سمیه محمدنیا حنایی- در دنیای امروز یکی از مشخصه هایی که روی قیمت کالاها تاثیر قابل توجهی دارد، داشتن یا نداشتن برگه ضمانت نامه است. بیشتر خریداران همین که کالایی دارای برگه ضمانت نامه  باشد خیالشان بابت کالا راحت است. فکری که آقای کریمی هنگام استفاده از گارانتی یخچالش می کرد. آقای کریمی هشت ماه پیش یک یخچال خرید که روی برگه ضمانت نامه فارسی آن نوشته بود به صورت کلی تا 18ماه ضمانت می شود. آقای کریمی بعد از هفت ماه متوجه شد که جنس خریداری شده آن مشخصات و کارایی را که مد نظرش بوده است ندارد و با خیال خوش گارانتی 18 ماهه اش، برای استفاده از آن ضمانت نامه راهی فروشگاه شد. در فروشگاه فروشنده اذعان کرد که این کالا تنها 72 ساعت گارانتی دارد و چیزی حدود 18 ماه وارانتی اما چون در زبان فارسی کلمه ای معادل گارانتی و وارانتی وجود ندارد از لفظ ضمانت نامه استفاده شده است! وگرنه تفاوت میان گارانتی و وارانتی از زمین تا آسمان است.

آیا تا به حال شما هم متوجه این دو واژه در برگه ضمانت نامه شده اید؟ آیا تفاوت محتوایی این دو واژه را می دانید؟

گارانتی در واقع به معنای قول لازم الاجرایی است که تولید کننده به خریدار می دهد و در آن متذکر می شود چنان چه شرایطی که در بند بند ضمانت نامه آمده است بر سر وسیله تولید شده آن به وجود آید، تولید کننده موظف است تا اصل پول کالا را در ازای باز پس گرفتن کالا بپردازد. در واقع گارانتی ها مانند ضمانت وام توسط ضامن عمل می کند. یعنی چنان چه وام گیرنده اقساط خود را پرداخت نکند این ضامن یا گارانتی کننده است که موظف به پرداخت اقساط می شود.

وارانتی با آن که در زبان فارسی به ضمانت معنا می شود اما محتوای متفاوتی دارد. در وارانتی جایی برای بازگرداندن کالای خریداری شده  و استرداد وجه وجود ندارد و فروشنده یا تولید کننده در مدت وارانتی که معمولا از دوره گارانتی طولانی تر است تنها ضمانت تعمیر و تامین قطعات کالا را بر عهده می گیرند. 

 

بخشی از علت وقوع این پدیده به تفکیک فعالیت های تجاری و شخصی بر می گردد. قاعدتا بخش قابل توجهی از منابع بانکی، منابع مربوط به شرکت ها و فعالان اقتصادی است و به همین دلیل سرانه سپرده های بانکی به معنای برخورداری افراد از این میزان سپرده بانکی نیست، بلکه سپرده های شرکت ها و فعالان اقتصادی نیز در این آمار وجود دارد و چون بین همه سرشکن می شود، در عمل این آمار خود را بیشتر از واقعیت نشان می دهد.

علت دیگر به توزیع سپرده ها و منابع بانکی در نقاط مختلف کشور بر می گردد. اگر به آمار سپرده های بانکی به تفکیک استان ها نگاهی بیندازیم، مسئله روشن می شود. براساس آمار بانک مرکزی، از 3059 هزار میلیارد تومان، سپرده های بانکی کل کشور، 56 درصد، شامل 1681 هزار میلیارد تومان، مربوط به استان تهران است. این در حالی است که استان تهران با نزدیک به 14 میلیون جمعیت، فقط 17 درصد جمعیت کشور را داراست ولی 56 درصد سپرده های بانکی در این استان است. اگرچه بانک مرکزی در ذیل جداول آماری مربوط به سپرده و تسهیلات بانکی به تفکیک استان ها اعلام کرده است: «یکی از علل مهم بالا بودن رقم تسهیلات و سپرده ها در استان تهران استقرار دفاتر بسیاری از شرکت ها و مؤسسات تولیدی سایر استان ها در استان تهران بوده و عمده فعالیت های بانکی آن ها از طریق شعب بانک ها و مؤسسات اعتباری استان مذکور انجام می شود» اما در عمل این آمار نشان دهنده تمرکز گرایی و تجمیع ثروت در پایتخت و سهم اندک دیگر استان ها از منابع بانکی است. اگر به مقایسه رقم تسهیلات با سپرده بپردازیم، این مسئله نمود بیشتری دارد. چنان که استان تهران با وجود دارا بودن56 درصد سپرده های بانکی، 65 درصد تسهیلات بانکی را به خود اختصاص داده و از مجموع 2125 هزار میلیارد تومان تسهیلات بانکی تا پایان تیر 99، سهم تهرانی ها 1371 هزار میلیارد تومان بوده است.

این فاصله 9 درصدی سهم تهرانی ها از سپرده ها و تسهیلات بانکی در حقیقت سهم بیشتر تهرانی ها از تسهیلات بانکی را نشان می دهد. به عبارت دیگر اگر ملاک عادلانه پرداخت تسهیلات بانکی را، سهم هر استان از تسهیلات به میزان سهم هر استان از سپرده های بانکی بدانیم، تهرانی ها 181 هزار میلیارد تومان بیش از استحقاق خود، تسهیلات دریافت کرده و سهم سایر استان ها را به خود اختصاص داده اند. سهمی که می تواند تاثیر مهمی در رونق دیگر مناطق کشور داشته باشد.

نشانه آماری مهم  درباره نابرابری در توزیع منابع بانکی

آمار دیگری که در همین زمینه نابرابری در توزیع منابع بانکی را نشان می دهد، نسبت تسهیلات به سپرده به تفکیک استان هاست. 

چنان که نمودار نشان می دهد، در استان های محروم به دلیل سطح پایین درآمدها و در نتیجه حجم سپرده اندک مردم در این استان ها، سعی شده است، تسهیلات به نسبت بیشتری پرداخت شود و به همین دلیل در استان های محرومی نظیر ایلام، کهگیلویه و بویراحمد، خراسان شمالی و جنوبی، چهارمحال و بختیاری، زنجان و لرستان، نسبت تسهیلات به سپرده 80 درصد است. یعنی بانک ها در این استان ها، بیش از 80 درصد سپرده های دریافتی خود را تسهیلات داده اند. 

در استان های برخوردارتر این نسبت بین 50 تا 60 درصد است. میانگین کل کشور نیز 69 درصد است ولی نکته جالب، استان تهران است که با نسبت 82 درصد، تافته جدا بافته ای در این زمینه است.