اگرچه ظاهرش بیشتر از یک مرد 54 ساله نشان میدهد اما وقتی با انرژی بالا از توسعه در سواحل مکران و برنامههای آینده در این منطقه سخن میگوید چنان اشتیاقی از سخنانش میبارد که نشان از جوان بودن دل و امیدهایی دارد که انگیزهبخش است. امیر دریادار سید حسین شریفینسب، فرمانده منطقه سوم دریایی نبوت در کنارک، در جنوب شرقیترین منطقه کشور حدود 6 سال است که با خانواده خود مستقر شده و به عنوان جانشین و فرمانده تحولات نظامی - دریایی این بخش از خاک میهن عزیزمان را راهبری میکند. بخشی مهم و تاریخی که در دهههای گذشته مورد غفلت واقع شده و گرد محرومیت در جایجای آن قابل مشاهده است. اما شریفینسب که دستی نیز در مطالعات علمی و راهبردی دارد ضمن توضیح تاریخ پرافتخار ایرانیان در کشتینوردی و سیادت دریایی، امیدوار است تا روزی چابهار و کنارک به بزرگترین پایگاه نظامی دریایی دنیا تبدل شوند و به گفته او از این نقطه که قلب راهبردی اقتصادی - دریایی جهان است، نظارت و کنترل جمهوری اسلامی بر آبهای آزاد اعمال گردد.
نگاه و راهبرد نظام جمهوری اسلامی ایران به سواحل مکران چیست و دلیلی که باعث شد تا ما بعد از سالها به سواحل مکران توجه کنیم چه بوده است؟
ما در این منطقه یک ساحل گستردهای داریم و وجه تسمیه مکران این است که میگویند مکران و کرمان فرزندان فارک ابن سام ابن نوح هستند که یکی از اینها در کرمان فعلی ساکن میشود و مکران هم به سواحل دریای عمان میرود و این سواحل به نام این شخص است. جغرافیای مکران هم از بندر سیریک در هرمزگان شروع میشود و تا بندر کراچی در پاکستان ادامه دارد ضمن اینکه ما در اینجا به اندازه بیش از یکسوم مساحت کشورمان فلات قاره داریم که حاشیه ساحل ایران است که تا 200 مایل(حدود 400 کیلومتر) داخل دریا گسترش پیدا میکند و میراث آیندگان محسوب میشود. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و به ویژه از ابتدای دهه 70 توجه به سواحل جنوبی کشور رنگ دیگری پیدا کرد و ما آهنگ رجعت به دریا را با تدابیر حکیمانه رهبر انقلاب در پیش میگیریم زیرا امروز ثابت شده که میتوان 120 استفاده از دریا داشت که ما هنوز 10 مورد از آن را هم استفاده نمیکنیم. در رژیم سابق یک پروژه چابهار وجود داشت و قرار بوده در اینجا ناوگان اقیانوس هند ما شکل بگیرد که البته پایگاه سلطه آمریکا بر شمال اقیانوس هند، تنگه مالاگا و تنگه بابالمندب بوده است زیرا بهتر از موقعیت خلیج چابهار در کل شمال اقیانوس هند پیدا نمیشود؛ بنابراین برای این کار پروژهای تعریف کرده بود که تنها تا مرحله تجهیز کارگاه پیش رفت تا اینکه انقلاب شد و بعد از انقلاب نیز نیروی دریایی فقط حضور سمبلیک و ضعیفی داشت و کنترلی بر دریا نداشتیم. این حالت تا بعد از جنگ و تا دهه 70 ادامه داشت تا اینکه در سال 73 منطقه دریایی ایجاد شد. تا آن زمان کشتیهای چینی، کرهای و ژاپنی میآمدند و ماهیهای ما را به صورت گلهای صید میکردند و ما هم کاری نمیتوانستیم انجام دهیم. رهبری فرمودند در این سواحل حضور پیدا کنید. اولین نتیجه حضور ما قطع دست بیگانگان از منابع آبزی این منطقه بود. نیروی دریایی برای اجرای فرمان رهبری حضور پیدا کرد و منطقه سوم با ناو پشتیبانی بندرعباس، ناو پشتیبانی چیرو و ناو موشکانداز کلات تجهیز شد که بعدا ناوشکن نقدی را هم آوردیم. برای ایجاد این پایگاه نیاز به ساخت و ساز داشتیم و در این جهت پشتیبانیهای خوبی از طرف نظام و دولتها شده است. ما ناوتیپ سطحی خودمان را شکل دادیم، هوادریا بعدا مستقر شد، خدمات بندری، جنگال، پهپاد، موشکی و تیپ تفنگداران ما ایجاد شد و همزمان ساخت و سازهای ما نیز افزایش یافت. موجشکن و اسکلههای ما شکل گرفت؛ حتی یک بار طوفان موجشکن ما را که بعد از انقلاب ساخته شده بود از بین برد. در مجموع ما در 2 بخش فرمایش رهبری را اجرا میکنیم یکی اقتدار دریایی یعنی اعمال حاکمیت ایران بر شمال اقیانوس هند و یکی هم توسعه سواحل مکران که در زمینه دومی ثمرات و برکات خوبی برای این بخش از کشور به ارمغان آوردیم زیرا ما میخواستیم اسکله بسازیم و نیروی کار از مردم منطقه تامین شد. کارگاههای ساختمانی که میساختیم باعث شد سیمانفروشیها در شهر افزایش یابند. همین شهرستان شدن کنارک به برکت نیروی دریایی ارتش است وگرنه در ابتدای حضور ما روستا بود، از اینجا تا بندرعباس یک کورهراهی وجود داشت که حضور ما سبب توسعه شبکههای راهسازی هم شد. در حقیقت تمام پروژههای ساخت و ساز ما در توسعه منطقه و اشتغالزایی اثر بزرگی داشته و دارند.
در مورد ارتباط حضور نیروی دریایی ارتش در منطقه با توسعه و رونق اقتصادی نیز بفرمایید.
چابهار تنها بندر اقیانوسی ماست و در بحث نظریههای راهبردی وضعیت ژئوپلتیکی خلیج چابهار بسیار مهم است حتی یک پرتغالی که در قلعه پرتغالیها در چابهار که در گذشته «تیس» نام داشته حاکم بوده میگوید هر کس میخواهد بر کره زمین حکومت کند باید در قلعه تیس بنشیند و ما امروز میفهمیم منظورش چه بوده است. الان آمریکا در اقیانوس هند در جزایر دیگوگارسیا مستقر است که از انگلیس اجاره کرده و پایگاه خوبی نیست و اهمیت چابهار از این جهت مشخص میشود که آمریکا میخواست بزرگترین پایگاه دریایی کره زمین را در این منطقه ایجاد کند زیرا وقتی در خلیج چابهار مستقر هستید کل دنیا را از اینجا کنترل میکنید و وقتی شمال اقیانوس هند را کنترل کنید تمام اقتصاد دنیا را کنترل میکنید. الان دنبال این هستیم. روسای جمهور فعلی و قبلی هر کدام 2 بار آمدند، همه وزرا تاکنون به اینجا آمدهاند که نشان از اهمیت این بخش برای نظام است چون اگر ریل ما برقرار و بندرمان فعال شود به ظرفیتی دست پیدا میکنیم که اگر ادعا کردیم تنگه هرمز را ببندیم با اقتدار این کار را میکنیم. الان شاید خودمان هم گرفتار شویم چون 90 درصد واردات و صادرات ما از تنگه هرمز است ولی اگر این خط ما برقرار شد به شاهراه حیاتی دست پیدا میکنیم که با اقتدار میتوانیم تنگه هرمز را ببندیم. تنها پروژهای که با وجود مشکلات مالی و تحریمها اصلا تعطیل نشد همین راهآهن زاهدان به چابهار بود که به زودی به بهرهبرداری میرسد و کریدور ترانزیت میان ایران و آسیای میانه و شرق اروپا و چین برقرار میشود.
آیا قرار است در حوزه نظامی هم منطقه کنارک از اینکه هست گستردهتر شود؟
به مرور و با تکمیل پروژههای منازل مسکونی، شناورهای سطحی و زیرسطحی دیگری هم به منطقه ملحق میشوند. ما الان ناوشکن بایندر را داریم که به زودی به منطقه سوم الحاق میشود و یک فروند بالگرد تا پایان امسال خواهیم داشت و زیردریاییهای ما نیز به اینجا میآیند.
آیا ممکن است منطقه یکم دریایی به کنارک بیاید؟
بله در افق آینده این برنامه هست و با همین روندی که به تدریج خانههای سازمانی را میسازیم و زیرساختهای خود را تحویل میگیریم به همان نسبت واحدهای نظامی را اضافه میکنیم. اگر تحریمهای دنیای استکبار به بهانههای واهی وجود نداشت همه این پروژهها انجام شده بود.
در مورد شناورهای زیر سطحی و سطحی و هوا-دریا چه برنامهای دارید؟
ما الان در اینجا پهپادهای شناسایی مستقر و در حال ماموریت داریم که با افزایش نیرو بهینه میشوند. در مورد شناورها نیز واحدهای اسقراریافته نقدی و کلات و چیرو و واحدهای 65 پایی است و ناوشکنهای جدید از جمله ناوشکن سبلان با تکمیل زیرساختها به ما ملحق میشوند. زیردریاییهای سنگین هم اینجا میآیند و ناوتیپ زیرسطحی به کنارک منتقل میگردد.
این تجهیزات و شناورها تا چه میزان مقابل دشمن فرامنطقهای در دریا توان برابری یا درگیری دارند؟
قبل از انقلاب اسلامی و در زمان پهلوی ما ژاندارم منطقه بودیم و قدرت بلامنازع به شمار میرفتیم و سیادت دریایی داشتیم کسی هم در منطقه نمیتوانست با ما برابری کند. اما این قدرت اجارهای بود و به محض شروع جنگ از ما گرفتند و به مشکل خوردیم. آنجا بود که مقام معظم رهبری فرمودند عمر انقلابی به آنچه دارید بدهید و ما شروع کردیم به تعمیر و نگهداری واحدهای خود. بعد فرمودند نهضت قطعهسازی ایجاد کنید و ما با صنعت داخلی شروع به تهیه قطعات کردیم. بعد فرمودند بروید ناو بسازید و ما هم اول ناوهای توپدار پروژه سینا و بعد هم ناوشکن جماران کلاس موج را ساختیم. ما الان هم همان قدرت بلامنازع منطقهای قبل از انقلاب هستیم و در خلیج فارس و دریای عمان سیادت داریم اما این سیادت مال خودمان است و کسی نمیتواند بگیرد. دشمن هم این را میداند. وقتی رهبران سیاسی و نظامی دشمنان ما میگویند نیروی دریایی جمهوری اسلامی ایران حرفهای عمل میکند به معنای مماشات ما با آمریکا نیست این به منزله این است که نیروی دریایی ایران وظیفهاش را خوب میداند و میداند چه کار میکند. ناوگروههای اعزامی ما در دوردستها مهر اثبات توانمندی ما هستند. با این اقدام، ما در امنیت و صلح جهانی مشارکت داریم و دنیا ایران را به عنوان یک قدرت ضد تروریسم دریایی میشناسد.
استقبال مردم از حضور نیروی دریایی در منطقه چگونه بوده است؟
یکی از مهمترین اثرات حضور نیروی دریایی توسعه بنادر بوده و امروز بزرگترین بندر صیادی کشور بندر کنارک است. در گذشته ماهیگیران ما به اندازه فروششان در ساحل ماهی میگرفتند و درآمد آنها کم بود اما با ورود نیروی دریایی به این منطقه سرمایهگذاران بخش خصوصی جذب شدند. اولین سردخانهها در کنارک احداث شد و این نتیجهاش افزایش صید ماهیگیران بود که در نتیجه اشتغال بالا رفت؛ همچنین شرکتهای کنسروسازی هم آمدند. نیاز ما به بازسازی تجهیزات و ساخت و سازها، اشتغالزایی زیادی را در منطقه ایجاد کرد؛ ضمن اینکه تمام ساختههای ما از قبیل مدرسه و بیمارستان و باشگاه و استخر و سالن همایش و... 2 منظوره است. بیمارستان ما مردم بیبضاعت را رایگان ویزیت میکند. در پسابندر نانوایی ما دریچهای رو به بیرون دارد و مردم استفاده میکنند و نانوایی دیگری هم نیست ضمن اینکه افراد بیبضاعت آنجا نان مجانی از ما میگیرند. در بهداری ما در پسابندر 3 دفتر وجود دارد؛ یکی برای مردم یکی برای نیروهای نظامی مستقر در منطقه اعم از سپاه و مرزبانی و یک دفتر هم برای کارکنان پایگاه دریایی خودمان. این کمکها و تعامل با مردم یک محبوبیت زیادی برای نیروی دریایی در دل مردم ایجاد کرده است. احیای نام مکران یک اقدام فرهنگی مهمی بود و واحدهای تجاری زیادی به نام مکران اسمگذاری شدهاند که قبلا وجود نداشتند.
حضور شما برای صیادان و کشتیهای تجاری در مقایسه با زمانی که نبودید تا چه میزان امنیت ایجاد کرده است؟
ناوگروههایی که به شمال اقیانوس هند و تنگه بابالمندب اعزام میکنیم، اگرچه مبارزه با دزدی دریایی یکی از اهداف آنهاست ولی اهداف متعددی را دنبال میکنند که یکی تامین امنیت خطوط کشتیرانی خودمان است تا کشتیهای ایرانی به راحتی بتوانند ورود و خروج خود را به مبدا و مقصد انجام دهند که این کار را به خوبی انجام میدهیم و کشتیرانی ما و واردات و صادرات ما بدون هیچ اشکالی در جریان است.
امنیت ما خوب بوده اما اخیرا مواردی از گرفتار شدن کشتیهای صیادی را در آبهای سومالی شاهد بودیم که میتواند اعتبار نیروی دریایی را خدشهدار کند، در این زمینه چه کردهاید؟ اگر نیروی دریایی کار میکند چرا باز هم شاهد این اتفاقات هستیم؟
لازم است روی نقشه توضیح دهم. مرز دریایی ما تا مدار 20 درجه است که مرز با پاکستان و عمان است و فلات قاره ما تا 200 مایل ادامه پیدا میکند. ما تا 12 مایل از خط مبدا ساحل آب سرزمینی داریم که این بر مبنای کنوانسیون 1982 جاماییکا که ما آن را امضا کردیم و آمریکا امضا نکرده مبنای حقوق بینالملل دریاهاست. صیادان ما از ساحل کنارک میروند و در 12 مایلی سومالی و گاهی در ساحل این کشور گرفتار میشوند که فاصله زیادی با منطقه و مرز ما دارد. اینها دنبال گله ماهی میروند ولی وقتی به آب سرزمینی سومالی و ساحل این کشور میرسند گرفتار میشوند و دولت سومالی هم تسلط کافی ندارد و پدیده دزدی دریایی شکل میگیرد که بسیار فراتر از محل ماموریت ماست زیرا الان کشتیهای ما تا تنگه بابالمندب و جیبوتی گشت میزنند و تامین امنیت میکنند.
به صیادان آموزش میدهید که چنین اشتباهاتی نکنند؟
الان حدود 6 سال است که منطقه سوم دریایی کنارک صیادان را جمع میکند و کلاس برایشان میگذارد. خط مبدا را تعریف میکند، آب سرزمینی و آب حفاظت شده را تعریف میکند. حقوق دریاها و وسایل حفاظتی را شرح میدهیم. آموزش خیلی خوبی بوده و شکرخدا تعداد این مشکلات کم شده است. ما به اینها گفتهایم حقوق دریاها چگونه است و باید چه دستگاههایی برای درخواست کمک داشته باشند و نوع ادبیات امدادخواهی را توضیح میدهیم.
در مورد کشتیهای بزرگ مشکل امنیت نداشتید؟
خیر اصلا مشکلی نداشتیم فقط چند تهدید داشتیم که به موقع رسیدیم و تهدید را خنثی کردیم.
تکاوران دریایی در این منطقه چه مسئولیتی دارند؟
اینها از تیپ حمزه سیدالشهدا در منطقه حضور دارند که برای مقابله با دزدیهای دریایی و دشمن واکنش نشان دهند. الان مبارزه اصلی با دزدان دریایی را کشتیهای ما که به خلیج عدن میروند انجام میدهند و تکاوران سوار قایق میشوند و با دزدان دریایی مقابله میکنند.
در مورد خودتان بفرمایید و سابقه خدمتتان در نیروی دریایی ارتش.
من متولد سال 1342 در رامهرمز هستم. در سالهای ابتدای جنگ به عنوان بسیج حضور داشتم و از سال 1365 به دلیل علاقه به کار دریا وارد نیروی دریایی شدم. سال 70 از دانشگاه علوم و فنون دریایی نوشهر فارغالتحصیل و به منطقه دوم دریایی بوشهر رفتم و به عنوان فرمانده ناوچه خدنگ، جانشین هندیجان، رئیس اطلاعات منطقه دوم، فرمانده پایگاه دریایی خرمشهر و جانشین منطقه سوم دریایی خدمت کردم و الان هم بیش از یک سال است که فرمانده منطقه سوم کنارک هستم.
تغییر شهر و دیار با خانواده در این سالها سخت نبوده است؟
من اولین جانشین و فرماندهای هستم که در ساحل مکران با خانواده مستقر شدم البته کار دریا بسیار سخت است و کار هر کسی نیست اما انقلاب 57 افکار ما را شکل داد و در یک مسیری قرار دارد که آن مسیر، پاسداری از حدود و صغور سرزمینهای اسلامی است. من نه تنها سواحل مکران که محرومیتهای زیادی هنوز دارد بلکه اگر به من ماموریت از سوی رهبر انقلاب و نظام داده شود که در بدترین جا حضور پیدا کنم یا به دریا بروم و بمانم این کار را میکنم. تفکری که انقلاب به ما داد این بود که هر چه خدمت سختتر باشد لذتبخشتر است و امیدواریم که امام زمان(عج) از ما قبول کند.
همکاری دولتها در این زمینه چگونه بوده و شما از همکاری این دستگاهها راضی هستید؟
بعد از اینکه رهبری چراغ را روشن کرد اولین نیرو که آمد نیروی دریایی بود. رئیسجمهور سابق 2 بار آمد و وزرا و معاونانش هم آمدند. روحانی و وزرایش هم چندین بار آمدند و کمک میکنند. آنچه در سواحل مکران اتفاق میافتد با آنچه 10، 12 سال قبل بود غیرقابل مقایسه است. زحمات بسیاری کشیده شده اما چون با ایدهآل فاصله داریم و محرومیت زیاد بوده فکر میکنیم کار زیادی انجام نشده است. طبیعت اینجا بسیار سخت است و حتی خاک را باید از دور دست آورد؛ با این حال مسئولان و دولتها همت کردند و مردم هم پای کار آمدند. هرچند بخش زیادی از مشکلات و عقبماندگیها به تحریمها ارتباط دارد زیرا دشمن میداند اگر این مناطق رونق بگیرند چه پیشرفتی خواهیم کرد و چه تهدیدی برای آنها خواهد بود. اگر کریدور شمال جنوب شکل بگیرد امنیت بسیاری از مناطق اطراف ایران به امنیت چابهار ارتباط دارد و برای همین دشمن سنگاندازی میکند.