بازار سهام زیر سایه اخبار و سناریوهای چندگانه
تعداد بازدید : 13
آشنایی با مفهوم ریسک به درآمد انتظاری با چند مثال کاربردی
جواد غیاثی
کارشناس بورس
اگرچه شاخص کل کمتر از هزار واحد رشد کرد، اما بازار سرمایه در هفته گذشته، پر تب و تاب بود. شرکت های بزرگ متاثر از تشدید جنگ تجاری و احتمال افت قیمت های جهانی، با وجود نسبت های قیمت به درآمدِ مناسب، به خاطر نگرانی از چشم انداز آینده بازارها به حاشیه رفتند؛ برخی افت کردند و برخی ثابت ماندند. در سوی دیگر، اما نقدینگی به دلایلی به سوی شرکت های کوچک و متوسط حرکت کرده است؛ مهمترین بهانه بازار برای داغ کردن سهام شرکت چند گروه غذایی، دارویی و لاستیک، تقویت احتمال حذف ارز 4200 تومانی است. اهالی بازار معتقدند، همزمان با ارز 4200 تومانی برای واردات مواد اولیه ( که موجب افزایش هزینه شرکت های مشمول می شود) مجوز افزایش قیمت ها هم صادر خواهد شد و در این میان، اثر مثبت اتفاق دوم بیشتر از اثر منفی اتفاق اول است.
اما همه اینها فرضیات و احتمالات است. نه کسی می تواند ترامپ، سرنوشت جنگ تجاری و وضعیت بازار کالاهای اساسی را پیش بینی کند ( و هدف قیمتی سهام شرکت های بزرگ را درک کند) و نه سرنوشت ارز 4200 تومانی و مخصوصا اثر آن بر شرکت های داغ این روزها قابل رصد است. به مناسبت این فضای پر از ابهام، تصمیم گرفتیم به یک موضوع آموزشی بسیار کاربردی بپردازیم. موضوعی که اتفاقا در روزهای پرابهام می تواند در نظم دهی به ذهن معامله گران و سرمایه گذاران، بسیار موثر باشد.
ریسک به درآمد انتظاری چیست؟
همه ما قبل از هر تصمیم مهمی، درباره نتایج آن امیدها و آرزوها و البته نگرانیهایی داریم. مثلا ورود به رشته تجربی به این امید است که پزشک شویم و در آینده وضعیت درآمدی و اجتماعی مناسبی داشته باشیم. اما این ریسک هم وجود دارد که در رقابت سخت برای صندلی های محدود پزشکی، پشت کنکور بمانیم یا این که با این هجوم به سمت پزشکی در سال های آینده بازار اشباع شود!
اما در نهایت سبک و سنگین می کنیم و در صورتی که کفه آورده ها و منافع احتمالی را سنگین تر دیدیم، وارد تجربی می شویم و در صورتی که نگرانی ها و ریسک ها سنگینی کرد، تصمیم دیگری می گیریم.
همین شرایط در زمان تصمیم گیری برای خرید سهام هم وجود دارد. البته در این باره می توان، سود و زیان را کمی کرد و با عدد و رقم به محاسبه جذابیت موقعیت ها و سهم های مختلف پرداخت. در ادامه با مثال توضیح می دهیم.
ریسک به درآمد انتظاری به روش بنیادین و تکنیکال
مثلا فرض کنید که قیمت یک سهم هم اکنون هزار تومان است و سود تولیدی شرکت به ازای هر سهم هم 200 تومان. لذا هم اکنون در وضعیت متعادلی قرار دارد. اما شرایط آینده پرابهام است. متغیرهای مختلف جهت ها و اثرگذاری های مختلفی دارند و احتمال وقوع هرکدام هم متفاوت است. مثلا یک احتمال وجود دارد که قیمت مواد مصرفی شرکت افت کند و حاشیه سود افزایش یافته و سود شرکت تا 300 تومان و قیمت هم تا 1500 تومان رشد کند. احتمال دیگر این است که قیمت مواد اولیه بدون تغییر و سود شرکت هم در محدوده 200 تومان بماند. اما در سوی دیگر، احتمال آن هست که طی امسال یک رقیب سرسخت برای شرکت فرضی ما عرض اندام کند و میزان فروش شرکت را محدود کند. در این حالت ممکن است سود هر سهم تا 150 تومان افت کند. ترکیب این سناریوها، شرایط مختلفی را ایجاد میکند که در جدول زیر آمده است:
سناریوهای چهارگانه پیش روی شرکت فرضی با توجه به احتمال افت قیمت مواد اولیه و ظهور رقیب جدید
چنان چه در جدول فوق پیداست، سهام شرکت در بهترین حالت می تواند تا 1500 تومان رشد کند و 50 درصد بازدهی بدهد. در بدترین حالت نیز می توان تا 750 تومان افت و 25 درصد ضرر وارد کند. در این حالت نسبت ریسک به درآمد انتظاری 5/0 یا 50 درصد است (حاصل از تقسیم سود احتمالی 50 درصد به زیان احتمالی 25 درصد). معمولا نسبتِ کمتر از 50 درصد برای سرمایه گذاری توصیه می شود. در این جا، آن چه مهم است تعیین مناسب سناریوهای پیش رو(احتمالات و روندهای پیش روی شرکت) و ضریب دهی به احتمال وقوع هر سناریو است. مثلا ممکن است شما با بررسی به این نتیجه برسید که احتمال وقوع سناریوی اول بسیار کم است اما سناریوی چهارم احتمال وقوع بیشتری دارد. لذا در نسبت 50 درصدی حاصل تجدید نظر می کنید. آن چه گفته شد، تعیین ریسک به ریوارد به روش بنیادین بود. برخی نیز این نسبت را به روش تکنیکال تعیین می کنند. یعنی با بررسی نموداری سهام شرکت، هدف بالا و پایین (بهترین و بدترین سناریو) را تعیین کرده و از نسبت آن به عنوان ابزار مقایسه موقعیت های سرمایه گذاری استفاده می کنند.
چند مثال کاربردی
به عنوان یک مثال، پتروشیمی اراک را در نظر بگیرید. این شرکت در سال گذشته 159 تومان به ازای هر سهم خود سود ساخت و اکنون در قیمتِ 710 تومان متعادل است. از سویی این احتمال وجود دارد که با اورهال سیستم تولید، فروش و سود حدود 30 درصد رشد کند و به 200 تومان برسد و قیمت سهم هم تا 900 تومان رشد کند (27 درصد بازدهی). در سوی دیگر اما این احتمال هست که با تداوم جنگ تجاری، قیمت نفت سقوط و متاثر از آن قیمت محصولات پتروشیمی و پلی اتیلن هم افت کند. به نحوی که شاراک با وجود عملکرد خوب در بهار امسال (ساخت 45 تومان سود) در فصول بعدی عملکرد ضعیفی داشته باشد و نه تنها نتواند عملکرد بهار امسال و سال قبل را تکرار کند بلکه 20 درصد هم از سود شرکت کاسته شود و قیمت هم تا 600 تومان افت کند(15 درصد ضرر). این بدان معنی است که نسبت ریسک به ریوارد انتظاری برای شاراک 55 درصد است که کمی بالاست. مثال دوم را به یک شرکت ضعیف تر اختصاص می دهیم. سایپا حدود 150 تومان قیمت دارد و طبق آخرین گزارش به همین میزان هم زیان ساخته است!! چشم انداز مناسبی هم درباره زمان و نحوه خروج از زیان دهی وجود ندارد. لذا قیمت سهم عمدتا بر اساس تزریق نقدینگی، برخی شایعات در خصوص تجدید ارزیابی دارایی و بعضا بر اساس نرخ ارز تغییر می کند. احتمال اینکه قیمت سهام این شرکت ضررده تا 100 تومان و کمتر هم افت کند وجود دارد. احتمال آن هم هست که با یک تجدید ارزیابی غیرمنتظره، قیمت افت کند اما تعداد سهام شما چند برابر شود. به نحوی که نهایتا 50 درصد سود کنید. در اینجا نسبت ریسک به ریوارد 100 درصد است که بسیار بالاتر از شاراک است. اگر احتمال وقوع سناریوها مشابه باشد، سرمایه گذاری در شاراک نسبت به سایپا، برای یک فرد ریسک گریز موجه تر است (ممکن است برخی افراد ریسک پذیر، حاضر باشند در ازای چشم انداز سود بالاتر، تن به ریسک بسیار بالایی هم بدهند؛ این مربوط به شخصیت افراد و استراتژی معاملاتی است که هر فرد باید درباره خودش تصمیم بگیرد).
تحلیل ها را به صورت مداوم به روز کنید
اما نباید با اعداد فوق خیلی خشک برخورد کرد. احتمال تداوم شرایط منفی در بازارهای جهانی و ریزش قیمت نفت چقدر است؟ اورهال چقدر کمک خواهد کرد؟ آیا غیر از عوامل فوق، روندها یا متغیرهای دیگری هم هست که بر بازار اثر جدی بگذارد؟ قانون تجدید ارزیابی، به تصویب نهایی خواهد رسید؟ سایپا برای خروج از شرایط ماده 141 به چقدر افزایش سرمایه نیاز دارد و توان انجام چه میزان را دارد؟ پاسخ به برخی از این سوالات با بررسی بیشتر ممکن است اما بسیاری از آنها نیز، نیاز به رصد مداوم اخبار؛ از مجلس و شورای نگهبان تا اظهارات مسئولین شرکت ها و نهایتا بازارهای جهانی و جنگ تجاری دارد. لذا بعد از یک محاسبه، تصمیم و خرید، باید با رصد اخبار و تحلیل ها، به صورت مداوم تحلیل خود را به روز کنید و هر زمان که تشخیص دادید احتمال وقوع سناریوی برگزیده شما در حال کاهش است و شرایط دیگری در حال غلبه است، جلوی زیان را بگیرید. اگر هم تحلیلتان تایید شدکه با خیال راحت ترتا چشم انداز سرمایه گذاری خود، صبر کنید.