4 نما از تـورم بی سـابقه تابستان
نویسنده : محمدحقگو روزنامه نگار اقتصادی
تورم تابستان امسال داد مردم را درآورد. نکته قابل توجه در این مدت این بود که رشد قیمت ها موقت نبود و پیاپی موج های قیمتی، بازار را درنوردید.
داده های رسمی اکنون ابعاد بیشتری از این اتفاق را منعکس می کنند. از جمله مرکز پژوهش های مجلس که در گزارش اخیر خود به این موضوع پرداخته است. پرونده امروز دخل و خرج ابعاد و لایه های پنهان تورم امسال تابستان را با توجه به گزارش مذکور نشان می دهد.
1- بالاترین تورم فصلی در 4 فصل گذشته:
در سه ماهه دوم امسال، شاخص قیمت مصرف کننده با 14.07 درصد افزایش در پایان تابستان 99 نسبت به پایان بهار، بالاترین نرخ رشد شاخص قیمت مصرف کننده در طول چهار فصل گذشته را ثبت کرده است. (نمودار 1)
2- گروه های حمل و نقل و کالاهای بادوام، سردمدار رشد قیمت:
در بین گروه های کالایی، بیشترین رشد قیمت در تابستان مربوط به گروه حمل و نقل (که خودرو نیز در آن قرار دارد) با 21.9 درصد رشد ثبت شده است. بعد از آن گروه های لوازم خانگی، تفریح، فرهنگ، دخانیات و خوراکی ها قرار داشته اند. از منظری دیگر، شاخص کالاهای با دوام با 24.39 درصد رشد، جهش قابل ملاحظه ای داشته که عمدتاً ناشی از رشد نرخ ارز و همچنین افزایش تمایل به نگهداری کالاهای با دوام به جای پول نقد است. (نمودار 2)
3- اجاره بها رکورد زد:
از دیگر اجزای مهم کالاهای موجود در سبد مصرف کننده، هزینه اجاره بهاست. شاخص اجاره بها در تابستان امسال، به غم طرح دولت برای تعیین سقف اجاره بها، راه خود را رفت. اطلاعات به دست آمده حاکی از این است که در سه ماهه تابستان امسال نسبت به بهار، موجران با پیشنهاد حدود 12 درصد افزایش نرخ نسبت به بهار، پای قراردادها آمده اند. این رشد اجاره بهای فصلی بالاترین میزان در چند سال اخیر بوده است. (نمودار 3)
4- در نیمه سال به هدف تورمی اسفندماه رسیدیم!
اگر چه بانک مرکزی تمام هم و غم خود را برای رسیدن به هدف تورمی 22 تا 24 درصد معطوف کرده است، اما با توجه به نمودار شماره 4 ملاحظه می شود که این هدف گذاری در نیمه امسال محقق شده است. بدین ترتیب باید گفت احتمال این که خانوارها در نهایت در پایان امسال، تورم یک ساله تا 24 درصدی را در سبد کالاهای خود ببینند کم و کمتر شده است. (نمودار 4)
متهمان تورم بی سابقه در تابستان
بدون تردید متهم ردیف اول تورم در تابستان امسال، نرخ ارز است که با جهشی در حدود 1.5 تا دو برابر، به بیش از 27 هزار تومان رسید. کارشناسان معتقدند اگر چه سهم تجارت خارجی از تولید ناخالص داخلی کشورمان زیاد نیست، اما به دلایل مختلف از جمله سهم بالای کالاهای واسطه تولید در بین کالاهای وارداتی، این عامل، تاثیر زیادی بر رشد هزینه های برخی تولیدات به طور مستقیم؛ و شکل گیری انتظارات تورمی در داخل کشور دارد. با این حال، عوامل دیگری نظیر رشد بی امان نقدینگی، باعث شده اند تا زمینه لازم برای اثرگذاری سریع و بیشتر انتظارات تورمی بر بازارها فراهم شود. همچنین نکته قابل توجه دراین خصوص، برهم خوردن ترکیب نقدینگی است. در تابستان امسال تمایل مردم برای نگهداری جزء سیال نقدینگی یعنی پول (در مقابل شبه پول مانند سپرده های مدت دار بانکی) به شدت رشد داشته تا آن ها بتوانند ارزش دارایی خود در مقابل موج های تورمی را با خرید و نگهداری یا فروش کالاهای سرمایه ای حفظ کنند و این موضوع نیز اثرگذاری تورمی رشد نقدینگی را بیشتر کرد. داده ها در این زمینه حاکی از آن است که در بازه یک ساله شهریور 99 نسبت به شهریور 98 و در حالی که نقدینگی 36 درصد رشد داشته، پول 80 درصد و شبه پول 28 درصد رشد داشته است. این مسئله حاکی از افزایش قابل توجه انتظارات تورمی و کاهش نرخ سود حقیقی متناسب با آن است.