امید به زندگی کســـب و کارها
در شرایطی که کرونا موجب رکود در فعالیت کسب و کارها شده است نظرسنجی اتاق بازرگانی درباره آینده کسب و کارها نتایج دیگری را نشان میدهد
نویسنده : محمد حقگو روزنامهنگار
کرونا، نفس بسیاری از کسب و کارها را در ابتدای سال گرفت. آن هایی که برای فروش آخر سال برنامه ریزی کرده بودند، بعضاً با تعطیلی یک ماه و بیشتر مواجه شدند. برخی بنگاه ها عذر نیروی کار خود را خواستند و برخی دیگر با چک های برگشتی یا هزینه اجاره دست به گریبان شدند... با این حال و در شرایطی که شاید خیلی ها تصویری از آینده کسب وکار خود ندارند، نتایج یکی از تازه ترین نظرسنجی های انجام شده از مدیران صنایع در فروردین امسال مطلب دیگری را نشان می دهد. این نظرسنجی که در قالب پایش دوره ای شاخص مدیران خرید (شامخ)، در فروردین توسط اتاق بازرگانی ایران انجام شده، وضعیت نامناسب کسب وکارها را منعکس کرده است. با این حال، تکاپوی تولید در صنایع مرتبط با مهار کرونا، امیدواری قابل توجهی را برای رشد تولید و فروش کل رسته های صنعت در اردیبهشت نشان می دهد. در ادامه نگاهی به مهم ترین ابعاد این ارزیابی خواهیم داشت.
عکس فوری کسب و کارها با «شامخ»
یکی از شاخص های برآورد وضعیت اقتصاد و کسب و کارها، شاخص مدیران خرید «شامخ» است که با نظرسنجی از مدیران خرید صنایع انجام می شود. از آن جایی که این مدیران در صف اول مواجهه با تغییرات در نقطه شروع تولید (یعنی خرید مواد اولیه) هستند، می توان گفت شامخ یکی از سریع ترین شاخص های برآورد وضعیت اقتصاد در هفته های آینده است. این شاخص که پنج زیرشاخص اصلی و هفت زیرشاخص فرعی دارد، نظر این مدیران را در ابعاد مختلف تولید ارزیابی می کند. رقم اعلام شده برای هر متغیر و کل این شاخص بین صفر و 100 است. هر چه این رقم از عدد 50 بیشتر و به 100 نزدیک تر باشد، نشانه رونق (افزایش) و هرچه رقم پایین تر از 50 باشد، نشانه رکود (کاهش) در آن بخش یا محور مورد بررسی تلقی میشود.
سقوط «شامخ» به کمترین رقم در یک سال و نیم گذشته
رکود صنایع و کسب و کارها در ایام کرونا رکورد زده است. ارزیابی شامخ نشان می دهد که این رکود از زمان آغاز محاسبه شامخ یعنی 18 ماه قبل از آن، سابقه نداشته است. حتی در مهرماه 97 که نرخ ارز به اوج خود رسید یا فروردین سال گذشته که نخستین فروردین محاسبه این شاخص بوده نیز وضعیت کسب و کارها این قدر «بد» نبوده است. بر این اساس شامخ طی دو ماه، از رقم 14/56 به رقم 06/28 در فروردین امسال سقوط کرد.
4 رسته کسب و کار که تا مرز تعطیلی کامل تولید پیش رفتند
با توجه به تعریف شامخ، اگر عدد تک رقمی این شاخص را معادل با رکود کامل در نظر بگیریم، می توان مشاهده کرد که در فروردین، تولید در چهار صنعت لاستیک و پلاستیک، لوازم خانگی، پوشاک و چرم تقریباً تعطیل شد و حتی در صنایع نساجی به صفر هم رسید. با این حال، صنایع غذایی به دلیل ماهیت خود، کمتر از دیگران دچار تکانه تولید شد. در باره شوینده ها هم که انتظار می رفت تولید در آن ها افزایش یابد، در فروردین تغییر مثبتی مشاهده نمی شود هر چند نشانه های واکنش به وضع موجود در آن ها مشاهده می شود که در ادامه به آن اشاره می کنیم.
تجهیز تولید در کسب و کارهای مرتبط با کرونا
صنایع لاستیک و پلاستیک و صنایع شیمیایی (شوینده ها) را می توان خط مقدم تولید در شرایط کرونایی دانست. بررسی شامخ فروردین نشان می دهد که صاحبان کسب و کارها در این دو صنعت به همراه صنایع غذایی، تولید و تحویل سفارش ها را با سرعت بیشتری نسبت به دیگر صنایع انجام داده اند. از سوی دیگر موجودی مواد اولیه برای تولید نیز در این دو رسته به همراه صنایع فراورده های نفت و گاز، بالاتر از دیگر رسته های تولیدی قرار گرفته است که بیانگر آمادگی برای رشد تولید در این حوزه هاست. از سوی دیگر روند استخدام و به کارگیری منابع انسانی در صنایع شیمیایی افزایش داشته است و این کسب و کارها در فروردین 99، تنها حوزه ای بودند که نسبت به ماه قبل از آن، نیروی کار خود را افزایش دادند.
انتظار برای بهبود، در قعر رکود
اما نکته قابل توجه در فروردین، دیدگاه بسیار مثبت مدیران خرید بنگاه ها به بهبود اوضاع تولید در هفته های آینده است. به طوری که به غیر از دو رسته فراورده های نفت و گاز و صنایع نساجی، در دیگر صنایع، عدد شامخ از 60 بالاتر بوده است. در این میان، بالاترین امید به بهبود اوضاع را می توان در صنایع پوشاک و چرم و نیز لوازم خانگی مشاهده کرد. صنایع کرونایی شیمیایی و لاستیک و پلاستیک نیز پس از این دو، کماکان چشم انداز روشنی را برای رشد تولید انتظار دارند.