در عالم قیامت به شكلهاى مخصوصِ خودش ظاهر می شود، تجسم پیدا می كند؛ و اینها عذاب الهى است. گفت: «اى دریده پوستین یوسفان / گرگ برخیزى از این خواب گران».(۳) در اینجا پنجه درافكندن در دل این و آن، در آنجا تجلى عذاب الهى و گرگ برخاستن از خواب را نتیجه می دهد. «هذا شهر العتق من النّار و الفوز بالجنّة»؛ فوز به جنت هم همین است: در اینجا كار خودمان را اصلاح كنیم، دلهایمان را پاكیزه كنیم، عبادات را به جا بیاوریم، نوافل را به جا بیاوریم، راستى و راستگوئى و امانت و رفاقت و صفا را نسبت به مؤمنین به جا بیاوریم، انجام تكلیف را در بخشهاى مختلف رعایت كنیم، این همان رفتن به بهشت است كه در عالم قیامت، همین عمل ما به آن صورت مجسم خواهد شد؛ به صورت نعم الهى كه براى مؤمنین و متقین وعده داده شده است. این گلایه را خداى متعال از انسان‌ها می کند كه چرا وقتى دچار شدت می شوید، توجه پیدا می كنید فرمود: «و اذكر ربّك فى نفسك تضرّعا و خیفة»؛(۴) یاد خدا با تضرع، پشتوانه همه خیرات و همه بركاتى است كه انسان می تواند در این مهلت زندگى به دست بیاورد. این یاد خدا نباید اختصاص داشته باشد به دورانهاى شدت و محنت و زحمت و فشار؛ نه، در دوران راحت، در دورانى كه انسان دغدغه و نگرانى مادى هم ندارد، این یاد خدا را باید در دل نگه دارد. وقتى سختى هائى به ما افراد بشر روى مى آورد، به یاد خدا مى افتیم. فرمود: «فاذا ركبوا فى الفلك دعوا ا... مخلصین له الدّین فلمّا نجّاهم الى البرّ اذا هم یشركون»؛(۵) در حین بلا، انسان به خدا متوجه می شود؛ وقتى بلا برطرف شد، انسان یادش می رود. در جاهاى مختلف قرآن، مكرر در مكرر - شاید ده بار یا بیشتر، كه من نشمردم - این گلایه را خداى متعال از انسان‌ها می کند كه وقتى دچار شدت می‌شوید، توجه پیدا می کنید؛ وقتى شدت برطرف شد، غفلت پیدا می کنید. خب، این راهِ شما را مسدود می کند، حركت شما را متوقف می کند. در سوره مباركه یونس دو مرتبه این موضوع تكرار شده است؛ یك بار لحن عجیبى است، لحن گلایه تند الهى از ماها است؛ فرمود: «و اذا مسّ الانسان الضّرّ دعانا لجنبه او قاعدا او قائما»؛ وقتى دچار سختى است، متوجه به ما می شوید؛ دعا می کند، تضرع می کند، توجه می کند، در حال خواب، در حال راه رفتن، در حال نشستن؛ «فلمّا كشفنا عنه ضرّه مرّ كأن لم یدعنا الى ضرّ مسّه»؛ وقتى مشكل برطرف شد، جورى حركت می کند كه كأنه از ما چیزى نخواسته و ما به او چیزى عنایت نكردیم؛ غفلت محض! بعد می فرماید: «كذلك زیّن للمسرفین ما كانوا یعملون»؛(۶) یك لحن تند و توبیخ. صبر یعنى پافشارى، پایدارى، مقاومت، ایستادگى، هدف را فراموش نكردن برادران و خواهران! در همه حال بایداز خداى متعال كمك خواست. رابطه قلبى بین ما و خدا باید در حال آسایش، در حال راحت، در حال محنت، در حال كرب ادامه پیدا كند؛ این ضامن حركت تكاملى انسان است، ضامن تعالى انسان است؛ این است كه می تواند ما را به آن هدف اصلى آفرینش برساند. به نظر ما، این توسل و تضرع، در همه عرصه هاى حیات، به عمل مى انجامد. اگر این توجه به خدا باشد، ركود، سكون، ناامیدى، بازگشت به عقب و توقف در عرصه هاى گوناگون حیات وجود ندارد. لازمه عمل هم «صبر» و «توكل» است. شماها مسئولان كشور هستید در بخش هاى مختلف؛ كارهاى زیادى برعهده شما است؛ كارهاى شما، هم كار دنیا است، هم كار آخرت؛ یعنى وقتى به انجام وظیفه خود می پردازید، هم دارید دنیا را آباد می كنید، زندگى را آباد می كنید، هم دارید باطن و درون خودتان را آباد می كنید. این عمل - كه هم عمل دنیائى است، هم عمل اخروى است - احتیاج دارد به دو عنصر: صبر و توكل. آیه شریفه قرآن می فرماید: «نعم اجر العاملین. الّذین صبروا و على ربّهم یتوكّلون».(۷) صبر یعنى پافشارى، پایدارى، مقاومت، ایستادگى، هدف را فراموش نكردن. فرمود: «ان یكن منكم عشرون صابرون یغلبوا مئتین»؛(۸) در میدان نبرد، در میدان رویاروئى با دشمن، اگر صبر داشته باشید، می توانید با این نسبت بر دشمن غلبه پیدا كنید. در عرصه هاى گوناگون جهانى، درگیرى ها غالباً جنگ اراده ها است مكرر عرض كرده ایم؛ در عرصه هاى گوناگون جهانى، درگیرى ها غالباً جنگ اراده ها است؛ هر طرفى كه اراده اش زودتر ضعیف شود، شكست خواهد خورد. صبر یعنى این عزم را، این اراده را نگه داشتن، حفظ كردن. توكل هم یعنى كار را انجام دادن و نتیجه را از خدا خواستن. گمان نشود - كه البته در فضاى دینىِ امروز گمان هم نمی شود؛ در گذشته چرا، تبلیغ می‌شد، اینجور توهّم می شد - كه توكل یعنى بنشین تا خدا برساند، بنشین تا خدا درست كند، بنشین تا خدا گره را باز كند؛ نه، توكل یعنى كار را انجام بده، نتیجه را از خدا بخواه؛ منتظر نتیجه از سوى پروردگار باش. بنابراین در موضوع توكل - به قول ما طلبه ها - «كار» اخذ شده است. كاربرد صبر و توكل، علاوه بر اعمال شخصى، در اداره كشور هم بسیار مهم است خب، كاربرد صبر و توكل، علاوه بر اعمال شخصى، در اداره كشور هم بسیار مهم است. در اعمال شخصى، هم صبر ما، هم توكل ما كاربرد دارد: در تحصیل صبر داشته باشیم، توكل داشته باشیم، پیش می رویم؛ در مشاغل ادارى همین جور، در ورزش همین جور، در اداره امور خانواده همین جور؛ در هر كارى از كارهاى شخصى، همین جور. در اداره كشور و مدیریت كشور هم - چه مدیریتهاى كلان، چه مدیریت بخشهاى گوناگون - صبر و توكل نقش دارد. بدون صبر و بدون توكل امكان ندارد انسان بتواند كارهائى را كه در زمینه مدیریت كشور برعهده او است، انجام دهد. با بى صبرى، با شتابزدگى، با بى حوصلگى، با تنبلى، با مأیوس شدن در مواجهه با مشكلات - كه اینها همه اش ضد توكل است – نمی شود كارهاى بزرگ را انجام داد، نمی شود پیشرفت كرد، نمی شود مسئولیت مهم پیشرفت كشور را به انجام رساند. اگر جهت گیرى را غلط انتخاب كردیم، تلاش مضاعف ما نه فقط ما را به نتیجه نمی رساند، بلكه ما را از راه دور می كند خب، در زمینه مدیریت كشور - كه همه شما دستتان به نحوى در این كار مشغول است؛ در بخش هاى گوناگون اقتصادى و فنى و فرهنگى و علمى و غیره و غیره، شماها مسئولین هستید - اگر ما بخواهیم صبر و توكل را به كار بگیریم، چند عنصر اساسى و اصلى باید مورد رعایت قرار بگیرد: اول، انتخاب جهت درست است. جهت گیرى را باید درست انتخاب كنیم؛ این قطب نما است، این شاخص اصلى است. اگر چنانچه جهت گیرى را غلط انتخاب كردیم، در انتخاب جهت گیرى اشتباه كردیم، تلاش مضاعف ما نه فقط ما را به نتیجه نمی رساند، بلكه ما را از راه دور می كند. فرمود: «قل هل ننبّئكم بالأخسرین اعمالا. الّذین ضلّ سعیهم فى الحیاة الدّنیا»؛(۹) سعى و كوشش آنها در گمراهى واقع شده است؛ یعنى در جهت درست انجام نگرفته. جهت را باید درست انتخاب كرد. اگر چنانچه این شاخص وجود نداشته باشد، تلاش هاى گوناگون، ما را از مقصد دور می كند. جهت گیرى ها مهم است. گاهى تفسیر غلط از جهت گیرى مورد نظر امام انجام می گیرد؛ كه این هم چیز بدى است و خطرناك هم هست بنده در روز چهاردهم خردادِ امسال در سالگرد رحلت امام بزرگوار (رضوان ا... تعالى علیه) در مرقد مطهر ایشان، جهت گیرى هاى انقلاب را بر اساس قرائت امام - كه براى ما معتبر و حجت است - شرح دادم. جهت گیرى در سیاست داخلى، جهت گیرى در سیاست خارجى، جهت گیرى در عرصه فرهنگ، جهت گیرى در عرصه اقتصاد را مفصلاً گفتم؛ اینها مستند به بیانات امام و نصوص امام (رضوان ا... تعالى علیه) است. امروز بحمدا... در سرتاسر كشور، نخبگان ما، زبدگان ما، مسئولین ما و آحاد ملت ما، همه امام را قبول دارند؛ همه امام را به عنوان شاخص، انتخاب می كنند. گاهى تفسیر غلط از امام می شود، تفسیر غلط از جهت‌گیرى مورد نظر امام انجام می گیرد؛ كه این هم چیز بدى است و خطرناك هم هست. خوشبختانه بیّنات امام جلوى چشم ما است؛ بیانات امام، صداى امام، نوشته امام، آثار امام، جلوى چشم ما است. وصیت نامه امام كه یك مجمل و موجزى است از جهت‌گیرى هاى امام، دم دست همه است آن روز عرض كردیم كه وصیت نامه امام كه یك مجمل و موجزى است از جهت‌گیرى هاى امام، دم دست همه است. بنابراین جهت‌گیرى ها مشخص است. ما در شناخت جهت‌گیرى ها، هم مشكلى نداریم، هم احتیاج به این نداریم كه حالا بنشینیم یك چیزى را مشخص كنیم. امام فقیه بود، حكیم بود، آگاه بود، خردمند بود، پخته بود، سنجیده سخن می گفت، درست فكر می‌كرد؛ با همین فكر، این انقلاب را به وجود آورد؛ این نظام جمهورى اسلامى را ترتیب داد و سر پا كرد و خطوط مشخص و روشنى را معین كرد. بنابراین اولین كار هر مدیرى در هر بخشى این است كه جهت‌گیرى درست را در نظر بگیرد. جهت‌گیرى ها باید به شكل سیاست هاى عملى در بیاید دوم، به كارگیرى همه ابزارهائى كه در اختیار است. همه ابزارها را، همه نیرو را باید پاى كار آورد. این جهت‌گیرى ها باید به شكل سیاست‌هاى عملى در بیاید. سیاستهاى كلى، بخشى از این سیاست‌هاى عملى است؛ چشم انداز بیست ساله، بخشى از این سیاست‌هاى عملى است؛ سیاست هاى اجرائى دولت در بخش هاى مختلف، بخشى از این سیاست‌هاى عملى است؛ برنامه هایی كه دولت ها و مجلس ها تصویب می‌كنند و بناى بر اجراى آن می گذارند، بخشى از این سیاستهاى عملى است. باید در خلال این سیاستهاى عملى، آن اهداف كلى و آن جهت‌گیرى ها تبیین شود و نقش پیدا كند و برجسته شود. سوم، نگاه به اولویت‌ها است؛ این هم یك عنصر دیگرى است. كارها زیاد است، گاهى اوقات نیرو و توان یا سرمایه و منبع مالى به قدر همه نیازها نیست؛ لذا باید اولویت‌ها را در نظر گرفت. این كارى است كه ما در زمینه مدیریت‌ها براى تحقق صبر و توكل می توانیم انجام دهیم. مقاطع تحویل مسئولیت دولت ها، جزو مقاطع خوب كشور و تاریخ سیاسى ما است یك نگاه كلى به كشور بكنیم. خوشبختانه كشور در یك مقطع خوبى قرار دارد. من به شما عرض بكنم؛ مقاطع تحویل مسئولیت دولتها، جزو مقاطع خوب كشور و تاریخ سیاسى ما است. این جابه جایى دولتها یكى از منّت‌هاى بزرگ الهى است بر ما؛ یكى از فرصت هاى بزرگى است كه در اختیار ما است. نفَس جدیدى، ابتكارات جدیدى، كارهاى جدیدى، سلایق و اذواق جدیدى مى آید میدان - قانون اساسى این را مشخص كرده - این یكى از فرصت ها است. در سال ۸۸ بعضى خطاى بزرگى را مرتكب شدند، كه كشور را در لبه  پرتگاهى قرار داد البته این فرصت تبدیل می شود به تهدید، اگر چنانچه جور دیگرى عمل شود؛ مانند آنچه كه در برخى از كشورها انسان مشاهده می كند، كه جابه جائى قدرتها با زورآزمائى، با خونریزى، با خشونت همراه است؛ كه خوشبختانه در كشور ما اینجور نیست. البته در سال ۸۸ بعضى خطاى بزرگى را مرتكب شدند، كشور را در لبه یك چنین پرتگاهى قرار دادند، یك مشكل این چنینى را براى كشور تدارك دیدند؛ اما بحمدا... خداى متعال كمك كرد، ملت توانست از این مشكل عبور كند. در این سالهاى متوالى از اول انقلاب - منهاى همان برهه كوتاه سال ۸۸ - همیشه این دست به دست شدن قدرت و مسئولیت در كشور، با آسایش، با خوشى و با شادكامى همراه بوده است؛ این خیلى فرصت مهمى است. گزارش مبسوط آقاى رئیس جمهور را شنیدید، كارهاى فراوانى شده، كارهاى برجسته اى انجام گرفته است بنابراین امروز كه دولت دارد دست به دست می شود، مجموعه جدیدى، گروه جدیدى، عناصر جدیدى، فكرهاى جدیدى، ابتكارهاى جدیدى وارد میدان می‌شوند؛ باید با استفاده از آنچه كه تاكنون انجام گرفته است، و با بنا بر روى بنائى كه تا امروز بالا رفته است، ان شاءا... كشور را پیش ببرند. این فرصت بسیار مهمى است، فرصت خوبى است و براى كشور ما عید است؛ یعنى واقعاً این جابه جائى قدرتها مبارك است. هر مجموعه اى هم كه سر كار مى آید، با نگاه مثبت به مجموعه قبل از خود نگاه كند. خب، این گزارش مبسوط آقاى رئیس جمهور، آقاى دكتر احمدى نژاد را شنیدید. كارهاى فراوانى شده، كارهاى برجسته اى انجام گرفته. ممكن است دولت بعدى بیاید همین مقدار كار یا دو برابر این كار یا بیشتر، بر آنچه كه انجام گرفته است، بیفزاید؛ چه چیزى از این بهتر براى كشور؟ مهم این است كه جهت‌گیرى ها استمرار داشته باشد؛ كه من در زمینه استمرار جهت گیرى ها و تذكراتى كه در این مورد دارم، در فرصت هاى بعدى ان شاءا... مطالبى را به مسئولین و به ملت عرض خواهم كرد؛ كه حالا لزومى ندارد و اقتضائى هم ندارد. نگاه كلان به هفت واقعیت كشور و نظام جمهوری اسلامی آنچه كه امروز لازم است و خوب است كه مورد توجه قرار بگیرد، یك نگاه كلى به كشورمان و به شرائط عمومى كشور است. نمی خواهیم به جزئیات سرگرم شویم - جزئیات فراوانى وجود دارد - یك نگاه كلان به امور كشور عزیزمان و نظام جمهورى اسلامى بكنیم، ببینیم ما كجائیم، چه هستیم. چند عنصر را من اینجا یادداشت كرده ام - شش هفت عنصر را - اینها همه اش واقعیت ها است: كشور ما كشورى است با جغرافیاى مهم واقعیت اول: كشور ما كشورى است با جغرافیاى مهم. موقعیت جغرافیائى ما یكى از موقعیتهاى جغرافیائى خوب كشورهاى دنیا است. اگر كشورهاى دنیا را از لحاظ موقعیت جغرافیائى به چند درجه تقسیم كنیم، یقیناً ایران در درجات بالا یا در بالاترین درجه قرار خواهد گرفت. از لحاظ موقعیت جغرافیائى، این یك امتیاز است؛ این را ما داریم، این خداداد است. ریشه هاى تمدنى كهن ما، تاریخ ما، تاریخ باافتخارى است؛ به خصوص از دوره اسلام به این طرف واقعیت دوم، تاریخ و ریشه هاى تمدنى ما است. ریشه هاى تمدنى كهن ما، تاریخ ما، تاریخ باافتخارى است؛ بخصوص از دوره اسلام به این طرف. قبل از اسلام هم برجستگى هائى در تاریخ كشور ما وجود دارد، اما بعد از اسلام این برجستگى ها به مراتب بیشتر شده؛ از لحاظ علم، از لحاظ صنعت، از لحاظ مسائل فرهنگى، از لحاظ افتخارات گوناگون سیاسى، از لحاظ توسعه كشور؛ چه توسعه كیفى، چه توسعه كمّى. این تاریخ ما است. میراث علمى ما در بخشهاى مختلف دانش بشرى و دانش هاى الهى، میراث كم نظیرى است. واقعاً كمتر كشورى در همین مناطق آسیا و تمدن هاى كهن - در هند و چین و مصر و امثال اینها - اینجور بوده است؛ حالا مناطق غرب كه گذشته آنچنانى  ندارند. بنابراین ما از لحاظ تمدن جزو برجسته ها و برترین‌ها هستیم؛ این هم یك واقعیتى است. واقعیت سوم، ثروت هاى طبیعى و انسانىِ چشمگیر كشور است واقعیت سوم، ثروت‌هاى طبیعى و انسانىِ چشمگیر است. حدود بیست و چند سال قبل از این گفته می‌شد كه ذخیره نفت كشور در فلان تاریخ - یك مقطعى را مشخص می كردند - تمام خواهد شد؛ اما كشفیاتى كه در زمینه ذخائر نفتى و گازى شده، این مدت را به حدود چهار پنج برابر گسترش و توسعه داده. در زمینه فلزات، در زمینه انرژى، در زمینه ذخائر گوناگونى كه یك كشور براى اداره خودش به آنها احتیاج دارد، كشور غنى  هستیم، كشور فوق العاده اى هستیم. از لحاظ منابع انسانى هم همین جور. بارها این را گفتیم - اوایل از روى حدس و گمان می گفتیم، بعد آمارهاى بین المللى همین را تأیید كرد - كه ما از لحاظ رتبه استعداد انسانى، در رتبه هاى بالا هستیم؛ یعنى از متوسط جوامع بشرى موجود دنیا خیلى بالاتریم؛ متوسط ما از متوسط دنیا بالاتر است. استعدادهاى ما، جوان‌هاى ما فوق العاده اند؛ دارید مى بینید دیگر. من شاید مكرر این را گفته ام؛ با اطلاعاتى كه بنده دارم و گزارش‌هایى كه در اختیار بنده قرار می گیرد و مشاهداتى كه وجود دارد، هیچ قسمتى از قسمتهاى گوناگون علم و فناورى وجود ندارد كه زیرساختش در كشور وجود داشته باشد و جوانهاى ما و دانشمندان ما نتوانند در آن قسمت كار بزرگى انجام دهند؛ هر جا نمی توانند، زیرساخت هایش وجود نداشته است؛ كه البته این زیرساخت ها را باید به وجود بیاورند، و دارند هم به وجود مى آورند. این، ثروت طبیعى و ثروت انسانى ما است. در برآورد مسائل كشور و شناخت وضعیت كنونى كشور نمی توانیم دوره استبداد داخلی و تهاجم های خارجی سه قرن اخیر را ندیده بگیریم یك واقعیت دیگر هم در كنار این واقعیتها باید مشاهده شود و آن این است كه ما در طول دو سه قرن اخیر ضربه هاى سختى خوردیم؛ هم از ناحیه استبداد داخلى و دیكتاتورى هاى داخل كشور، هم از ناحیه تهاجم هاى بیرونى. این یك واقعیتى است كه ما ضربه خوردیم. تاریخ ورود و نفوذ دولت هاى بیگانه در كشور ما از سال ۱۸۰۰ میلادى است؛ یعنى دویست و دوازده سال است كه اولین نفوذ خارجى از طریق حكومت انگلیسىِ هند اتفاق افتاد؛ جان ملكمِ انگلیسى آمد ایران - كه حالا تاریخش را كسانى كه ملاحظه كردند، می دانند - و تبعاتى كه پیش آمد. ضعف آن دولتها در مواجهه با نفوذ و تهاجم فرهنگ غربى و سیاست غربى و حكومت هاى غربى، موجب انفعال كشور شد و همین طور رفته رفته ما دچار ضعف شدیم، هزیمت هایى داشتیم؛ این هم یك واقعیتى است. ما در برآورد مسائل كشور و شناخت وضعیت كنونى كشور نمی توانیم این دوره را ندیده بگیریم. ضربه هاى سختى به ما زدند؛ هم نفوذ سیاسى پیدا كردند، هم نفوذ فرهنگى پیدا كردند، هم منابع ما را غارت كردند. محققین و مورخین ما باید یك كار مبسوط و مشروحى را در مورد غارت منابع اقتصادى كشور به وسیله  كشورهاى متنفذ خارجى انجام دهند متأسفانه هنوز كار درستى در این زمینه انجام نگرفته. محققین و مورخین ما باید بنشینند یك كار مبسوط و مشروحى را انجام دهند در مورد غارت منابع اقتصادى كشور به وسیله كشورهاى متنفذ خارجى كه وارد اینجا شدند؛ مثل انگلیس در یك برهه اى، روسها در یك برهه دیگرى، و دیگرانى كه در كنار اینها بودند - كه البته عمده اینها بودند - بعد هم آمریكا در نهایت كار. غارت ثروت، سلطه سیاسى، تحقیر ملت. آنچه كه شما از زبان سیاستمداران و دولتمردان وابسته به سیاستهاى غربى و دستگاههاى استبدادى شنفتید در زمینه تحقیر ایران و ایرانى و اینكه «نمی توانیم» و چه و چه، اینها همه اش ناشى از همان سلطه فرهنگ غربى و سلطه سیاسى غرب بر كشور ما بوده. اینها جزو واقعیت ها است. واقعیت پنجم، بیدارى ملى در سه مقطع در كشور است واقعیت پنجم، بیدارى ملى است در سه مقطع. در سه مقطع، ما یك بیدارى عمومى و ملى داشتیم: اول، مقطع مشروطیت؛ دوم، مقطع نهضت ملى - آیت‌ا... كاشانى و دكتر مصدق - و سوم، مقطع انقلاب اسلامى. در آن دو مقطع، ملت ایران شكست خورد. قیام مشروطیت، قیام مهمى بود؛ لیكن شكست خوردند. در نهضت ملى قیام كردند، شكست خوردند. حالا عوامل این شكست چیست، اینها بحثهاى طولانى و مفصلى است؛ هر كدام عواملى داشته. سوم، مقطع انقلاب اسلامى است. اینها حركت‌هاى ملى است. البته حركت ها و اقدام ها و نهضت هاى غیر عمومى هم وجود داشته - مثل نهضت تنباكو و اینها - آنها یك حركت ملى براى تغییر بنیادین و تحول در كشور نبود؛ براى یك مسئله خاص بود. آنچه كه می شود گفت یك حركت ملى، یك كار بزرگ، همین سه مقطع بود. مقطع پیروزى انقلاب اسلامى، مقطع برجسته اى بود كه غرب را و معارضان مقابل خود را شكست داد آن دو مقطع شكست خورد؛ اما مقطع پیروزى انقلاب اسلامى، مقطع برجسته اى بود كه غرب را و معارضان مقابل خود را شكست داد و به زانو درآورد؛ و این به بركت شخص امام و شخصیت امام و به بركت احكام و قوانینى بود كه امام بزرگوار ما (رضوان ا... تعالى علیه) به آنها متكى بود و جمهورى اسلامى را بر آن اساس به وجود آورد و خطوط روشنى كه ترسیم كرد؛ این یك واقعیتى است. بنابراین ما در مقابل آن هزیمتى كه در آن دو قرن - تقریباً - در مقابل تهاجم غربى ها داشتیم، این حركت مواجهه پیروزمند با غرب را هم داشتیم؛ این هم یك واقعیتى است. كشور ایران از مقطع پیروزى انقلاب تا امروز به قدرى تغییر كرده است كه این مقدار تغییر را ما در ظرف این مدت در كشورهاى دیگر نمى بینیم واقعیت ششم، تجربه پیشرفت در عرصه هاى گوناگون است. بعضى ها در زمینه مسائل سیاسى - چه سیاست خارجى، چه سیاست داخلى، چه اقتصاد، چه غیره – می گویند آقا باید واقع بین بود. خب، واقعیت ها اینها است؛ این واقعیت ها را باید دید. یكى از مهمترین واقعیت ها، پیشرفتهاى یك كشور است. كشور ایران از مقطع پیروزى انقلاب - یعنى از سال ۱۳۵۷ - تا امروز به قدرى تغییر كرده است كه این مقدار تغییر را ما در ظرف این مدت در كشورهاى دیگر نمى بینیم؛ یعنى بنده سراغ ندارم. كشورهاى پیشرفته تمدنى و صنعتى و علمى، فاصله حركتشان تا رسیدن به این نقطه اى كه ما امروز رسیدیم، فاصله بیشترى بوده است. تا آنجایى كه بنده اطلاع دارم، به نظرم می رسد كه در دنیا این مقدار پیشرفت كمتر دیده شده است یا دیده نشده است. ما، هم در زمینه هاى علمى پیشرفت كرده ایم - كه یك بخشى را آقاى رئیس جمهور امروز اشاره كردند، و البته پیشرفتهاى علمى ما خیلى بیش از اینها است؛ نه اینكه به عنوان مسئولان داخلى این حرف را بزنیم؛ نه، این قضاوت مراكز علمى دنیا است - هم در زمینه سیاسى پیشرفت كرده ایم. در زمینه سیاست داخلى، همین مدل جدید مردم سالارى دینى كه ما به دنیا عرضه كرده ایم، یكى از بزرگترین موفقیت ها است در زمینه سیاست داخلى، همین مدل جدید مردم سالارى دینى كه ما به دنیا عرضه كرده ایم، همین انتخابات، همین دست به دست شدن قدرت اجرائى و قدرت تقنینى كشور، یكى از بزرگترین موفقیت‌ها است. مردم سالارى دینى، مردم سالارىِ سالم است؛ بدون كارها و شگردها و خدعه هائى كه در دنیا معمول است. من متأسفم از این كه خیلى از جوان‌هاى ما از این شگردهائى كه در دنیا، در آمریكا، در غرب، در اروپا، در زمینه انتخابات به كار می برند، كه ظاهر دموكراسى دارد، اما باطن غیر دموكراسى دارد، خبر ندارند. كتابهاى خوبى در این زمینه نوشته شده، خود غربى ها نوشته اند؛ اینها را بخوانند، این كتاب‌ها را ببینند؛ چگونگى انتخاب یك شهردار یا یك فرماندار در فلان ایالت آمریكا، بعد سناتور شدن، بعد رئیس جمهور شدن؛ هل داده شدن افراد به این عرصه ها چگونه است، با چه شگردهائى انجام می‌گیرد؛ آن وقت مقایسه كنند با اینجا كه یك نفرى مى آید در مواجهه با مردم، در حرف زدن با مردم، گاهى بدون هیچ سابقه اجرائى، مردم را جذب می كند؛ موج ایجاد می شود، مردم می‌روند پاى صندوق‌هاى رأى، رأى می دهند، انتخاب می‌كنند، با این درصدهاى بالا؛ این مدل جدیدى است از دموكراسى؛ این پیشرفت سیاسى ما است. امروز جمهورى اسلامى نقش غیرقابل انكارى در مسائل گوناگون منطقه و مسائل اساسى منطقه خود دارا است در سیاست خارجى هم همین جور. امروز جمهورى اسلامى نقش غیرقابل انكارى در مسائل گوناگون منطقه و مسائل اساسى منطقه خود دارا است، كه این را هیچ كس منكر نیست. مسائل منطقه ما، مسائل جهانى هم هست؛ این هم ضمناً معلوم باشد. پیشرفت در سیاست داخلى، الگوى جدید مردم سالارى، قدرت انتخاب ملى؛ در سیاست خارجى، این تأثیرگذارى ها؛ اینها واقعیت است. این مقدار كارى كه در زمینه سازندگى در این سى سال انجام گرفته است، واقعاً شگفت آور است پیشرفت در سازندگى. این مقدار كارى كه در زمینه سازندگى در این سى سال انجام گرفته است، واقعاً شگفت آور است. قبل از انقلاب، ما به شهرهاى گوناگون، به روستاها، به مناطق محروم رفتیم، وضع را دیدیم؛ می دانیم آن وقت چه جورى كار می كردند. زلزله مى آمد - بنده خودم در چند زلزله بزرگِ معروف گروه امداد تشكیل داده بودم و آنجا كار می كردیم - دیدم چه جورى حركت می كردند، چه جورى كار می‌كردند؛ و حالا در دوره كنونى، شما ملاحظه كنید در یك بخشى از كشور یك زلزله اى اتفاق بیفتد، یك بلاى طبیعى به وجود بیاید، مردم دچار مشكل شوند، با چه سرعتى امدادرسانى می شود. این باور نكردنى است، اما واقعیت دارد. ما یك چرخش صد و هشتاد درجه اىِ فرهنگى نسبت به قبل از انقلاب و دوران طاغوت به شكل كلى داریم در زمینه فرهنگى هم همین جور. ما یك چرخش صد و هشتاد درجه اىِ فرهنگى نسبت به قبل از انقلاب و دوران طاغوت به شكل كلى داریم؛ جزئیات را بحث نمی كنیم. با نگاه كلان، یك چرخش به تمام معنا است. البته اگر بهتر كار كنیم، بیشتر بلد باشیم، بیشتر جدیت كنیم، در جزئیات هم موفق خواهیم بود. مسئله  تحدید نسل براى كشور ما خطر است و كشور دچار پیرى عمومى خواهد شد آینده پر امید، یكى دیگر از واقعیت هاى كشور است. این نسل جوان خیلى قیمت دارد. من پارسال ماه رمضان همین جا مطلبى را گفتم و خب، مختصرى دنبال شد؛ نه به صورت كامل. مسئله تحدید نسل براى كشور ما خطر است؛ من به شما عرض بكنم. محدود كردن نسل، براى كشور ما یك خطر بزرگى است. ما در منطقه خطر مبالغ زیادى پیش رفتیم، باید برگردیم؛ می توانستیم جلوى این كار را بگیریم، نگرفتیم. آنچه كه متخصصین و كارشناسان، با نگاه هاى علمى، با دقت علمى بررسى كرده اند، ما را به این نتیجه می رساند كه با این روند كنونى، كشور در آینده دچار مشكل فراوان خواهد شد؛ كشور دچار پیرى عمومى خواهد شد. این تحدید نسل، چیز بدى است. البته شنیدم در مجلس طرحى در حال بررسى است؛ منتها آنطور كه براى ما نقل كردند، آن طرح جواب نمی دهد؛ این مقدارى كه در این طرح دیده شده، جوابگو نیست. مسئولین و علاقه مندان و آشنایان با مقتضیات این كار در مجلس، باید توجه كنند و درست انجام دهند. واقعیت هفتم این است كه كشور با یك جبهه دشمن معاند مواجه است واقعیت هفتم این است كه كشور با یك جبهه دشمن معاند مواجه است. مثل خیلى از چیزهاى دیگر و عرصه هاى دیگر كه ما در دنیا تكیم، در این قسمت هم در دنیا تكیم! نداریم كشورى را كه یك جبهه معارضِ معاندى با این عرض و طول در مقابلش وجود داشته باشد؛ در مقابل ما هست. جبهه ارتجاع هست، جبهه استكبار هست، برخى از سردمداران كشورهاى غربى هستند، برخى از ضعفاى مسئولان دولتهاى منطقه اى هم هستند؛ بالاخره یك جبهه اى است در مقابل ما. البته اینها دلائل مشخصى دارد، قابل توضیح و قابل تحلیل هم هست - كه جایش اینجا نیست - لیكن واقعیت امر این است كه یك چنین جبهه اى وجود دارد. ما در مواجهه با این جبهه، با تكیه به آن واقعیت ها، با نگاه به آن هدف‌هاى كلى، باید تصمیم بگیریم خب، ما در مواجهه با این جبهه، با تكیه به آن واقعیت ها، با نگاه به آن هدفهاى كلى، باید تصمیم بگیریم. هر مسئولى در هر بخشى باید بداند كه در یك چنین شرائطى راه آینده چگونه است؛ باید بتواند این را تشخیص دهد. به نظر ما این واقعیت ها راه آینده را به ما نشان می دهد. ابتكاراتى كه دولت ها و مدیران بخش هاى مختلف به كار می برند، براى كشور فرصت است و نعمت الهى است. دهه اى كه ما امروز در آن قرار داریم - دهه چهارم انقلاب - می تواند به معناى واقعى كلمه، دهه پیشرفت و عدالت باشد. این واقعیت هائى كه ما مشاهده می كنیم، همه به ما این را املاء می كنند كه ما می توانیم این دهه را به معناى واقعى كلمه، دهه پیشرفت و عدالت قرار دهیم. در پیشرفت به سمت هدفهاى آرمانى، باید ساخت درونى قدرت را استحكام بخشید در پیشرفت به سمت هدفهاى آرمانى، باید ساخت درونى قدرت را استحكام بخشید؛ اساس كار این است. ما اگر می خواهیم این راه را ادامه دهیم و به این سمت حركت كنیم و این هدفها را دنبال كنیم و چشم به این آرمان‌ها بدوزیم و پیش برویم و در مقابل این معارضه ها ایستادگى كنیم و صبر و توكل را به كار بگیریم، باید ساخت قدرت ملى را در درون كشور تقویت كنیم و استحكام ببخشیم. عناصر این استحكام، برخى عناصر همیشگى است، برخى هم عناصر فصلى است. آنچه كه جزو عناصر همیشگى است، عزم راسخ است؛ كه عرض كردیم. اینجور نباشد كه مسئولان با مشاهده اخم دشمن، ترشروئى دشمن، حركت معارضه دشمن متزلزل شوند مسئولان كشور باید تصمیمشان را در مواجهه با مشكلات حفظ كنند، عزم راسخ خودشان را محفوظ بدارند، دچار تزلزل نشوند. به سمت آرمان ها حركت كردن، این عزم راسخ را نیاز دارد. اینجور نباشد كه با مشاهده اخم دشمن، ترشروئى دشمن، حركت معارضه دشمن با شكلهاى مختلفش - تبلیغاتى اش، سیاسى اش، اقتصادى اش و امثال اینها - متزلزل شوند. هم عزم راسخ مسئولین لازم است، هم عزم راسخ مردم لازم است. البته این دومى - عزم راسخ مردم - الزاماتى هم دارد، كه حالا معلوم است. ما اگر بخواهیم عزم راسخ مردم را حفظ كنیم، یك سلسله وظائفى را باید انجام دهیم. آنچه كه در حال حاضر براى كشور اولویت دارد به نظر من مسئله  اقتصاد و مسئله  علم است اما آنچه كه فصلى است - آنچه كه در حال حاضر براى كشور اولویت دارد - به نظر من مسئله اقتصاد و مسئله علم است. مسئولان كلان كشور، سیاستگذاران كشور، كسانى كه اداره امور اساسى را در كشور به عهده دارند، به این دو نقطه اصلى براى پیشرفت باید توجه كنند. روى مسئله اقتصاد كشور باید تكیه شود، روى مسئله پیشرفت علمى كشور هم باید تكیه شود. توجه به اقتصاد خوشبختانه نسبتاً عمومى است؛ همه توجه دارند. حماسه اقتصادى هم جزو شعار امسال بوده. امیدواریم همچنان كه حماسه سیاسى انجام گرفت، حماسه اقتصادى هم با همت مسئولین انجام بگیرد. البته كار اقتصادى، كار كوتاه مدتى نیست؛ كار یك ماه و دو ماه و یك سال نیست؛ لیكن باید حركت آغاز شود. روى مسئله علم هم من تكیه می كنم. در این ده سال گذشته، حركت علمى ما خیلى خوب بوده؛ پیشرفت علمى و سرعت پیشرفت، بسیار خوب بوده است؛ اما این سرعت پیشرفت باید كند نشود. اگر ما بخواهیم به آن سطح مطلوب برسیم، اگر بخواهیم به خطوط مقدم دانش جهانى برسیم، باید این سرعت پیشرفت را همچنان حفظ كنیم. در تعامل با دنیا، باید طرف مقابل را شناخت؛ اگر نشناسیم، پشت پا خواهیم خورد دومین نكته اى كه در این زمینه وجود دارد، مسئله تعامل با دنیا است؛ كه این روزها زیاد هم گفته می شود. ما معتقد به تعامل با دنیا هستیم. در تعامل با دنیا، باید طرف مقابل را شناخت؛ اگر نشناسیم، پشت پا خواهیم خورد. پرونده خصوم خودمان را فراموش نكنیم. ممكن است انسان یك وقتى سابقه اى را به رو نیاورد؛ اشكالى ندارد. شما یك وقتى با یك شخصى مواجه اید، می خواهید یك كارى را انجام دهید، یك سابقه اى هم از او دارید، مصلحت نمی دانید به رو بیاورید؛ این اشكالى ندارد، اما این سابقه یادتان نرود؛ اگر یادتان رفت، پشت پا خواهید خورد، ضربه خواهید خورد. به درخواست آمریكایی ها برا ی مذاكره خوشبین نیستم آمریكائى ها، هم غیرقابل اعتمادند، هم غیر منطقى اند، هم در برخوردشان صادق نیستند آمریكائى ها می گویند ما می خواهیم با ایران مذاكره كنیم. خب، سالها است كه می گویند می خواهیم مذاكره كنیم؛ این یك فرصتى نیست كه براى ما به وجود آوردند. من اول سال گفتم كه خوشبین نیستم. در مسائل خاص، مذاكره را منع نمی كنم - مثل مسئله خاصى كه در قضیه عراق داشتیم، و بعضى از قضایاى دیگر - لیكن من خوشبین نیستم؛ چون تجربه من این را نشان می دهد. آمریكائى ها، هم غیرقابل اعتمادند، هم غیر منطقى اند، هم در برخوردشان صادق نیستند. این چهار ماهى هم كه از آن صحبت ما گذشت، همین را تأیید كرد؛ موضعگیرى هاى مسئولان و دولتمردان آمریكا نشان داد كه همین مطلبى كه ما گفتیم - كه گفتیم خوشبین نیستیم - درست است؛ خود آنها عملاً این را تأیید كردند. انگلیس‌ها هم یك جور دیگر، دیگران هم یك جور دیگر. هنر این است كه شما كارى كنید كه راهتان را ادامه دهید، او هم مانع كار شما نشود تعامل با دنیا هیچ ایرادى ندارد، ما از اول هم اهل تعامل با دنیا بودیم؛ منتها در تعامل، طرف مقابل را باید شناخت؛ شگردهاى او را باید دانست؛ هدفهاى اساسى و كلان را باید در مدّ نظر داشت. ممكن است دشمنى سر راه شما را بگیرد، بگوید از اینجا نباید جلو بروید. سازش با او به این صورت نیست كه شما قبول كنید، برگردید؛ هنر این است كه شما كارى كنید كه راهتان را ادامه دهید، او هم مانع كار شما نشود؛ والّا اگر چنانچه توافق و تفاهم به این معنا بود كه او بگوید شما باید از این راه برگردید، شما هم بگوئید خیلى خوب، این كه خسارت است. توجه به این جهات باید از سوى مسئولین و دولتمردان وجود داشته باشد. البته مسائل منطقه هم مسائل مهمى است، كه بخشى از ذهن ما و اهتمامهاى ما را به خودش اختصاص می دهد؛ اما دیگر مجالى نیست برادران و خواهران عزیز! تحمل كردید، گوش كردید؛ امیدواریم خداى متعال همه شما را مشمول تفضلات خودش قرار دهد. پروردگارا! توفیق تضرع به خودت را در این ماه به ما عنایت كن. ما را از جهنمى كه خودمان براى خودمان برافروزیم، نجات بده. پروردگارا! ما را به عمل خیر و عمل صالح راهنمائى بفرما. پروردگارا! به محمد و آل محمد، ملت ایران، مسئولین كشور، مسئولینى كه تا امروز مشغول كار بودند، مسئولینى كه فردا مشغول كار خواهند شد، همه را مشمول لطف و عنایت خودت قرار بده. كسانى كه براى كشور و براى این ملت زحمت كشیدند و تلاش كردند، زحمات آنها را مقبول بفرما. پروردگارا ! آن كسانى كه تصمیم دارند براى این كشور كار كنند، زحمت بكشند، خدمت كنند، آنها را در این كار موفق بدار؛ آنها را به راه راست - راهى كه مورد رضاى تو است - راهنمائى بفرما. قلب مقدس ولىّ عصر را از ما راضى و خشنود بفرما. روح مطهر امام بزرگوار و ارواح طیبه شهدا را از ما راضى و خشنود بفرما. والسّلام علیكم و رحمةا... و بركاته  ۱) نصر: ۳-۱ ۲) مصباح المتهجد، ج ۲، ص ۶۱۰ ۳) مولوى  ۴) اعراف: ۲۰۵ ۵) عنكبوت: ۶۵ ۶) یونس: ۱۲ ۷) عنكبوت: ۵۸ و ۵۹ ۸) انفال: ۶۵ ۹) كهف: ۱۰۳ و ۱۰۴