نگه داشتن پول در جیب با پسماند
چگونه برای پس انداز، پسماندهای مان را مدیریت کنیم
حانیه زحتمکش
روزنامهنگار
این روزها کمتر کسی را می بینید که به فکر افزایش درآمد خود نباشد! همه ما به نوعی با گرانی و نوسانات این روزها،دست و پنجه نرم می کنیم و اولین راه حلی که به ذهن ما می رسد بالا بردن سطح درآمد است! راه حلی که در این شرایط کاملا منطقی و عاقلانه است. اما دراین بین می بایست، نیم نگاهی هم به سبک زندگی خود بیندازیم. ما چگونه زندگی می کنیم؟ یا واضح تر اینکه؛پایه های فکری ما چگونه چیده شده است؟ از دنیای اطراف خود توقع داریم که تمام نیازهای ما را مرتفع کند؟ اصلا تعریف شما از نیاز چیست؟ و آیا تفاوتی میان نیاز و خواسته وجود دارد؟ تامین این نیاز یا خواسته ها،تا چقدر توانسته فرصت زندگی را از ما بگیرد؟
بر کسی پوشیده نیست که،برای بهتر زندگی کردن می بایست سبک زندگی خود را تغییر بدهیم. برای ایجادِ این تغییر باید، نگاهی به لیست نیازهایمان بیندازیم، چرا که نیازهای انسان، او را به سمت مسیرهای مختلف سوق می دهند. این روزها نوعی مصرف گرایی در میان اکثر جوامع بالاخص جامعه ما فراگیر شده است.تبِ بالای مصرف گرایی آمارهای خوبی برای سرمایه گذاران و صاحبان نفع برجای گذاشته است. حتی باعث رونق تولیدات داخلی و خارجی شده است. اما به چه قیمتی؟ در کنارِ تمام جوانب ذکر شده، مصرف گرایی و یا عدم کنترل صحیحِ ورودی و خروجی های زندگی، باعث ایجادِ حجم بی سابقه ای از زباله شده است. در هیچ برهه ای از تاریخ انسان ها با این حجم مواجه نبوده اند و اکنون زمانی فرا رسیده است که، تنها بازیافت و استفاده مجدد از زباله ها، کارساز نیست. چرا که در مرحله بازیافت هم دوباره انرژی حرارتی و آب زیادی مصرف خواهد شد! بلکه می بایست به سمت «پسماندِ صفر» حرکت کنیم تا بیش ازاین شاهدِ نابودی طبیعت نباشیم.
آیا می توان به سمت سبکِ زندگیِ«پسماند صفر» حرکت کنیم؟
برای شروعِ این سبک نیاز است ابتدا درباره نوع عادات و رفتارهای روزمره خودمان فکر کنیم و در صورت نیاز آن را، روی کاغذ بیاوریم. از خودمان سوال هایی زیر را بپرسیم :
۱. در طول روز چه چیزهایی را مصرف میکنم؟
۲. زباله های حاصل ازاین مصرف، چه مقدار هستند؟
۳. این زباله ها چه ضرری برای جیبِ شما و طبیعت دارند؟
پرسش این سوالات مسیر را برای ادامه کار روشن خواهد کرد.
تاثیر پاسخِ این پرسش ها بر جیبِ خانوار و طبیعت چیست؟
حال میخواهیم بدانیم ارتباط پاسخ های ما با جیب و دخل و خرج ما چگونه است، برای مثال شما در طول یک ماه دوبار برای خرید یک پیراهن هزینه می کنید. دفعه اول را برای نیاز خود خریداری می کنید اما برای بار دوم تنها به دلیل تخفیف یا خوشامد خودتان خرید کرده اید، آیا خریدِ شما واجب بوده است؟ خیر. این خرید باعث کسرِ هزینه ای اضافی از جیب شما شده است و علاوه بر جیب تان به طبیعت نیز آسیب زده اید اما چگونه؟ بسته بندی نایلکس کالای خریداری شده میلیون ها سال در طبیعت باقی می ماند و تجزیه نمی شود. شما با خریدِ این کالا زباله ای جدید را تولید کرده اید!
اما تفکر «پسماند صفر» اینجا چگونه به کمک شما خواهد آمد؟
می توانید بسته بندی نایلکس پیراهن را به فروشنده تحویل دهید و از گرفتن آن صرف نظر کنید! در این صورت شما در اشاعه فرهنگ نه به پلاستیک گام برداشته اید حتی دیده شده، فروشنده هزینه پلاستیک را نیز از قیمت کلی کم کرده است.
این مثالی بود که تا حدودی شما را با سبک زندگی بدون زباله آشنا میکرد. اما مثال های عینی تری برای فهم بهتر موضوع و به کارگیری آن لازم است.
مثال هایی عینی از سبکِ زندگی بدونِ پسماند و تاثیر کلی آن بر اقتصادِ خرد و کلان:
طبیعی است که هرچه درخواست خرید یا به نوعی تقاضا ی انواع مواد و کالا در بازار بیشتر شود، به همان نسبت زباله بیشتری تولید خواهد شد، که بازیافت آن کار دشوار و هزینه بری است، علاوه بر آن اختصاص ثروت های هنگفت برای صرف هزینه های بسته بندی، واردات مواد اولیه و...نیز باید انجام و پرداخت شود.
پس برای صرفه جویی در هزینه های خانوار و همچنین هزینه های ملّی کلان، سلامت خانواده، سلامت طبیعت و سازگاری با آن، به استقبال روش های زیر می رویم؛
۱. هنگامی که به خرید می رویم سعی کنیم از خرید کالاهایی با بسته بندی های لوکس و زرورق دار خودداری کنیم، بااین کار هزینه ای اضافی برای بسته بندی ها پرداخت نمی کنیم. مثلا اگر برای خرید لباس اقدام می کنیم از دریافت انواع بسته بندی یا نایلکس از فروشنده خودداری کنیم.
۲. همان طور که می دانید سرانه مصرف نان در کشور ما بالا است، اگر برای هر وعده خرید نان، یک نایلکس از فروشنده دریافت کنیم علاوه بر پرداخت هزینه باعث ایجاد زباله شده ایم،بنابراین کیسه ای پارچه ای را دوخته و مرتب از آن برای حمل نان، استفاده کنید.
۳. همچنان که به فصل تابستان نزدیک می شویم،بازارِ آبمیوه فروشی ها و یخ در بهشت ها گرم می شود، گوشه و کنار خیابان نیز پر می شود از انواع ظروف یکبار مصرفِ غیرقابل بازیافت! اگر قصد رفتنِ به یک برنامه عصرگاهی را دارید و انتخاب شما یک شیر موز یا هر نوشیدنی دیگر است، لطفا لیوانی سبک و شکیل را به همراه داشته باشید تا فروشنده در ظرف خودتان ،نوشیدنی شما را منتقل کند.
۴. سعی کنید در انتخابِ فروشگاهی که از آن خرید می کنید دقت کنید، فروشگاه هایی هستند که در ازای دریافت نکردن حجم زیادی از پلاستیک های خرید، تخفیفی را روی هزینه نهایی شما اعمال می کنند.
۵.شوینده ها به صورت نامحسوس مقدار زیادی از هزینه های خانوار را به خود اختصاص می دهند. در سبک زندگی بدون پسماند، استفاده از انواع شوینده با فرمول های شیمیایی مضر برای طبیعت ممنوع است. سعی کنید، هزینه متناسبی از سبد خانوار خود را به آن ها اختصاص دهید.خرید یک شامپو گران قیمت باعث رشد موهای شما نخواهد شد، به جای آن می توانید از انواع گیاهان سدر،حنا،بابونه یا روغن های گیاهی مفید استفاده کنید.اینگونه هم زباله تولید نکرده اید، هم کاهش چشم گیرِ هزینه را برای خود به ارمغان آورده اید. در خرید انواع پاک کننده نیز دقت کنید، تجربه نشان داده استفاده بیش از حد پاک کننده ها بر سلامت ریه و سیستم تنفسی فرد اثر می گذارد. ترکیب سنتی جوش شیرین و سرکه، با خاصیت ضدعفونی کنندگی و پاک کنندگی بالا،به راحتی می تواند منزلی درخشان را به شما هدیه بدهد.
۶. صنعت بسته بندی، خود عامل تولید انواع زباله است اما اگر این صنعت به سمت بسته بندی های پایدار و سازگار با طبیعت برود به نفع همه است. در هنگام خرید به علامت سه فلش سبز که تشکیل چرخه بازیافت را می دهند، نیز دقت کنید. بسته بندی هایی که قابل بازیافت کامل هستند یا به طبیعت برمی گردند را حمایت کنید.
۷.تلاش کنیم به سمت خرید خوراکی هایی با بسته بندی های کمتر برویم. قطعا خرید یک کیک با وزنی نزدیک به دویست گرم نیاز به چندلایه پوشش زرق و برق دارِ پلاستیکی ندارد! و ما نیز، قسمتی از هزینه فرایند بسته بندی را پرداخت نخواهیم کرد.
8. میوه های دفرمه اما مفید! گذر همه ما به میوه فروشی ها افتاده است ولی همه ما به دنبال میوه ها سالم و یکدست هستیم. کمتر کسی به دنبال میوه های بدشکل می رود، اما نباید فراموش کنیم که میوه و تره بار دفرمه همان خاصیت را که میوه های دیگر دارند، حفظ کرده است فقط به دلیل فرم شان مورد استقبال قرار نمی گیرند. در صورتیکه در خارج از کشور برای همین تره بار دفرمه استارتاپ و اپلیکیشن طراحی شده است. خرید این نوع تره بار هزینه های شما را تا چند برابر کاهش میدهد.
9. ارگانیک و سالم مصرف کنید تا از هزینه های درمان در امان بمانید! استفاده از محصولات اصلی و طبیعی علاوه بر کاهش هزینه های بسته بندی و تولید زباله باعث سلامتی شما نیز می شود.
10. ظرف تان را زمین نگذارید! در ایران، هنوز فروش فله برندسازی شده به آن صورت جا نیفتاده است. هم کارخانه دار و هم مشتری درگیر هزینه های بسته بندی هستند، اگر کارخانه ها به جنبش فروش فله برندسازی بپیوندند تاثیر زیادی در کاهش هزینه ها، برای هر دو طرف خواهد داشت.
11.اسفنج های تجزیه ناپذیر را کنار بگذارید! استفاده از گیاه لوفا به عنوان اسفنج ظرفشویی تجربه ای فوق العاده است. این گیاه پاک کنندگی بالایی دارد و عمر آن تا یکسال هم می رسد و درنهایت به کمپوست یا اجزای خاک تبدیل می شود.
12. رستوران های سبز را انتخاب کنید! اگر حامی محیط زیست و اقتصاد خود و کشورتان هستید به سراغ رستوران هایی بروید که از شما با انواع ظروف یکبار مصرف پذیرایی نکنند! کافه و رستوران های زیادی هستند که دوستدار محیط زیست اند، از ظروف پذیرایی با جنس خوب استفاده می کنند. در نتیجه قرار نیست رستوران دار و شما هزینه ای اضافی برای پلاستیک های غیرقابل بازیافت پرداخت کنید.
13. سبک زندگی بدونِ پسماند روی نخریدن کالاهای اضافی تاکید زیادی دارد، ضرری که خرید کالاهای اضافی به طبیعت و جیب شما وارد می کند کمتر از خرید پلاستیک و ریختن آشغال نیست. انرژی زیادی( حرارت،آب،نفت و...)از طبیعت گرفته شده تا این کالا ساخته شود و انرژی زیادی باید صرف شود تا زباله های حاصل از آن تجزیه شود، البته اگر قابل بازیافت باشد.
۱۴. حتی لوازم آرایش! بله حتی خرید و نگهداری لوازم آرایش شما هم باید به سمت یک پسماند صفر یا بی زباله حرکت کند. نشدنی نیست چون بسیاری در این راه موفق شدند.
حجم زیاد تبلیغات لوازم آرایشی تنها عامل خرید آن هاست. تبلیغات می تواند کمبودهایی را که هرگز احساس نکرده اید، تبدیل به نیاز اساسی کند! این هنر تبلیغات است و اما هنر یک آدم چیست که قدرت تشخیص خوب از بد را دارد؟ همه ما می دانیم تمرکز روی تغذیه درست و سالم باعث سلامت پوست و مو خواهد شد و نیاز به این حجم از فوم شست وشو، صابون های شیمیایی، انواع اسکراب، لوسیون های معطر و انواع ماسک های بسته بندی و....نیست. شما با بررسی و استفاده از چند نوع ماسک طبیعی می توانید نیاز روزانه پوست و موی خود را برطرف کنید. اگر حجم خرید لوازم آرایشی و بهداشتی خود را کاهش دهید و به سمت لوازم آرایش گیاهی قدم بردارید پول زیادی در جیب شما خواهد ماند و طبیعت را از شر زباله های آرایشی که گاه شیمیایی هم هستند، نجات خواهید داد. روغن نارگیل، روغن بادام به عنوان مرطوب کننده انتخاب خوبی هستند.سفیداب، به عنوان یک اسکراب طبیعی انتخاب مفیدی خواهد بود.اخیرا انواع رژلب های گیاهی وارد بازار شده اند که طرفداران مخصوص به خود را دارند. مقدار زیادی از لوازم آرایش مخصوص به چشم را کنار بگذارید و به سمت استفاده از «سرمه» بروید. فواید سرمه ثابت شده است، می توانید با تهیه یک سرمه اصل و مرغوب، در مدت زمان یک تا دوسال خودتان را از بابت هرگونه لوازم آرایشی چشم راحت کنید. حتی ابرو هم سرمه مخصوص به خود را دارد که تاثیر چشم گیری در پرپشت شدن ابروهایتان خواهد داشت. عاقلانه تر که نگاه کنیم خرید یک ضد آفتاب مناسب، بیشترین هزینه ای است که برای لوازم آرایش باید پرداخت کنیم.
۱۵. سبز آشپزی کنید! ادویه و مواد اولیه در آشپزی اهمیت بسیار بالایی دارد. انتخاب های شما در این زمینه، بر کیفیت آشپزی شما اثر می گذارد.
اگر برای خرید اقدام می کنید، ادویه های «سابیده نشده» گزینه اول انتخاب شما باشد، ظرف مخصوص به ادویه را هم با خودتان ببرید تا ادویه در مغازه آسیاب شود یا در خانه آسیاب کنید وطبیعت را از شرّ حتی یک ظرف ادویه هم نجات دهید.
۱۶. سبزی را سبز بخرید!
اگر از مغازه های سبزیجاتی خرید می کنید، از بردن ظرف سبزی تان به مغازه خجالت نکشید، شما فروشنده را خوشحال خواهید کرد چرا که بسته بندی برای او نیز هزینه و سختی هایی دارد. ترجیحا از ظرف در دار استفاده کنید تا سبزی، در مدت زمان رسیدن به منزل و بسته بندی، از میکروب و گردوخاک در امان باشد.
۱۷. فریزر را با کیسه های پلاستیکی خفه نکنیم! اگر برای موادی که در فریزر نگهداری می کنید ظرف های جداگانه در نظر بگیرید نیازی به استفاده بیش از حد از کیسه های پلاستیکی نیست. ظرف هایی که مخصوص فریزر هستند برای اینکار مناسب اند با طبقه بندی مناسب آن ها فریزر مرتب و سبزی خواهید داشت.
۱۸. آجر پلاستیکی بسازید!
در نهایت اگر مجبور به خرید های اضافی شدید یا نمی توانستید از خریدی صرف نظر کنید، از پلاستیک و زباله های حاصل از آن به سادگی نگذرید؛ بطری های آب پلاستیکی می توانند آجرهای پلاستیکی خوبی شوند. زباله هایتان را به کمک چوبی باریک به داخل بطری فرستاده و فشرده کنید تا اگر در طول زمان بطری شما پر شد، تبدیل به یک آجر پلاستیکی شود، این آجرها در کشورهایی مثل فیلیپین ، آفریقای جنوبی و اوگاندا طرفداران زیادی دارد. انواع ورکشاپ در مدارس و به اصطلاح کار جهادی در مناطق محروم را به کمک آن، انجام میدهند. حتی برای ساخت مدرسه و دیوار چینی,جداسازی فضای سبز،میز و صندلی و... نیز مفید است. اما حواستان باشد که،بطری هر چه دیرتر پر شود، بهتر است.
نکته آخر؛ باتوجه به تحریم کشور ما در زمینه پلاستیک چرا باید ارز وارداتی زیادی صرف هزینه پلاستیک شود! آن هم پلاستیکی که تا صدها سال در طبیعت باقی می ماند! بهتر نیست در نوع مصرف خود تجدید نظر کنیم؟