سمیه محمدنیا حنایی
روزنامهنگار
تا به حال به این جمله برخورد کرده اید که: «آب را باید از سرچشمه نوشید!» ؟ به نظر من که این جمله خیلی درست است. اصلا نه تنها آب را که حتی خیلی چیزها را باید از سرچشمه شان یا به قولی از معدنش تهیه کرد. یکی از این چیزها، انواع خوراکی ها و غذاهاست. بگذارید برای تان داستان جالبی تعریف کنم. ما دو سال پیش نزدیک بهار جای شما خالی بندرعباس رفته بودیم، هوای آن روزهای بندرعباس بسیار عالی و گرم بود و شب نشینی های لب ساحل حسابی به دل آدم می چسبید. در نزدیکی ساحل یا بیشتر خیابان های شلوغ و کم عرض بندر، غرفه های کوچک فلافلی به وفور پیدا می شد. اما راستش را بخواهید با آن که فلافل ها بوی خوشی راه می انداختن به دلیل توجه به مسائل بهداشتی سعی می کردیم که پا روی دل مان بگذاریم و از غرفه ها رد شویم تا این که بالاخره یک شب طاقت مان طاق شد و یک دل سیر ساندویچ فلافل آتشین خوردیم. از آن شب به بعد مزه خوب فلافل زیر دندان مان ماند که ماند. بعد از سفر هر جا که می رفتم از طعم خوب فلافل صحبت می کردم. تا این که یک شب در یکی از همین فلافلی های مشهد دوباره فیل مان یاد هندوستان کرد و خودمان را پشت ویترین فلافلی پیدا کردیم. اما از شما چه پنهان با این که دیگر خیالم از مسائل بهداشتی تا حدی راحت شده بود ولی این فلافل اصلا طعم آن قبلی را نداشت که نداشت. انگار فلافل خوری تنها لب ساحل جنوب با گرمایی که به صورتت می خورد و موسیقی ریتم دار بندری می چسبد و بس! بله باید آب را از سر چشمه خورد. به بهانه همین موضوع این هفته پرونده خوشمزه ای را در دخل و خرج دنبال می کنیم. اگر تا قبل از این حس کنجکاوی یا هیجانی ما، ما را راهی سفر می کرد این دفعه اجازه می دهیم تا ذائقه مان نقشه سفرمان را بچیند.
اهواز شهر خوشمزه های سالم
سفره های غذایی اهواز مرهون اقلیم منحصر به فردش است. قرار گیری این شهر در زمین های حاصلخیز که انواع مرکبات و سبزی ها را به مردم ارزانی می دارد از یک طرف و قرار گیری این شهر در نزدیکی خلیج فارس با تنوع زیاد ماهی های خوراکی اش باعث شده است که در خوزستان سالم ترین و مغذی ترین غذاها پخته و سرو شود. یکی از این خوشمزه ها که البته طرفدارانی از سراسر ایران دارد قلیه ماهی مشهور خودمان است. خوراکی که از پیوند خوشمزه سبزیجات با ماهی حاصل می شود. پس اگر سری به اهواز زدید حتما این خوراکی خوشمزه را امتحان کنید. فرقی نمی کند قلیه ماهی را پشت میز یکی از رستوران های شیک و گران قیمت اهواز میل کنید یا این که آن را در ظرف های سنتی و روی تخت های یک سفره خانه سنتی نوش جان کنید. در همه جای این خطه طعم قلیه ماهی یکسان و البته لذیذ است. تنها تفاوت آن در قیمت هاست. قیمت یک پرس قلیه ماهی در رستوران ها چیزی حدود 50 تا 70 هزارتومان است در حالی که همین بشقاب خورشت را در سفره خانه ها می توان تا 40 هزار تومان هم پیدا کرد حالا با دورچین کمتر یا مختصرتر!
اگر از آن آش خورهای حرفه ای هستید بگذارید به شما مژده بدهم که خوزستانی ها آش خیلی جالبی دارند که طعمی شگفت انگیز میان آش رشته خودمان و آش دوغ آذربایجانی ها دارد. آش ماسوا با سبزی هایی که فقط در همان خوزستان پیدا می شود دارای طعم منحصربه فردی است. اگر در فصل های گردشگری به اهواز سری بزنید تقریبا سر هر کوچه ای دیگ های آش فروشی را می بینید. قیمت این آش ها به صورت بیرون بر هر پرس هفت هزار تومان و به صورت سرو در محل تا 10 هزار تومان است.
از دیگر خوراکی های خوزستان و اهواز می توان به آش ارده، شلی ارده ، اوپیوزی که همان اشکنه پیاز خودمان است، ماهی صبور، فلافل، برونی صندلی سلطون دزفولی، برشک، حمیس توله، بنگو (ماست و خیار)، ماسووا، باقله توحه، حریسه (حلیم)، شوربا، قلیه تخممرغ، حشو، سمبوسه ،میگو پلو، دال عدس، للک و رنگینک، پوکورا، نافله، امگشت اشاره کرد.
زنجان شهر غذاهای گوشتی با نام های جالب
هر چند این روزها در زنجان هوا تا حدی از مشهد سردتر است. اما اگر دل تان هوای غذاهای گوشتی و کبابی کرده است زنجان شهرش است. با آن که استان های غربی به ویژه کرمانشاه حرف اول را در حوزه خوراکی های کبابی می زند اما زنجان هم دست کمی از آن ندارد. با این تفاوت که زنجانی ها علاوه بر کباب در خوراکی های خورشتی و مغذی نیز ید طولایی دارند. یکی از این خوراکی های خوشمزه شش انداز است. شش انداز بیشتر از این که یک غذا باشد در واقع نوعی بمب انرژی محسوب می شود. این خوراکی که پای ثابت سفره های شب چله و چهارشنبه سوری زنجانی هاست یک غذای ساده تخم مرغی است که با مخلوطی از پیاز، خرما، کشمش ، گردو و شیره انگور طبخ می شود. از غذاهای محلی استان زنجان می توان به رشته، بلاماش که با آرد و روغن درست میشود، قیقناق، کوفده یا کوفته، آغوز یا بلاما، اییردک که با آرد و شیر درست می شود، سوزمه یا ماست کیسه ای، حلوای شیره، فیرنی و قووت اشاره کرد. همچنین از انواع آش میتوان اریشته آشو ( آش رشته ) ، بوغدا آشو ( آش گندم)، تورش آشو اشاره کرد ( آش ترش )، سوت آشو (شیر برنج )، قوروت آشو( آش کشک ) یارما آشو ( آش بلغور ) را نام برد. اما شاید هیچ کدام از این غذاها به پای خوشمزگی ماهی شب عید زنجانی ها نرسد. ماهی که با پلوزغفرانی یا رشته پلو سرو می شود. اگر از من می شنوید در یکی از سفرهای تان از زنجان حتما یکی از خوراکی های خوشمزه این شهر را امتحان کنید. هر چند غذاهایی که در آن ها از انواع مغزها بهره برده شده باشد با آن که نونی هستند کمی گران به نظر می آید. اما آش های زنجانی را حتما امتحان کنید. متاسفانه با آن که زنجان شهر بزرگی است اما در همه رستوران های آن غذای محلی سرو نمی شود. در رستوران ها و سفره خانه های سنتی خیلی راحت تر می توانید منوی محلی زنجان را ببینید و انتخاب کنید.
زاهدان، غذاهای خوشمزه و پرادویه
یکی از نقاط قوت ایران در بخش گردشگری تنوع قومیتی بالایی است که دارد. این تنوع خود را در تمام جنبه های زندگی مردم نمایان ساخته است. معماری ، آداب ، رسوم های خاص، گویش یا نوع پوشش تنها بخشی از منصه های ظهور این تنوع بالا هستند. سفره های اقوام ایرانی نیز تا حد زیادی آینه تمام نمای فرهنگ و نوع معیشت مردمان همان قوم است. برای همین دور از ذهن نیست که سفره های شمالی یا جنوبی همیشه سوغاتی از دریا را داشته باشند و بیشتر غذاهای استان های غربی از خوراک گوشت لذیذ شده است. اگر با همین دید به انتظار خوراکی های مناطق مختلف ایران برویم برای استان هایی که سرزمین های وسیع بیابانی و کویری دارند، ممکن است گزینه هایی برای خوردن نداشته باشیم. اما باید خدمت تان عرض کنم که فرهنگ غذایی در این استان ها و مناطق نیز مانند آن چه که در جنوب یا هر جای دیگر ایران وجود دارد بسیار خوشمزه و شگفت انگیز است. با آن که در تقسیمات کشوری ما استانی به نام سیستان و بلوچستان داریم اما آداب سیستانی ها و بلوچستانی ها تا حد زیادی از هم متفاوت است. مثلا سیستانی ها بیشتر غذاهایی که در آن ها از غلات استفاده شده باشد دوست دارند . در حالی که بلوچ ها به دلیل شغل دامپروری شان بیشتر خوراک های گوشتی و البته پرادویه می خورند. غذاهای گوشتی و خوشمزه که بیشتر از گوشت بز یا حتی شیر بز استفاده می شود می توان به تباهگ، دوغ پا، تنور چه ، اوجیزک، تخلان، هلیسه و... اشاره کرد. اما مردمان چابهار غذاهای جالبی با ماهی درست می کنند مثلا آبگوشت ماهی یا لنجو که دوغ ماهی هم به آن می گویند، ماهیگ پچ، سبزک و دلک نیز از دیگر عادات غذایی بلوچ هاست. اما اگر شما فقط یک بار غذاهای بلوچی را مزه کرده باشید به طعم خوشایند اما متفاوت آن ها پی می برید. طعمی که در غذاهایی که حتی میان ما و آن ها مشترک است به خوبی حس می شود. دلیل این طعم وجود ادویه خاص به نام آچار در دستور غذایی این خوراکی هاست. اگر به چهارراه رسولی زاهدان سری زدید حتما فلافل و سمبوسه های آن جا را امتحان کنید تا طعمی تکرار نشدنی از این دو خوراکی را بچشید. اما برای بقیه غذاهای سنتی این شهر باید یا خود را مهمان مردم این شهر کنید یا این که این طعم های دلچسب را در رستوران های زاهدان جست وجو کنید