بررسی مزایا و معایب پیش دبستانیهای مهدکودکی
تعداد بازدید : 13
پیشدبستانی در مدرسه بهتر است یا در مهدکودک؟
الهه دوستزاده
روزنامهنگار
آموزش اولیه کودک با انتخاب دقیق و هوشمندانه مهدکودک و پیشدبستانی آغاز میشود. با توجه به اهمیت چشمگیر آموزش از سنین پایین، این دغدغه برای والدین وجود دارد که کودک خود را برای گذراندن اولین دوره مهم آموزشی کجا ثبتنام کنند. برخی بر این عقیدهاند که کلاس اول، مهمترین و شاید سختترین دوره آموزشی برای کودک است؛ به همین جهت، مقطع پیشدبستانی باید در محیطی اصولی و با مقررات خاص مانند مدرسه گذرانده شود. برخی دیگر نیز معتقد هستند این انتخاب بهتر است با توجه به خصوصیات اخلاقی، جنسیت کودک، هزینهها و اهداف خاص والدین انجام گیرد. اصلیترین هدف از گذراندن دوره پیشدبستانی، بهبود توانایی کودک در یادگیری است. این امر منجر به پذیرش عضویت از سوی جامعه، رشد مثبت کودک، تقویت استعداد و خلاقیت و همچنین فراگیری مهارتهای موردنیاز در زندگی وی میشود. این آموزشها و مهارتها بر بازی، افزایش هوش و ایجاد چشمانداز مثبت در زندگی کودک تمرکز دارند. کودک در سنین پیشدبستانی میل زیادی به پرسش درباره اتفاقات پیرامون، موسیقی، همکاری و پیدا کردن دوست دارد؛ به همین علت صرفا نباید در کنار پدر و مادر خود مهارتها را فراگیرد؛ بلکه باید در محیط آموزشی نیز چگونگی تعامل و زندگی کردن را بیاموزد. نقش مربیان و میزان تحصیلات آنها نیز در این فرآیند بسیار مهم است؛ بهطوری که آموزشهای صحیح موجب رشد و تشویقهای مربیان موجب افزایش اعتمادبهنفس در کودک میشود. بنابراین فاکتورهای مختلفی از جمله محیط، کیفیت آموزش، کادر آموزشی و هزینههای مربوطه، والدین را بر سر این دو راهی قرار داده است که پیشدبستانی در مهد بهتر است یا در مدرسه. بههرحال گذراندن دوره پیشدبستانی در مهد و مدرسه از جهات مختلف تفاوتهای بسیاری دارد که ما در این مقاله سعی داریم جوانب مختلف را بررسی تا تصمیم گیری را برای والدین آسانتر کنیم.
با توجه به این موضوع که دوره پیشدبستانی اجباری نیست، لذا والدین باید تا حد زیادی هزینههای مربوط به آن را خودشان تقبل کنند. شهریه با توجه به محل( مرکز استان و مناطق/ شهرستان)، نوع و میزان فعالیت و درجهبندی مرکز محاسبه میشود. همچنین سه متغیر اجاره ملک، حقالزحمه عوامل، کیفیت و کلاس فوقبرنامه از دیگر عوامل تعیین کننده میزان شهریه هستند.
مقطع پیشدبستانی هم در مدارس و هم در مهدهای کودک آموزش داده میشود. مدارس به سه نوع دولتی، غیردولتی یا غیرانتفاعی و هیئت امنایی و مهدهای کودک هم به دو نوع دولتی و خصوصی تقسیم میشوند. مهدهای خصوصی شامل مهدهای ستارهدار هم میشوند. مهدها برای دریافت ستاره از جهات مختلف مانند فضا، مهارت نیروی انسانی و شرایط کاری مورد بررسی قرار میگیرند و مهدکودکی که امتیاز بیشتری بگیرد، میتواند سهستاره یا چهارستاره را دریافت کند. در شهر مشهد مهدها از یکستاره تا سهستاره هستند. با توجه به اینکه نرخ شهریهها هر سال تغییر میکند، در حال حاضر شهریه مدارس پیشدبستانی دولتی بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان است.
شهریه مدارس غیردولتی در دو قالب ثابت و فوقبرنامه دریافت میشود که معمولا سالیانه بین یک میلیون و پانصد تا دو میلیون و هفتصد هزار تومان است.
مدارس هیئتامنایی شهریه ثابتی ندارند؛ بنابراین نرخی که اولیاء میپردازند، با توجه به منطقه جغرافیایی، خدمات و کلاسهای فوقبرنامه و در هر منطقه متفاوت است. این مدارس زیرنظر آموزشوپرورش است و توسط هیئتامنای مدرسه که شامل اولیاء و معتمدین محلی است، اداره میشوند. شرط ثبتنام در این مدارس محدوده جغرافیایی است.
در حال حاضر تنها مهد دولتی که دارای دورههای رایگان است، مهدالرضای آستان قدس رضوی است که هفتهای سه روز در جلسات دو ساعته در مساجد و حسینیههای سطح شهر مشهد و شهرستانهای دارای نمایندگی آستان قدس برای کودکان بالای ۵ سال برگزار میشود. این کودکان روخوانی قرآن کریم به روش قصه و بازی و با لحن عربی، یادگیری بعضی از سورههای قرآن، آیات و روایات کاربردی و مفاهیم پیش دبستانی را آموزش میبینند.
شهریه مهدهای خصوصی بدون ستاره بین یک میلیون و چهارصد تا دو میلیون و پانصد هزار تومان است.
مهدهای خصوصی ستارهدار به چند دسته تقسیم میشوند. به این ترتیب که شهریه مهدهای یکستاره ماهیانه حدود ۲۵۰ هزار تومان، مهدهای دوستاره ماهیانه حدود ۲۸۵ هزار تومان، مهدهای سهستاره معمولی بین ۴۰۰ تا ۴۲۹ هزار تومان، سهستاره ممتاز ماهیانه حدود ۴۳۰ هزار تومان و سهستاره دوزبانه ماهیانه بین ۳۸۰ تا ۴۳۰ هزار تومان است.
تمام این هزینهها بدون احتساب هزینه تغذیه، سرویس رفتوبرگشت و لوازم التحریر موردنیاز کودک است. همچنین شرکت کودکان در کلاسهای فوقبرنامه کاملا اختیاری و شهریه هر فعالیت فوقبرنامه حداکثر ۱۰ درصد شهریه نهایی مهدکودک است.
بهجز مسئله شهریه و هزینههای جانبی، خانوادهها از جنبههای دیگر نیز دچار سردرگمی هستند که کجا برای کودکشان مناسبتر است. بههمین منظور نظرات چندی از مدیران مدرسه و مهدکودک و همچنین کارشناس مربوطه را جویا شدهایم.
آقای قدرتی مدیر دبستان پسرانه بشیر از لزوم گذراندن پیشدبستانی در مهد میگوید: «کودک در مدرسه با توجه به فاصله سنی بیشتری که با دانشآموزان کلاسهای بالاتر دارد، بیشتر مورد تحقیر و اذیت قرار میگیرد و نمیتواند ارشد بودن را تجربه کند. همچنین مسابقات، جشنوارهها و المپیادها در مدرسه موجب غفلت از دانشآموزان پیشدبستانی میشود. در مدرسه افکار بزرگانه غالب است؛ در صورتی که کودک در مهد فرصت بیشتری برای کودکی کردن دارد. در مهد بیشتر از فرآیند آموزش، روی بازی و تفریح تأکید میشود و خلاقیت در کودک پرورش میابد.
البته از جنبههای مثبت پیشدبستانی در مدرسه میتوان به آماده شدن بهتر برای ورود به دبستان و شناخت اعداد، رنگها، اشکال هندسی و مسائل کلامی اشاره کرد».
خانم سعیدی معاون مهد و پیشدبستانی کاردستی هم بر آموزش پیشدبستانی در مهد تأکید دارد: «رشد بیشتر خلاقیت و هوش از نتایج حضور کودک در مهد است. کودک در محیط مهد علاوه بر آموزش و بازی میتواند کلاسهای فوقبرنامه بیشتری را بهنسبت مدرسه داشته باشد و ساعتهای بیشتری را در مهد و با بچهها بگذراند. همچنین سرگرمیهای متناسب با سن بچهها، برای آنها فراهم شده است. در مهد به علت فضای به نسبت کودکانهتر، شرایط برای کودکی کردن آمادهتر است. کودکان در مهد، در اکثر موارد پوششی متشکل از رنگهای متنوع و شاد دارند.
کودکانی که به مهد میروند، با توجه به تعداد بازیها، فعالیتها و دوستان، نسبت به سایر کودکان پرتحرکتر و شادابتر است. پیشدبستانی در مدرسه، سه الی چهار ساعت است؛ درصورتی که در مهد این ساعت بیشتر میباشد. تعداد بچهها در مدرسه به مراتب بیشتر از مهدکودک است. در مهد، مربی در تمام ساعات و فعالیتها در کنار کودک حضور دارد. هزینه ثبتنام پیشدبستانی در این مهد حدود دو و نیم میلیون تومان است».
خانم مقدم مدیر پیشدبستانی و دبستان گلستان فاطمی نظری متفاوت دارد. وی معتقد است: «از آنجایی که پیش یک مربوط به بچههای گروه سنی پنج سال و پیش دو مربوط به بچههای گروه سنی شش سال است، پیش دو مقدمه ورود کودک به مدرسه است. بنابراین حضور کودک پیشدبستانی در مدرسه باعث آشنا شدن او با محیط میشود و هراس کودک از ورود به مدرسه به مراتب کمتر میشود. با توجه به اینکه کودک از دو سالگی وارد مهد میشود، بهتر است پیشدبستانی را در محیط مدرسه بگذراند و بودن در کنار دیگر گروههای سنی را فرا گیرد. این امر موجب ایجاد انگیزه برای تلاشی مضاعف و یادگیری نظم و انضباط در کودک میشود.
در مدرسه ۴ ساعت کلاس فوق برنامه برای بچهها تدارک دیده شده است.
کودک در مدرسه فرم یکدست و مخصوص دارد و موظف به پوشیدن آن است. همچنین مدرسه زیر نظر آموزش و پرورش و مهد زیر نظر بهزیستی است. از اینرو سرفصلهای آموزشی در مدرسه منطبق با برنامه مدون آموزش و پرورش است. به علاوه اینکه هزینه ثبتنام پیشدبستانی در مدرسه کمتر است و در این مرکز حدود یک و نیم میلیون تومان است».
سمیه ابراهیمی کوشک مهدی، دانشجوی دکترای مدیریت آموزشی و مدرس دانشگاه فردوسی در خصوص این امر نظری بیطرفانه را بیان میکند: «فلسفه وجودی و هدف از برگزاری دوره پیشدبستانی، در واقع آماده کردن کودکان ۵ و ۶ ساله برای حضور در مدرسه یا به عبارت بهتر پلی بین دوره مهد کودک و مدرسه محسوب میشود.
نیاز اساسی کودک در این مرحله آمادگی اجتماعی و عاطفی، مهارت های حرکتی، تقویت درک شناختی و فکری و مهمتر از همه تقویت حس کنجکاوی و پرسشگری است. کودک باید از لحاظ اجتماعی و عاطفی بتواند با همسالان خود در فعالیتهای گروهی همکاری کند و قدرت کنترل انگیزهها و برقراری ارتباط با افراد جدید غیر از خانواده را داشته باشد. از لحاظ حرکتی ماهیچههای کوچک و بزرگ او باید تقویت شود تا بتواند به خوبی فعالیتهایی نظیر راه رفتن، پریدن، نوشتن و... را انجام دهد. به علاوه به لحاظ شناختی و فکری لازم است درک کودک از شباهتها و تفاوتهای اشیاء و مکانها بهخصوص درک تفاوت شرایط و مقررات محیطی مدرسه با مهد کودک به خوبی در او شکل گیرد.
با عنایت به نیازهای گفته شده برای کودک، ایجاد شرایط و فرصتهای آموزشی و پرورشی در محیط مدرسه یا مهد کودک هر کدام مزیتها و عیبهایی دارد که باید مورد توجه قرار گیرد. مزیتهای برگزاری و اجرای این دوره در مدرسه فرصت آشنا شدن کودک با محیط، قوانین و هنجارهای مدرسه را ایجاد خواهد کرد. فضای مدرسه کمک میکند کودک به طور عینی با شرایط جدید وفق پیدا کند، اما در مقابل حضور کودک در مدرسه همراه با قوانین خاص آموزش و پرورش خطر سلب کودکی کردن از بچهها را به همراه خواهد داشت.
مربی آموزش و پرورش برخلاف مربیان مهد کودک دغدغههای آموزشی را بیش از امور پرورش خواهند داشت. بهعلاوه کودک در مدرسه طبق قوانین باید بدون کمک معلم از سرویس های بهداشتی استفاده کند و به تنهایی از پس برقراری ارتباط با همسالان و کودکان بزرگ تر از خودش برآید؛ در حالی که ممکن است هنوز به مرحله استقلال کامل در این موارد نرسیده باشد.
برگزاری دوره پیش دبستانی در مهد کودک باعث میشود کودک همچنان در یک محیط کاملا مراقبتی باشد و با حمایت مربی به آرامی وارد مرحله بعدی شود؛ اما از طرفی حضور در کنار کودکان کوچکتر، ملاحظات و قوانین کاملا منعطف مهد کودک و نداشتن درک واقعی از فضای رسمی مدرسه ممکن است باعث نقص تکمیل فرایند آماده سازی کودک برای گذر از مسیر مهد به دبستان شود.
بنابر مطالب ذکر شده بهتر است برای کودکان این مقطع، محیط جداگانه و متفاوت با مدرسه و مهد که مطابق با استانداردهای خاص آن است، فراهم شود. این محیط میتواند در مدرسه، مهد کودک یا به طور کلی مجزا ایجاد شود و فضا، امکانات، قوانین و هنجارهای متناسب با نیازهای ویژه این کودکان را داشته باشد. بر همین اساس برخی مدارس و مهد کودکها اقدام به آماده سازی این محیطهای خاص کردهاند».