شــــهیدانی که می آیند
سال ها از جنگ تحمیلی می گذرد اما هنوز خانوادههایی چشم انتظار پیکر شهیدشان هستند
رعیتنواز- جنگ نابرابر تحمیلی که تمام شد، خانواده رزمندهها منتظر عزیزانشان بودند، عدهای از رزمندهها به اسارت درآمده بودند و عدهای هم بعد از شهادت به دلایل مختلفی پیکرهایشان در جبههها ماند، اما پدران و مادرانشان منتظر بودند و هنوز هم برخی از آنها همچنان منتظرند. منتظر همان چند تکه استخوان و شاید تکه هایی از لباس و.... جنگ که تمام شد هنوز بدن پاک شهدا در مناطق عملیاتی باقی مانده بود به همین خاطر مردانی از این آب و خاک به تفحص مناطق مختلف عملیاتی در داخل و خارج از مرزهای کشور پرداختند که نتیجه آن آرام گرفتن قلوب دهها هزار خواهر، برادر، پدر و مادری شد که در انتظار فرزندانشان بودند. اما شهدای دیگری در آن مناطق ماندهاند که خانوادههایشان همچنان منتظر خبری از پیدا شدن پیکر عزیزشان هستند که کمیته جستوجوی مفقودان با وجود تمام سختیها با عشق و علاقه در میان خاکها، رملها و گاه مناطق باتلاقی یا در میان سنگها و صخرهها در گرما و سرما در تلاش برای کشف پیکرهای مطهر آنها هستند
تعداد مفقودان و شهدای تفحص شده
«باز هم شهید آوردهاند.» این جملهای است که پس از گذشت بیش از 32 سال از پایان جنگ تحمیلی، هنوز هم از زبان مردم کوچه و خیابان شنیده میشود و یاد و خاطره جان فشانیهای رزمندگان هشت سال دفاع مقدس را زنده میکند. بد نیست از دریچه آمار هم به عملیات تفحص شهدا نگاهی داشته باشیم. بعد از جنگ آمار مشخصی از مفقودالاثرهای جنگ به دلیل نبود آمار دقیق از تعداد اسرا وجود نداشت تا این که پس از اتمام عملیات مبادله اسرا در سال 84 با اعلام رسمی بنیاد شهید، رزمندگانی که بدنهای آنان کشف و شناسایی نشده بود، به عنوان «شهید» و «مفقودالجسد» معرفی شدند.
سردار باقرزاده فرمانده کمیته جست وجوی مفقودین ستاد کل نیروهای مسلح در مهر سال گذشته اعلام کرد که از ابتدای کار تفحص شهدا تاکنون ۴۳ هزار شهید تفحص شده است و بیش از سه هزار پیکر مطهر شهدای هشت سال دفاع مقدس هم هنوز یافت نشدهاند. از این تعداد 43 هزار شهید تفحص شده بیش از 9 هزار شهید به صورت شهید گمنام به خاک سپرده شدند که به دلیل کامل نبودن بانک DNA خانواده شهدا هنوز هویت شان مشخص نیست.
بانک اطلاعات خانواده شهدا کامل نیست
شاید برای بسیاری این سوال پیش آمده باشد که چرا با توجه به پیشرفت علم پزشکی و تشخیص از طریق «DNA» هنوز شهدایی در کشور وجود دارند که به صورت گمنام تشییع و خاک سپاری می شوند. رئیس مرکز تحقیقات ژنتیکی نور که روند شناسایی و احراز هویت شهدای گمنام را بر عهده دارد در گفت و گویی با سایت فرهنگ ایثار و شهادت مطرح کرده است: «بانک اطلاعات خانوادههای شهدا کامل نیست و بنابراین نمیتوانیم خانواده منتسب به آن ها را پیدا کنیم. این بانک شامل یک نمونه خون به مقدار 2 سیسی است که هنوز از همه خانوادههای شهدا در اختیار نداریم.» دکتر تولایی چاره کار برای کامل شدن بانک اطلاعاتی را همکاری بنیاد شهید می داند.
چگونگی تفحص و کشف پیکر شهدا
در زمان جنگ تحمیلی در بعضی مواقع به دلیل نامساعد بودن وضعیت جغرافیایی مناطق عملیاتی، حجم آتش دشمن و قرار گرفتن شهدا در محدودهای بین نیروهای خودی و دشمن، امکان جابه جایی و انتقال پیکر پاک تعداد زیادی از شهدا فراهم نمی شد اما بعد از اتمام جنگ تلاش برای جست وجو و کشف مفقودین جنگ تحمیلی شروع شد. بر همین اساس کمیته جست وجوی مفقودین در ستاد کل نیروهای مسلح شکل گرفت.
روند کار تفحص این گونه است که ابتدا نیروهای اطلاعات عملیات و عناصر تخریب چی با توجه به اطلاعات و اسناد به دست آمده از رزمندگان و آزادگان، آثار موجود از شهیدان و تشخیص خطوط پدافندی در منطقه عملیاتی نقشه تفحص را ترسیم می کنند بعد از آن مسیر تردد و معبر برای ورود نیروهای تفحص مین یابی و در صورت نیاز، زمین برای استقرار بیل مکانیکی هموار می شود. فعالیت تفحص هم بسته به نوع، شرایط و جنس زمین متفاوت است. به طور مثال در منطقه فکه، زمین رمل و ماسه ای است، در چیلات، سومار و میمک تفحص در سنگلاخ و تپهها و شیارهای کوچک و بزرگ انجام می شود، در طلائیه زمین باتلاق است، در «شط علی» نیزار و آب وجود دارد و در کردستان و حاج عمران در کوه های صعب العبور انجام می گیرد.
تفاوت پیکر کشف شده ایرانی با عراقی
در این بین، سوال دیگری که برای عده زیادی پیش می آید این است که تفحصکنندگان از چه طریقی متوجه میشوند پیکر کشف شده ایرانی یا عراقی است. در این باره تفاوتهای زیادی وجود دارد که به چند نمونه از آن ها اشاره میشود: کلاه، چفیه، پیراهن، شلوار، فانسقه، پوتین، قمقمهها، تفاوت در سرنیزه اسلحهها، وجود اسلحه ژسه و مهمات همراه، نشان از ایرانی بودن دارد، نارنجک ایرانی با عراقی فرق دارد، وجود آمپولهای آتروپین همراه با نیروهای ایرانی برای جلوگیری از آثار بمبهای شیمیایی، روی لباس ایرانیها اشعار اسلامی درج شده است، تفاوت در جای خشاب و سینهبندهای جای خشاب فشنگها، تفاوت در کولهپشتیها و کولههای آرپیجی هفت و جوراب.