معین حسین پور
روزنامهنگار
چندی پیش بود که اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهور در سخنانی تلویحاً به احتمال بازگشت نظام کوپنی به اقتصاد ایران اشاره کرد. وی گفت: با توجه به شرایط جدید اقتصادی دو بحث ایجاد شده است. به سمت محدودیتهای بیشتری داریم پیش میرویم، پس احتمالاً نقش دولت پر رنگتر میشود. شاید مجبور شویم در برخی کالاها به سمت سهمیه بندی و کوپنی شدن پیش برویم. این نظری است که در دولت و خارج از دولت طرفدار دارد. پیش نیازش این است که دولت خودش دوباره وارد یکسری از فعالیتهای اقتصادی شود. البته کوپنی شدن یا به عبارت واضحتر سهمیهای شدن کالاهای اساسی اتفاقی است که در عمل در برخی از بازارها پیشتر رخ داده است. جهش قیمت ارز و تصمیم دولت برای حذف اختصاص دلار 4200 تومانی برای واردات گوشت و سایر اقلام اساسی، اثر خود را بر بسیاری از بازارها گذاشته است. در این شماره قصد داریم به تحولاتی که در هفتههای اخیر در بازار برخی از کالاها افتاده است بپردازیم و آخرین وضعیت قیمتی برخی از کالاهای مهم در سبد خانوار را بررسی کنیم.
طرح تنظیم بازار اقلام اساسی ماه رمضان
نابهسامانیهای اخیر در بازار مواد غذایی مصادف با آغاز ماه مبارک رمضان شد. ستاد تنظیم بازار نیز در راستای توزیع مناسب اقلام اساسی بین مردم و کنترل بیشتر قیمتها، طرح تنظیم بازار اقلام اساسی ماه رمضان را ارائه داد. عباس ارشدی، عضو هیئت مدیره و معاون بازرگانی شرکت غله و خدمات بازرگانی دولتی استان تهران، جزئیات این طرح را به شرح زیر اعلام کرد:
۳۰ هزار تن برنج ۱۱۲۳ هندی برای توزیع استانی مصوب شده است که قیمت مصرفکننده آن کیلویی ۷,۴۰۰ تومان بوده و در بستهبندیهای ۱۰ کیلوگرمی توزیع خواهد شد.
وی همچنین افزود، ۲۰ هزار تن شکر برای مصارف خانوار در نظر گرفتهایم که به صورت فلهای و با قیمت کیلویی ۳,۴۰۰ تومان برای مصرفکنندگان در بخشهای مختلف عرضه خواهد شد.
روغن نباتی نیز به گونهای مصوب شده که ۲۰ هزار تن برای مصارف خانوار که ۱۰ درصد پایینتر از نرخ مصوب خواهد بود، در نظر گرفتهایم که به عنوان مثال یک حلب ۱۶ کیلوگرمی برای مصارف صنف و صنعت ۱۰۵ هزار تومان اعلام شده است.
در زمینه گوشت مرغ ۱۵ هزار تن به صورت گرم و به قیمت کیلویی ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان و ۵۰۰۰ تن گوشت مرغ منجمد به قیمت ۱۰ هزار و ۵۰۰ تومان در نظر گرفته شده است که در استانها توزیع خواهد شد و این قیمتها، قیمت مصرفکننده است. همچنین برای گوشت قرمز ۵۰۰۰ تن پیشبینی کردهایم که قیمت یک کیلوگرم گوشت مخلوط منجمد را ۳۱ هزار و ۵۰۰ تومان در نظر گرفتهایم.
این مقام مسئول با بیان اینکه توزیع اقلام اساسی از طریق تعاونیها و فروشگاههای مصرف انجام میشود، اظهار کرد: در جلسه ستاد تنظیم بازار مطرح شد که پس از صدور مجوزها و مراجعه به انبارهای غله، اقلام در اختیار افراد قرار میگیرد.
معاون بازرگانی شرکت غله و خدمات بازرگانی دولتی استان تهران با بیان اینکه طرح ضیافت به منظور تنظیم بازار تا پایان ماه رمضان ادامه دارد، افزود: با توجه به موجودی کالاهای اساسی در انبارها مشکلی در توزیع نداریم.
این تمام چیزی بود که ما درباره توزیع دولتی اقلام اساسی و نرخهای مصوب شنیدیم. مشکل اساسی و همیشگی در این خصوص، کمیت و کیفیت توزیع این اقلام بین مردم است. تشکیل صفهای طولانی، درخواست ارائه کارت ملی، اطلاع رسانی نامناسب تنها بخشی از ایرادات اجرایی طرحهای این چنینی است. طبیعتاً عده زیادی موفق نمیشوند که اقلام خود را به این شکل تهیه کنند و مجبور خواهند بود که سراغ بازار آزاد بروند. از همین رو گشتی در بازارها زدیم و آخرین اخبار از قیمتهای کالاهای اساسی را جویا شدیم.
نرخ هر کیلو شقه گوسفندی به ۹۸ هزار تومان رسیده است
حسن شکوهی رئیس اتحادیه گوشت گوسفندی شهرستان ری درباره آخرین تحولات بازار گوشت قرمز اظهار کرد: هم اکنون هر کیلو شقه گوسفندی بدون دنبه با نرخ ۹۷ تا ۹۸ هزار تومان به مصرف کننده عرضه میشود که نسبت به روزهای اخیر نوسانی نداشته است.
وی با بیان اینکه خروج دام از مرزهای کشور تا حدی کنترل شده است، افزود: در حال حاضر قاچاق دام به میزانی نیست که بتواند بر قیمت گوشت در بازار داخل تاثیر گذار باشد.
وی نرخ هر کیلو دام زنده در میادین را ۴۰ تا ۴۳ هزار تومان اعلام کرد و افزود: با توجه به شرایط مساعد بارندگی و رویش علف در مراتع و جنگلها و افزایش تولید و زایش برهها پیش بینی میشود که روند کاهش قیمت گوشت در بازار ادامه دارد.
شکوهی با اشاره به اینکه واردات همانند گذشته در حال انجام است، بیان کرد: البته توزیع گوشتهای وارداتی همانند قبل گسترده نیست و تنها از طریق فروشگاهها و میادین انجام میشود.
رئیس اتحادیه گوشت گوسفندی شهرستان ری در پایان کاهش قدرت خرید خانوار را دلیل اصلی افت قیمت گوشت در هفتههای اخیر دانست و تصریح کرد: با توزیع مجدد گوشتهای وارداتی به واحدهای صنفی پیش بینی میشود که روند نزولی قیمت گوشت در بازار همچنان استمرار یابد.
آخرین تحولات بازار مرغ
برومند چهار آیین، عضو هیئت مدیره کانون سراسری مرغداران گوشتی گفت: با توجه به ازدیاد تقاضا برای خرید مرغ در ماه رمضان پیش بینی میشود که قیمت مرغ گرم به ۱۳ هزار تومان برسد.
این مقام مسئول ادامه داد: کمبود و عدم توزیع به موقع نهادههای دامی موجب شده تا مرغهای در حال پرورش با کاهش وزن گیری روبهرو شوند که درنهایت این امر کاهش تولید و افزایش قیمت مرغ از نیمه دوم ماه رمضان به بعد را به همراه دارد.
قیمت ماکارونی دو برابر شد
دبیر انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان ماکارونی از مردم خواست تا ماکارونی رشتهای 700 گرمی را گرانتر از 5450 تومان نخرند.
واعظ لاری در واکنش به شایعاتی درباره نایاب شدن ماکارونی گفت: کمیابی ماکارونی به دلیل توقف تولید برای تصویب قیمت از سوی سازمان حمایت بود و از این پس ماکارونی به وفور در فروشگاهها یافت میشود.
سید ارمیا واعظ لاری در خصوص دلایل گرانی ماکارونی نیز بیان کرد: قیمت گندم به عنوان ماده اولیه ماکارونی با افزایش 85 درصدی از 990 به 1850 تومان رسیده و گندم هم ماده اولیه ماکارونی است، از طرفی دستمزد و مواد اولیه هم 30 درصد افزایش پیدا کرد.
وی بیان کرد: با توجه به این افزایش قیمتها تمامی صنف ماکارونی منتظر بودند تا جلسهای را با سازمان حمایت بگذارند تا قیمت مصوب از این سازمان ابلاغ شود و با قیمتی ثابت این کالا عرضه شود، در اردیبهشت ماه این جلسه برگزار شد و سازمان حمایت با افزایش 75 درصدی قیمت ماکارونی موافقت کرد.
دبیر انجمن تولیدکنندگان ماکارونی گفت: معیار افزایش قیمت محصول 700 گرمی رشتهای است که با احتساب 75 درصدی قیمت از 3100 به 5450 تومان رسید. بنابراین شرکتها میتوانند تا سقف 5450 تومان محصول خود را در بازار عرضه کنند. مثلا زرماکارون قیمت محصول 700 گرمی را 4700 تومان کرد، در صورتی که میتوانست تا سقف 5450 تومان عرضه کند، و از 12 روز پیش هم پخشش را در سراسر کشور انجام داد.
وی تأکید کرد: سودجویان و دلالان جوسازی کردند و میخواستند جریانی مانند رب گوجه فرنگی سال گذشته را تکرار کنند، اما تولیدکنندگان با همبستگی خود اجازه این سوءاستفاده را ندادند. برخی حتی محصولات در انبار مانده خود را که از سال پیش هم مانده بود با قیمتی 3 تا 4 برابر قیمت مصوب به فروش میرساندند.
وی در پایان تأکید کرد: اگر مردم دیدند که برخی قیمت مصوب از سوی سازمان حمایت را رعایت نمیکنند میتوانند به تعزیرات اطلاع دهند.
تخم مرغ در سرازیری
بررسیها از سطح بازار نشان میدهد که هم اکنون هر شانه تخم مرغ با نرخ ۱۸ تا ۲۰ هزار تومان معادل دانهای ۶۰۰ تا ۸۰۰ تومان در خرده فروشیها عرضه میشود که با نرخ تخم مرغ در مرغداری هیچ سنخیتی ندارد، به همین خاطر ورود سازمان حمایت و برخورد با گران فروشان یک ضرورت به شمار میرود.
طلاکش دبیر کل کانون پرورش دهندگان مرغ تخم گذار قیمت تمام شده هر کیلو تخم مرغ با نرخ مصوب را ۷ هزار و ۸۳۰ تومان اعلام کرد و گفت: این در حالی است که اگر مرغداران نهادههای مورد نیاز را با نرخ آزاد از بازار خریداری کنند، قیمت تمام شده به رقمی حدود ۹ هزار و ۷۰ تومان افزایش مییابد که نرخ موجود در بازار بیانگر زیان چشمگیر مرغداران در فروش هر کیلو تخم مرغ است.
وی افزود: هم اکنون متوسط قیمت هر کیلوگرم تخم مرغ در مرغداری ۶ هزار و ۴۰۰ تا ۶ هزار و ۵۰۰ تومان بوده که نسبت به روزهای اخیر کاهش قیمت را تجربه کرده است.
این مقام مسئول با انتقاد از قیمت بالای تخم مرغ در خرده فروشیها بیان کرد: با وجود کاهش قیمت تخم مرغ در مرغداری، نرخ محصول در خرده فروشیها همچنان بالاست که مسئولان سازمان حمایت باید جوابگوی تفاوت قیمت از مبدا تا مقصد باشند.
شکر 3400 تومانی بالاخره آمد
بازار شکر هم این روزها و به خصوص با آغاز ماه رمضان، وضع خوبی ندارد و سقف قیمت آن حتی به 10 هزار تومان هم رسیده است. با این حال، یزدان سیف، مدیرعامل شرکت بازرگانی دولتی با اشاره به عرضه شکر در بازار اظهار کرد: به تازگی بیش از ۲۰ هزار تن شکر با قیمت مصوب ۳۴۰۰ تومان به بازار عرضه شده و فروش آن در میادین و فروشگاههای منتخب آغاز شده است.
سیف گفت: تزریق شکر با نرخ مصوب به بازار تا زمان ایجاد ثبات قیمتی ادامه دارد و قرار است بهطور ماهانه ۲۰۰ هزار تن شکر وارد بازار شود.
وی همچنین متذکر شد: بارشهای اخیر خوزستان عرضه شکر به بازار را با وقفهای مقطعی مواجه کرده است که با واردات و عرضه گسترده، این کمبود در چند روز آتی برطرف میشود.
خرما بیتوجه به مصوبات
سهشنبه 10 اردیبهشت ستاد تنظیم بازار طی نشستی مصوب کرد که صادرات خرما با هدف کنترل بازار این کالای پرمصرف در ماه مبارک رمضان ممنوع شود.
همچنین بر اساس مصوبه این ستاد مقرر شد غرفههای منتخب میادین میوه و تره بار، خرما را با قیمتی حداقل ۱۵ درصد پایینتر از قیمت مصوب عرضه کنند. اما این مصوبات اثر خاصی بر کنترل قیمت این کالای پرمصرف نداشت.
این در حالی است که دبیر انجمن خرما در گفتوگو با تجارتنیوز، قیمت خرما در عمدهفروشیها را ۴۲ هزار تومان اعلام کرده است.
دبیر انجمن خرما در پاسخ به این پرسش که بازار خرما در ماه مبارک رمضان چه وضعیتی دارد؟ گفت: هنوز بازار خرما آشفته است و دلالان از این وضعیت نهایت سوءاستفاده را میکنند. بارها به مسئولان توصیه کردهایم که بر این بازار نظارت و کنترل کنند اما گوش شنوایی وجود ندارد.
علیاصغر موسوی به روند صادرات خرما به دیگر بازارها اشاره کرد و افزود: افزایش یکباره قیمت خرما ارتباطی به صادرات این محصول ندارد.
با وجود تمام اطلاعیههای صادر شده از سوی مسئولان، همچنان مشکلات جدی در بخش توزیع این اقلام بین مصرفکنندگان وجود دارد. بهطور مثال در یک گزارش تصویری ارسالی، صف فروش شکر با نرخ مصوب 3400 تومانی را شاهد بودیم که در ازای رویت کارت ملی، یک کیلو شکر به هر فرد فروخته میشد. دولت باید تکلیف مردم را در این باره مشخص کند. اگر قرار است که برخی از کالاها کوپنی شود، باید خیلی شفاف به مردم اطلاع رسانی شود و مکانهای توزیع مناسبی برای این کار در نظر گرفته شود. اگر هم نیاز به کوپنی شدن نیست، پس دلیل این صفهای طولانی چیست. اگر کالاها به مقدار کافی و وسیع در سطح شهرستانها توزیع شود، دیگر نیاز به چک کردن کارت ملی نیست، مگر اینکه عدهای بخواهند از آب گل آلود ماهی بگیرند که باید با آنها برخورد شود.