متغیرهای اثرگذار بر بورس در پساترامپ
بازارهای جهانی و بورس ایران در دوران گذر از ترامپ و روی کار آمدن بایدن چه رفتاری نشان خواهند داد؟
نویسنده : جواد غیاثی تحلیلگر بورس
خواه ناخواه وضعیت انتخابات آمریکا و نتایج آن بسیاری از بازارهای مالی دنیا را تحت تاثیر قرار داده است؛ از بورس بازان در چین تا معامله گران طلا در بازارهای نقدی و مشتقه جهانی و بازار کالاهای اساسی. البته همه هم می دانند که رخدادهای سیاسی تاثیر جدی و چکشی ندارند و هر نامزد مدت ها وقت نیاز دارد تا سیاست های خود و حزبش را اجرا کند و شرایط را تغییر دهد. اما همواره بازارها تلاش می کنند با توجه به سابقه احزاب و افراد سیاست های آن ها را پیش بینی و متناسب با آن، معاملات خود را تنظیم کنند. مثلا همه می دانند که در آمریکا دموکرات ها تمایل بیشتری به سیاست های بازتوزیعی (افزایش مالیات و بازپرداخت به قشرهای ضعیف از طریق انواع بیمه و ...) دارند. به اقتصاد آزاد و جامعه جهانی بیشتر از جمهوری خواهان (و به خصوص ترامپ) معتقدند و از تنش زایی در مسیر تجارت بین المللی اجتناب می کنند. درخصوص ارزش پول ملی و رونق صادرات و ... هم نظرات متفاوتی دارند. البته این همه ماجرا نیست. نگاه دوطرف به مدیریت کرونا هم بسیار مهم است و بر بازارهای جهانی تاثیر دارد. حالا که بایدن در آستانه پیروزی در انتخابات آمریکا قرار گرفته است و به نظر می رسد که نتایج تغییر نخواهد کرد، تحلیل اثر روی کار آمدن دموکرات ها بر اقتصاد جهانی، اقتصاد کشور و بورس تهران هم یک نیاز تحلیلی مهم جامعه است که امروز به آن می پردازیم.
اثر دوگانه انتخابات آمریکا بر اقتصاد ایران
این رویداد سیاسی طبیعتا بر اقتصاد ما هم موثر است. اگرچه در خصوص میزان آن اختلاف نظر وجود دارد و بسیاری اثر آن را به خصوص در میان مدت و بلندمدت، ناچیز می دانند اما این که نتیجه انتخابات آمریکا بر اقتصاد کشور و بورس و بازار ارز موثر، حداقل در کوتاه مدت و تحت تاثیر هیجانات، موثر است بر کسی پوشیده نیست. مجرای تاثیرگذاری انتخابات براقتصاد کشورها هم همواره دو تاست؛ سیاست های اقتصادی و مواضع سیاسی. دسته اول اثر سیاست های بازتوزیعی، سیاست ها درخصوص مالیات و تجارت بین المللی و ... است و دسته دوم مربوط به روابط سیاسی که اثر مستقیم بر اقتصاد دارد. دسته دوم درباره کشور ما و کشورهایی مثل چین و روسیه که تنش های سیاسی جدی با آمریکا دارند بسیار مهم است.
سیاست های اقتصادی دموکرات ها و آثار آن
دموکرات ها معمولا سیاست های بازتوزیعی جدی در دستور کار قرار می دهند و مالیات ها را افزایش می دهند. این بر خلاف سیاست های ترامپ است که معافیت های مالیاتی نسبتا گسترده ای را اجرا و طرح های بیمه ای و درمانی اوباما را لغو کرد. سیاست های دموکرات ها اثر دوگانه بر اقتصاد دارد؛ از سویی رشد اقتصادی بنگاه های بزرگ را محدود می کند ( و اندکی موجب کاهش اشتغال می شود) و از ثروت ثروتمندان می کاهد و از سوی دیگر وضعیت قشرهای ضعیف را بهبود می بخشد.
فارغ از آثار داخلی در آمریکا این سیاست ها می تواند از محل کاهش نرخ رشد اقتصادی، تقاضا برای کالاهای اساسی را کاهش و قیمت آن ها را تحت فشار قرار دهد. اما در سوی دیگر تحلیلگران انتظار دارند که با پیروزی بایدن بسته های محرک مالی قوی تری در نظر گرفته شود و تزریق منابع به اقتصاد بیشتر شود. در این حالت کاهش ارزش دلار در برابر دیگر ارزها بسیار محتمل است. چنان چه از روز چهارشنبه با قوت گرفتن احتمال پیروزی بایدن، ارزش دلار آمریکا در برابر دیگر ارزهای بین المللی کاهش یافت. این موضوع یک خبر خوب برای کالاهای اساسی است. چرا که افت دلار به رشد ارزش دلاری کالاهای اساسی مثل فلزات و مشتقات نفت و ... منجر می شود. انتظار این است که اثر مثبت این موضوع بیشتر از اثر منفی کاهش رشد اقتصادی بنگاه های بزرگ باشد.
دموکرات ها و مدیریت کرونا
اما فارغ از سیاست های کلان اقتصادی، نحوه مدیریت کرونا هم بر وضعیت اقتصاد آمریکا و اقتصاد جهانی بسیار موثر است. به طور قطع دموکرات ها ،محدودیت های بیشتری را وضع خواهند کرد که مستقیم بر رشد اقتصادی تاثیر منفی خواهد گذاشت. کاهش رشد اقتصادی آمریکا به معنی کاهش تقاضای موثر از این کشور برای کالاهای اساسی و نهایی خواهد بود و اقتصاد جهانی را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
دموکرات ها و اقتصاد ایران
موارد فوق در میان مدت و بلندمدت بر اقتصاد جهان تاثیر خواهد گذاشت و از مسیر قیمت کالاهای اساسی ( که ایران صادرکننده بزرگ آن است) بر اقتصاد کشور و به خصوص بورس تهران تاثیر خواهد گذاشت. اما مسیر دوم یعنی مناسبات سیاسی و آثار روانی هم جای تحلیل جدی دارد.
در این جا قصد نداریم تحلیل سیاسی ارائه دهیم اما این اتفاق نظر وجود دارد که سیاست آمریکا در قبال ایران و ایران در قبال آمریکا با تغییر حزب حاکم در آمریکا تغییر جدی نمی کند. با این پیش فرض انتظار تغییرات بنیادین جدی در مناسبات سیاسی و شرایط تحریمی وجود ندارد. اما آثار روانی در هر حال وجود دارد و می تواند جدی هم باشد.
بورس تهران دو رنگ می شود؟
به خصوص زمانی که بازار ارز به صورت حبابی بالا رفته است یک اتفاق سیاسی می تواند با از بین بردن حباب، قیمت ها را به صورت جدی کاهش دهد. این موضوع بر بورس هم اثر دارد. طبیعتا برخی از بورس بازان کوتاه مدتی که یکی از مبانی رشد بورس را در رشد نرخ ارز دیده اند، بر اثر پیروزی بایدن فروش را بر خرید ترجیح خواهند داد. اما تحلیل های دیگری هم وجود دارد که ممکن است تحت تاثیر شرایط مختلف، بروز کند. یک تحلیل این است که پیروزی بایدن به معنی عبور از قله فشارها و تحریم هاست و بعد از این، حتی اگر خبری از لغو تحریم نباشد، فشارها فزاینده نخواهد بود. موضوع دیگر رشد احتمالی برخی قیمت های جهانی در اثر افت ارزش دلار و همچنین کاهش تنش ها بین آمریکا و چین است که می تواند در میان مدت اثر خود را بر بازار بگذارد.
یک فرضیه دیگر هم در خصوص واکنش بورس تهران به انتخاب ترامپ دورنگ شدن بازار است. ممکن است دلاری ها و صادراتی ها افت کنند و در مقابل صنایع واردات محور یا داخلی فروش ها با استقبال مواجه شوند. خودرویی ها و بانکی ها از این جمله اند که روز چهارشنبه به دلیل اعلام احتمال پیروزی ترامپ منفی شدند.
در هر حال، بهتر است که خیلی درگیر رفتارهای کوتاه مدتی نشوید. اگر با استراتژی و سناریو می توانید تصمیمات معقول بگیرید این کار را بکنید وگرنه اجازه دهید تا گرد و خاک ها بخوابد و فضا آرام شود. واکنش بازار ارز بسیار مهم خواهد بود.