شرایط امروز کشورمان در حوزه تامین شناورهای خود بسیار شرایط خاص و البته افتخارآمیزی است. در واقع 2 روش برای تامین تجهیزات وجود دارد؛ یک روش قبل از انقلاب بود که ناوها از انگلیس، آمریکا و... خریداری می‌شد و افراد در همان جا آموزش می‌دیدند و یگان‌ها را با خودشان می‌آوردند. یک روش هم بعد از انقلاب اتفاق افتاد و مجبور شدیم به خاطر تحریم‌های غربی، نوسازی را شروع کنیم و روی پای خودمان بایستیم. از ناوشکن‌های کلاس سبک پیکان شروع کردیم و پس از آن با جماران موجی از خودباوری زنده شد. با دماوند دریای خزر را مسخر خویش کردیم و با سهند در جنوب، دومین ناوشکن خود را به آب انداختیم و حالا آماده می‌شویم تا به زودی شاهد حضور سومین ناوشکن ایرانی(دنا) در این پهنه آبی باشیم. نکته مهم این‌که همه این شناورها به ترتیب زمانی خود به‌روزتر شده و تجهیزات و تسلیحات جدیدتری به خود دیدند و می‌توانیم ادعا کنیم آخرین ناوشکن ایرانی، آخرین توانمندی‌های دفاعی ایرانی را نیز با خود به همراه دارد. روی ناوشکن دماوند(موج 2) که در کلاس جماران(موج یک) بود تغییرات زیادی ایجاد کردیم. بعد از دماوند؛ ناوشکن سهند(موج 4) هم دچار تغییرات بالای 50درصد شد. حتی از نظر مواد ساخت بدنه تغییرات داشتیم و از فولاد ایرانی استفاده کردیم و آلومینیوم را کنار گذاشتیم. طراحی، بدنه، سیستم رانش و خیلی چیزهای دیگر ایرانی شد. در جماران در طراحی سیستم رانش وابستگی به خارج داشتیم و مشاوره می‌گرفتیم ولی در سهند دیگر کسی را نداشتیم و به اتکای خودمان همه کار کردیم. ترسی نداشتیم و سرعتمان هم خیلی خوب بود. همه اینها ریشه در توان و اراده ایرانی دارد، آنگاه که می‌خواهد ما می‌توانیم را در برابر خواست غیرقانونی و قلدرمابانه دشمن حاکم کند. در بخش اول گزارش از ساخت و تعمیرات در کارخانجات نیروی دریایی ارتش از پروژه‌هایی گفتیم که در حال ساخت یا تعمیر بوده و هنوز زمان مشخصی برای رونمایی و الحاق ندارند. حالا در بخش دوم گزارش به پروژه‌هایی می‌پردازیم که در کارخانجات نیروی دریای ساخته شده و به زودی شاهد مراسم الحاق آن‌ها خواهیم بود. همچنین سری خواهیم زد به مجموعه شهیددرویشی و شهیدتمجیدی که در بندرعباس و بندرانزلی تحت مدیریت سازمان صنایع دریایی وزارت دفاع به کار ساخت شناورهای نظامی ما مشغولند و پروژه‌های آن‌ها نیز در فاصله کوتاهی به نیروی دریایی ارتش خواهند پیوست.

ناوبندر مکران؛ بندری متحرک و راهبردی

حرف‌های جالب و شگفت‌آوری از یک ناو غول‌پیکر شنیده شده که باورش هنوز سخت است اما گویا باید در روزها و حداکثر هفته‌های آینده شاهد رونمایی از این ناو فوق‌سنگین که هم ویژگی‌های لجستیکی و هم توان رزم دارد، بشنویم. یک شناور راهبردی و کارگشا که می‌تواند گره بزرگی از کار اسکورت کشتی‌های تجاری ما در خلیج عدن و شمال مدار 10درجه در اقیانوس هند را بگشاید. یک منبع سوخت ثابت و عظیم وسط اقیانوسی که فشارهای دشمن باعث شده حتی برخی کشورهای دوست با شما نامهربان باشند. آنگونه که امیر خانزادی می‌گوید: «ناوبندر مکران می‌تواند با یک بار سوخت زدن 3 بار دور کره زمین بگردد و توان حمل تعدادی بالگرد و پهپاد را دارد. در واقع جمهوری اسلامی ایران امروز به عنوان یک نظام حکومتی الگو که داعیه استقلال از شرق و غرب را دارد وقتی حرکت و خیزش تمدنی خود را به سمت دریا شروع می‌کند، همه قدرت‌های استکباری سعی می‌کنند تا این قدرت را متوقف یا محدود کنند. وقتی ما گشت‌های خود را در محدوده خلیج عدن شروع کردیم از یک‌‌سری بنادر در آن منطقه استفاده می‌کردیم اما به تدریج دیدیم با محکم شدن جای پای ما ائتلاف‌هایی شکل گرفت و گفتند ناوهای نیروی‌دریایی ایران را به برخی از این بنادر مثل جیبوتی راه ندهید. بر همین اساس امروز نیاز داریم به صورت مستقل در دریا حضور داشته باشیم و شکل ماموریتی ما پایدار و بلندمدت باشد یعنی اگر به خلیج عدن می‌رویم ناچار نباشیم بعد از 2، 3 ماه شناور را به پایگاه برگردانیم. این‌که می‌گوییم ناوبندر یعنی تمام امکاناتی که قرار است یک بندر به یک ناو ارائه کند را داشته باشد. طبق برنامه‌ریزی صورت‌گرفته قرار است این شناور تا زمانی که نیاز به تعمیرات نداشته باشد به ساحل برنگردد. بنابراین مدت طولانی در دریا خواهد بود و موقعیتش را هم خودمان تعیین می‌کنیم.» این ناوبندر عظیم‌الجثه در کارخانجات نیروی دریایی در حال ساخت است و کارهایش به سرعت و به صورت شبانه‌روزی در حال انجام است. ناوبندر مکران برخلاف ناو پشتیبانی خارک که حداکثر می‌تواند 3 بالگرد حمل کند، این می‌تواند بدون هیچ محدودیتی بالگرد حمل کرده و همزمان عملیات پهپادی انجام دهد. نسل جدید پهپادهای عمودپرواز ما روی این شناور مستقر می‌شود و تنوعی از کارهای رزمی و پشتیبانی رزمی را در دریا انجام خواهد داد.

 کلاس‌پیکان همچنان کارآمد و پرفایده

در گوشه جنوبی اسکله کارخانجات می‌توان یک ناو موشک‌انداز کلاس‌پیکان را دید که تقریبا کارش به اتمام رسیده و او نیز در صف الحاق‌های جدید قرار دارد. ناو موشک‌انداز ‌زره تحت پروژه سینا که برای اولین بار در ناوگان جنوب ساخته شده و با الحاق در آذرماه در ناوگان جنوب نداجا به کار گرفته می‌شود. در واقع کار ساخت شناورهای نظامی در ایران با ساخت همین کلاس از ناوهای موشک‌انداز و با هدف زنده کردن نام ناوچه شهیدپیکان شروع شد و تاکنون 4 فروند از این کلاس برای ناوگان شمال ایران در بندرانزلی ساخته و عملیاتی شده است؛ ناوهایی با نام‌های پیکان، جوشن، درفش و سپر. این شناور یک شناور بسیار تند و تیز و توانمندی است و بیشتر برای بهره‌برداری در مناطق دریایی تحت حاکمیت مورد استفاده قرار می‌گیرد یعنی تا 200 مایل دریایی از ساحل از این شناور استفاده خواهیم کرد. از این تیپ شناور بعد از زره تعداد دیگری در مجموعه وزارت دفاع در حال ساخت داریم که سال آینده به ثمر می‌رسد. پس از آن سراغ پروژه سینا تیپ3 خواهیم رفت که بسیار پیشرفته‌تر بوده و یک کلاس جدید به شمار می‌رود. زره نسبت به نمونه‌های ساخته‌شده در شمال، موتور قوی‌تری دارد و تجهیزات و رادارش بهتر و به‌روزتر است و حدود 60کیلومتر در ساعت می‌رود. این ناو قابلیت کشف، شناسایی و درگیری اهداف سطحی و اثرسطحی دشمن را دارد و می‌تواند 40 هدف سطحی را در مانیتور خود داشته باشد. همچنین می‌تواند همزمان با 4 شناور سطحی درگیر و آنان را مورد هدف و اصابت قرار بدهد. زره دارای سامانه مخابراتی امن و یکپارچه است. فایر کنترل این سامانه نیز کاملا ایرانی بوده و قابلیت مقابله با جنگ‌های الکترونیکی را دارد ضمن این‌که از موشک سطح به سطح نور و توپ ایرانی با آهنگ نواخت بالا برخوردار است. از ویژگی‌های بارز این ناو در مقایسه با سایر شناورهای هم‌کلاس که در مناطق شمال و جنوب کشور در حال انجام ماموریت می‌باشند، می‌توان به بهینه‌سازی و بومی‌سازی بیش از 80درصد تجهیزات و ماشین‌آلات اصلی اشاره کرد. این ناوچه مجهز به ۲ یا ۴ موشک سطح‌به‌سطح و ضدکشتی، یک توپ ۷۶ میلی‌متری فجر۲۷ و یک توپ ضدهوایی ۴۰ میلی‌متری است. طول کشتی ۴۷ متر، پهنای بدنه 7.1 متر و تعداد خدمه ۳۱ نفر بوده و بالغ بر ۶۷ کیلومتر بر ساعت سرعت دارد.

یدک‌کش گرگان در شمال

همچنین همزمان با کارخانجات بندرعباس در مرکز کشتی‌سازی نیروی دریایی در حسن‌رود شمال اولین یدک‌کش سنگین هم در نیروی‌دریایی ساخته شده به نام گرگان که تا پایان سال الحاق خواهد شد. این یدک‌کش بیش از 5هزار اسب‌بخار قدرت دارد و می‌تواند در حوادث و سوانح دریایی شناورهای سنگین را جابه‌جا کند یا در پهلوگیری این شناورها در بنادر مثمرثمر باشد.

ناوشکن دنا؛ قله خودباوری

اما گل سرسبد و به نوعی شاهکار صنعت دریایی کشور در سال جاری ناوشکن دنا خواهد بود که تحت پروژه موج3، عنوان چهارمین ناوشکن ایرانی را به خود اختصاص خواهد داد و سومین ناوشکن ایرانی خواهد بود که برای نیروی دریایی کشورمان در جنوب فعالیت خواهد کرد. زمان ساخت مفید این ناوشکن 7 سال بوده که نسبت به جماران و دماوند یک زمان کمتری را به خود اختصاص داده است. امیردریادار امیر رستگاری، رئیس سازمان صنایع دریایی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح در گفت‌وگو با خراسان در خصوص ویژگی‌های این ناوشکن جدید می‌گوید: «ناوشکن دنا از قابلیت حمل موشک‌های سطح‌به‌سطح بردبلند از خانواده موشک‌های نور، قادر و قدیر، موشک‌های سطح به هوای رعد که برد متوسط بوده و چند برابر سرعت صوت عمل می‌کند. همچنین این ناوشکن سامانه مدیریت نبرد و سامانه‌های جنگال(جنگ الکترونیک) دارد و باند فرود بالگرد نیز از ویژگی‌های آن است که می‌تواند بالگردهای SH را نیز پذیرا باشد. رادار آرایه فازی جدیدی روی این شناور نصب می‌شود که چه به لحاظ برد و چه رزولوشن پیشرفته‌تر است. سیستم هدایت آتش بسیار جدیدی روی آن نصب می‌شود که در بخش الکترونیک ما ساخته شده و قابلیت ضدجمینگ و ضداقدامات الکترونیکی دشمن دارد که جزو اولین‌های ماست. سوناری که استفاده می‌شود جزو جدیدترین دستاوردهای صنایع الکترونیک وزارت دفاع بوده که به لحاظ برد و دقت زیرآبی بسیار دقیق است. توپ نیز همان 76 میلی‌متری خواهد بود. ابعاد ناوشکن دنا همچون سایر کلاس‌های موج 94متر طول، 11متر عرض و حدود 20متر ارتفاع را شامل می‌شود و جنس بدنه این ناوشکن از ورق فولاد دریایی ایرانی از کارخانجات داخلی است.» او تفاوت دنا با نمونه‌های قبلی کلاس موج را در به‌روز بودن سامانه‌ای و تجهیزات می‌داند و همچنین قابلیت‌های آن در سهولت کاربری، سرعت در به‌کارگیری، دقت در هدف‌یابی و قدرت تخریب که نسبت به نمونه‌های قبلی افزایش یافته، ضمن این‌که معتقد است دنا در بخش پلتفرم ارتقای توان در سرعت و رانش و کاهش سطح مقطع راداری را نسبت به پلتفرم‌های قبلی تجربه می‌کند.

مین‌شکار صبا کابوسی برای مین‌های خلیج فارس و دریای عمان

از دیگر پروژه‌های مهم وزارت دفاع که به زودی شاهد الحاقش به نیروی دریایی خواهیم بود شناور مین‌شکار صبا نام دارد. به گفته امیر رستگاری این مین‌شکار از بدنه‌ای با جنس تماما کامپوزیت ساخته شده تا کمترین اثر الکترومغناطیسی که می‌تواند مین را منفجر کند نداشته باشد. طول آن حدودا 35متر و عرض آن 12متر با بدنه‌ای شبیه به مدل‌های کاتاماران است و تاکنون در این ابعاد چنین مین‌شکاری نداشته‌ایم. کل طراحی و اجزای آ‌ن توسط ایران بوده و قابلیت کشف و انهدام انواع مین‌های دریایی از جمله مین شناور و مینی که در بستر خوابیده باشد را دارد و آن را با تجهیزات ROV که داریم مین را خنثی می‌کند.

احیای دوباره دماوند در خزر

یکی از خاطرات تلخ بنده از ناوشکن‌هایی که تاکنون دیده‌ام به ناوشکن قبلی دماوند در دریای خزر برمی‌گردد که متاسفانه بر اثر یک سانحه غرق شد و افسوس بسیاری بر جای گذاشت. موقعی که کار دماوند را در دریای خزر شروع کردیم الگوی ساخت همان جماران در جنوب بود در حالی که شرایط جوی در دریای خزر به نسبت دریای جنوب کاملا متفاوت است. در دریای خزر در ایامی از سال شناور 4هزار تنی غرق می‌شود، ضمن این‌که اینجا عمق آب، شکل ساحل بنادر ورودی و لنگرگاه‌ها بسیار متفاوت با جنوب است. با نگاه به تجربیات گذشته همه اینها امروز اصلاح شده مثلا ورق سازه برای ناوشکن دماوند تغییر کرد و به ویژه در لایه‌های پایینی قطر ورق افزایش یافت از طرفی چون شناور وارد بنادری می‌شود که با مشکل لایروبی مواجه هستند پس باید آب‌خور کمتری داشته باشد. از سوی دیگر باید فکری می‌شد که چطور ناوشکنی بسازیم که قسمت زیرآبی آن کم باشد اما تعادل و پایداری لازم را داشته باشد؟ برای همین به جای 2 موتور از 4موتور و به جای 2 شافت از 4 شافت استفاده شد؛ اتفاقی که می‌افتد این است که از 2 پروانه بزرگ به 4پروانه کوچکتر رسیدیم که باعث می‌شود به عمق کمتری نیاز داشته باشد. این در عملیات ویژگی‌های جدیدی ایجاد می‌کند. آن خاطره تلخ و آن حادثه اما تجربه بزرگی پیش روی صنعت دفاعی ما قرار داد تا در ساخت دومین ناوشکن در دریای خزر پخته‌تر عمل کند. امروز ناوشکن جدید دماوند به گفته بسیاری از کارشناسان از قابلیت‌های مهم و به‌روز برخوردار است که آن را به نوعی پیشرفته‌ترین ناوشکن ایرانی لقب می‌دهد. امیر رستگاری که مدیریت ساخت این ناوشکن را در مرکز شهیدتمجیدی در بندرانزلی بر عهده دارد زمان تقریبی رونمایی از ناوشکن جدید دماوند را سال آینده می‌داند و می‌گوید: «بدنه اولین دماوند 4 سال زمان برد اما الان بدنه این دماوند که در حال تجهیز است کمتر از 12 ماه طول کشید که نشان از مهارت و سرعت کار است. در دماوند حدود 20ماژول مختلف را جداگانه ساختیم و برای همین سرعت کار بالا رفت و آنقدر دقیق بود که وقتی به هم متصل کردیم هیچ تغییری نداشت. برای دماوند سامانه‌های به‌روز زیادی پیش‌بینی شده و آخرین دستاوردهای ما در دماوند استفاده شده است.» وی در مورد احتمال نصب موشک‌های عمودپرواز در ناوشکن دماوند که امیر خانزادی هم به آن اشاره کرده بود، می‌گوید: «ما الان توانمندی موشک عمودپرتاب را در سامانه پدافند بومی باور373 پیدا کردیم اما در شناور یک‌سری ویژگی‌های دیگر هم داریم از جمله ثابت نبودن عرصه پرتاب و کوچکتر شدن موشک؛ لذا در حال انجام تست‌ها هستیم و اگر به نتیجه رسید علاوه بر دماوند همه ناوشکن‌های ما مجهز به موشک عمودپرتاب خواهند شد. همچنین حتما از سامانه دفاع نقطه‌ای کمند ابتدا روی دماوند و بعدا در سایر ناوشکن‌ها استفاده خواهیم کرد«.

ناوشکن تفتان در آینده‌ای نه چندان دور

اما به نظر می‌رسد قطار ساخت ناوشکن در ایران قصد توقف ندارد و قرار است همچنان به تولید بیشتر این شناورهای مهم و اثرگذار بپردازیم. از همین حالا و در حالی که ناوشکن دنا آخرین روزهای تحویل به نیروی دریایی را سپری می‌کند خبرهایی مبنی بر ساخت ناوشکن دیگری به نام احتمالی تفتان و در کلاس موج وجود دارد که به گفته امیر رستگاری به محض الحاق دنا، کار روی آن سرعت بیشتری خواهد گرفت.

هواناو پیروزان؛ گامی در خشکی گامی در دریا

هواناو یا همان‌هاورکرافت از جمله شناورهای نیروهای دریایی هستند که اهمیت زیادی در رزم یافته‌اند به ویژه در حوزه انتقال نفرات و ادوات نظامی که می‌توانند اثرگذاری بالایی داشته باشند. ایران چندین فروند از این هاورکرافت‌ها را از انگلستان در قبل از انقلاب خریداری کرده بود که همچنان هم در بخش هوادریای نیروی دریایی وجود دارد اما خبرهای امیر رستگاری حاکی است که هواناو پیروزان قرار است برای ما اولین هواناو ایرانی باشد که علاوه بر حمل بار و تجهیزات توان رزمی هم دارد. وی می‌گوید: «در حال انجام کارهای آن هستیم و امیدواریم در پایان امسال یا اوایل سال آینده رونمایی داشته باشیم. پیروزان اولین هواناو سنگین ساخت ایران است و دقیقا با BH7 انگلیسی برابری می‌کند و با یک سرعت خوب توان رزمی و امکان حمل بار و نفرات را خواهد داشت«.