راهنمای سفر و هزینه های بازدید از شاهکار مهندسی ایرانی در 9 قرن قبل از میلاد
تعداد بازدید : 6
شاهکار هنر و مهندسی در سازه های آبی شوشتر
نویسنده : سمیه محمدنیا حنایی روزنامه‌نگار
دوران هخامنشیان را می توان به عنوان دوران شکوفایی هنر معماری و شهرسازی دانست. در این مقاله به نقطه ای از ایران عزیزمان سفر می کنیم که علاوه بر آن که آب و هوایش بهاری و گرم است، شاهکار مهندسی را در دل خود جای داده، که به خوبی توانسته است تصویر مناسبی از هنر و علم ایرانیان باستان برای هدایت و استفاده درست از مواهب الهی را به ما نشان دهد. سازه های آبی شوشتر در استان خوزستان مقصد گردشگری امروز ماست. اگر می خواهید از چند و چون مالی سفر به این خطه جلگه ای و سر سبز خوزستان مطلع شوید با ما همچنان همراه بمانید.
سازه های آبی شوشتر
سازه های آبی شوشتر سازه هایی خشتی و آجری هستند که همگی با یک به هم پیوستگی کاری برای استفاده هر چه بیشتر و بهتر از آب رودخانه گرگر بنا شده است. در واقع شهرستان شوشتر روی یک زمین صخره ای بنا شده است. این شهرستان در معرض دو رودخانه دز و کارون قرار دارد. رودخانه دز از غرب این شهرستان عبور می کند و زمین های اطراف را به خوبی آبیاری می کند، هر چند که در پی بارش های سیل آسای ابتدای سال زمین های ساحلی دز تا حد زیادی تخریب شده است. اما کارون راه خود را به سمت شوشتر ادامه می دهد تا به صخره ای که شوشتر روی آن بنا شده است می رسد. درست در همین جا اولین شاهکار معماری هخامنشی به چشم می خورد. سد میزان که رودخانه کارون را به دو بخش تقسیم می کند. بخشی از آن با عنوان رودخانه گرگر وارد شهر می شود و دستمایه اصلی تاسیس سازه های آبی چون آبشارهای زیبا، آسیاب های آبی ، کانال های پل، سد بندها و ... می شود و بخش دیگری از آن به نام شطیط از کناره شهر عبور و باغ های مردم را آبیاری می کند.
چرا سازه های آبی شوشتر را ببینیم؟
یکی از مهم ترین دلایلی که می توان برشمرد این است که این سازه ها از 9 قرن قبل از میلاد تاکنون همچنان پا برجا مانده است و یکی از آثار باستانی فاخر اما زنده ایرانی در زمینه بهره برداری از آب به شمار می رود. دومین نکته به چگونگی استحکام بنا روی زمین های صخره ای شوشتر برمی گردد. در واقع زمین های شوشتر به گونه ای هستند که امکان هیچ نوع گودبرداری برای فونداسیون بنا ندارد و این موضوع با توجه به همجواری آب با سازه ها به نوعی شاهکار تبدیل شده است. آب و هوای خوب این روزهای شوشتر نیز از دیگر دلایلی است که می توانیم برای شما بیان کنیم. این روزهای پاییزی در شوشتر بسیار بهاری و حتی گاهی تابستانی طی می شود. بارش های غرب ایران نیز باعث خروشان تر شدن کارون شده است و این به معنای آن است که سازه ها در بهترین شرایط بازدید خودشان قرار دارند.
آثار باستانی شوشتر
سازه های آبی شوشتر در واقع نامی است که برای یک مجموعه کاربردی و باستانی در این شهر انتخاب شده است. این مجموعه شامل پل ها، کانال های دست کند، سد ، آب بندها و آسیاب های متنوعی است که در ادامه سعی می کنیم چند تا از جالب ترین آن ها را توصیف کنیم.
آسیاب های آبی
در این مجموعه حدود 33 آسیاب بنا شده است که بخشی از آن ها آرد مصرفی اهالی را تامین می کرده و بخش دیگر آن ها مانند یک توربین آبی، انرژی برق خانه های همجوار مجموعه را تامین می کرده است. براساس همین موضوع سازه های شوشتر را اولین سنگ بنای شهر سازی صنعتی در ایران نیز می دانند. تمام محوطه مربوط به آسیاب ها و کانال های ورودی و خروجی آب به آن ها از سنگ خارا و ملات آهکی ساخته شده است تا استحکام مناسبی داشته باشد. به عقیده بسیاری از گردشگران نقطه اوج زیبایی این سازه ها در همین آسیاب ها خلاصه می شود چرا که آب های خروجی از آن ها مانند آبشارهایی کوچک و بزرگ از سه ضلع مجموعه به دل گرگر می ریزد. اگر می خواهید از ضلع شرقی داخل سازه های شوشتر شوید بهتر است از خیابان شریعتی به مجموعه نزدیک شوید. ورودی مجموعه، ساباط شیبداری (دالان مسقف) است که در کنار بقعه سید محمد ماهرو قرار گرفته و 3 متر پایین تر از سطح خیابان است. هنگامی که وارد ساباط می شوید انگار از دنیای پر سر صدای بیرون به یک باره در میان آرامش لذت بخشی پرتاب شده باشید. در دو طرف ساباط حجره های حریر بافی و پارچه بافی ( شمد بافی) وجود دارد که جزو صنایع دستی شوشتر به حساب می آید. صدای شُرشُر آب در سراسر دالان به گوش می رسد اما هر چه به انتهای آن می رسید این صدا واضح تر و دلربا تر می شود تا جایی که دلتان می خواهد مسیر سراشیبی را یک نفس بدوید تا به چیزی که در انتهای دالان انتظارتان را می کشد برسید. اما معماری جالب حجره ها مانند بندی پای تان را می گیرد. در کف حجره ها محلی برای گذار آب تعبیه شده است اگر آن ها را دنبال کنید می بینید که تمام آب ها در یک مهندسی جالب به یک حوضچه می رسد و از آن جا راهی چرخ پره چوبی بزرگی می شود که به شکلی تعبیه شده است که با فشار آب ورودی بچرخد. این چرخ موجب چرخش اهرم سنگین آسیاب می شود و سنگ بزرگ آسیاب گندم را به آرد تبدیل می کند. بله شما به اتاقک اصلی یک آسیاب رسیده اید! به عبارت بهتر شما از درون اتاق های تودرتوی آسیاب آبی محوطه آبشارهای «توف بلیتی» پیش رد شده اید. ورودی محوطه آسیاب ها دو پلکان دارد که به پلکان شاهی و پلکان اصلی معروف است. در کنار پلکان اصلی مکانی برای استراحت آسیابان تعبیه شده است.
پله هایی 4000 ساله!
یکی از جاذبه های ضلع جنوبی سازه ها وجود پلکانی است که حدود 210 پله دارد. اهالی از این پله ها برای رسیدن به آب استفاده می کرده اند، تاریخ نویس مشهور هردوت در 2500 سال پیش قدمت این پله ها را حدود 1000 سال تخمین زده بود! از دیگر جاذبه های باستانی این مسیر پلکانی، وجود سنگ نوشته ها و اتاقک های کوچک نگهبان سازه هاست که همگی 4 هزار سال از تاریخ بنای شان می گذرد. اتاقک های نگهبانی، اتاق های کوچک با سقف کوتاهند که دارای روزنه هایی به سمت دهانه آبشارها هستند.
شوادون تفرجگاهی که تعطیل شد
هم راستا با کانال های ورودی آب به آسیاب، اتاقک هایی وجود دارد که به وسیله حجاری صخره ها تاسیس شده است، که به شوادون یا همان شبستان شهرت دارند. شوادون در گذشته محل استراحت آسیابانان در روزهای گرم تابستانی بوده است دلیل این مدعا نحوه جانمایی مناسب روزنه ها یا همان پنجره ها روی دیوار و سقف شوادون است که به آسیابان اجازه می داده است که در هر لحظه به میزان آب ورودی به آسیاب و چرخ سنگی اشراف داشته باشد. شوادون تا چند سال پیش محل تفریح و شب نشینی های مردم شوشتر هم به شمار می رفت و میزبان خانواده ها در شب های طولانی زمستان های خوزستان بود اما به نظر می رسد برای حفظ و حراست از سازه ها این مکان تعطیل شده است.
دیگر جاهای دیدنی سازه شوشتر
آن قدر در این مجموعه آثار و بناهای تاریخی و باستانی وجود دارد که به واقع نمی توان همه آن ها را در یک مقاله برای شما شرح داد. به همین دلیل به بردن نام ها اکتفا می کنیم. شما در بازدید از سازه های شوشتر آثاری چون سد میزان، آسیاب تنوره ای ، آسیاب شیبی، پل بند برج عیار، نیایشگاه صابئین، قلعه سلاسل، کانال داریون، بند خاک، پل شاه علی، پل بند شادروان، پل بند لشکر، بند دختر، بند شرابدار، پل بند گرگر، تونل دهانه شهر و ... راخواهید دید.
اقامت برای شوشتر گردی
یکی از گزینه های اقامت می تواند شب مانی در اهواز باشد. این موضوع با توجه به فاصله کوتاه و 91 کیلومتری این شهر با سازه ها امکان پذیر است. قیمت اقامت هتلی برای 4 نفر، در اهواز از 770 هزار تا 820 هزار تومان در می آید. اما هزینه شب مانی در اقامتگاه های بوم گردی این شهر نیز بین 150 تا 200 هزار تومان است. در خود شهرستان شوشتر نیز امکان اقامت بوم گردی وجود دارد. در این شهرستان اجاره اتاق های یک اقامتگاه بوم گردی بین 111هزار تا 187 هزار تومان در نوسان است. هزینه اقامت هتلی برای چهار نفر در شوشتر شبی 350 هزار تومان است و این در حالی است که در این شهر هتل سنتی نیز وجود دارد که هزینه شب مانی در آن جا برای چهار نفر حدود 460 هزار تومان است.
مسیرهای دسترسی به شوشتر
شوشتر از مناطق جنوبی و غربی ایران است و همان طور که گفتیم از توابع استان خوزستان و در نزدیکی دزفول است. برای رفتن به این شهر زیبا با خودروی شخصی چندین مسیر پیش روی تان است. نخستین مسیر، جاده مشهد به کرمان و سپس بندرعباس است. بعد از وارد شدن به بندر خط ساحلی خلیج فارس را در پیش بگیرید تا به بوشهر و سپس به خوزستان برسید. مسیر دوم از اصفهان می گذرد و بعد از عبور از شهرکرد به شوشتر می رسید. فاصله اهواز تا شوشتر حدود 91 کیلومتر است. این یعنی که اگر می خواهید به بقیه وسایل نقلیه برای سفر به شوشتر فکر کنید باید مقصدتان را اهواز انتخاب کنید.
اگر می خواهید کودکان تان را با دنیای واقعی بزرگ ترها آشنا کنید یکی از بهترین راه کارها آشنا کردن آن ها با مشاغل و حرفه هاست. در واقع بیشتر کودکان یا در خانه ها با مادرشان تنها هستند یا با یکی دو جین کودک هم قد خودشان در مهد کودک وقت می گذرانند و این بدین معناست که آن ها درک درستی از زندگی واقعی ندارند.
ارسال دیدگاه
ضمن تشکر از بیان دیدگاه خود به اطلاع شما رسانده می شود که دیدگاه شما پس از تایید نویسنده این مطلب منتشر خواهد شد.
سلام، در قسمت قبلی، به صورت مفصل، درباره ماجرای احداث خیابان در مشهد و دلیل نام گذاری آن، صحبت کردیم. آن دفعه فرصت نشد تا درباره پایین خیابان صحبت کنیم؛ خیابانی در ضلع شرقی حرم مطهر. این بار می‌خواهیم به این خیابان که این روزها زیر آهن و فولاد مدفون شده و ده‌ها هتل لوکس از خاکش به هوا برخاسته است، صحبت کنیم. رسیدن به پایین خیابان سخت نیست. می‌توانید پس از پیاده شدن در ایستگاه متروی فدائیان اسلام، سوار تاکسی بشوید و خودتان را به پنجراه پایین خیابان برسانید. البته می‌شود این مسیر را، پیاده هم طی کرد؛ البته اگر خسته نشوید و بعد، قید ادامه راه را نزنید!
