راحله شعبانی - براساس قانون جدید صدور، انتقال یا دریافت چک با تغییرات تازه‌ و گسترده‌ای مواجه خواهد شد؛ مثلا وقتی می‌خواهند چک را صادر کنند، علاوه بر این که در برگ چک اطلاعات گیرنده، بابت چه کار یا کالایی و به چه تاریخ سررسیدی درج می‌شود، باید دقیقا همان مندرجات روی برگ چک را از طریق اپلیکیشن تلفن همراه یا اینترنت بانک همان بانکی که در آن حساب جاری دارند و دسته‌چک را از آن گرفته‌اند، وارد کنند. وقتی قرار باشد اطلاعات برگه چک در سامانه بانک عامل ثبت شود، ضرورت دارد که سامانه بانک مد نظر هم که به سامانه صیاد بانک مرکزی متصل است، اجازه صدور چک را به فرد صادرکننده چک بدهد. حال شاید برای شما هم جالب باشد بدانید چرا این سازو کار را اعمال کرده اند. به دلیل تغییر در مجوز صدور چک در قانون جدید! با این تفاوت که از تاریخ دریافت دسته ‌چک، سررسید چک‌ها نباید بیش از  3سال باشد. تفاوت دیگر این است که برای هر فرد یک سقف اعتباری درنظر گرفته می‌شود تا جمع چک‌هایی که صادر می‌شود از سقف اعتباری فرد صادرکننده چک بیشتر نشود.

چگونگی تعیین سقف اعتبار

سقف اعتباری براساس مولفه‌هایی چون وضعیت معیشتی فرد صادرکننده چک، حقوق و مزایای دریافتی و اموال و دارایی‌های او تعیین خواهد شد. به این ترتیب، اگر فردی دارای سقف اعتباری 2میلیارد تومان باشد، مجموع چک‌های صادرشده نباید از این سقف عبور کند و درصورتی که بیش از این مبلغ چک صادر شود، سامانه بانک اجازه آن را نخواهد داد. علاوه بر این آخرین تاریخ سررسید چک هم نمی‌تواند از 3سال بیشتر باشد؛ یعنی منظور از سقف اعتباری هر فرد، ارزش ریالی چک‌های صادرشده پاس نشده اوست. اگر فردی در همان برگ نخست اولی که صادر می‌کند، مبلغ چکش 2میلیارد تومان باشد، دیگر اجازه صدور برگ چک جدید را تا زمان پاس شدن برگ نخست نخواهد داشت.

وضعیت افراد دارای چک برگشتی

اگر یک شخص دارای چک برگشتی باشد، در سامانه بانک عامل دیگر اجازه صدور برگ چک جدید به او داده نخواهد شد؛ پس صاحبان چک در چک‌های جدید باید حواسشان هم به سقف اعتباری، هم تاریخ سررسید و هم به وضعیت چک‌های صادرشده باشد تا به مشکل برنخورند.

اما و اگرهای بعد از صدور چک نهایی

مهم این است که هم صادرکننده و هم گیرنده چک بدانند که صرف نوشتن برگه چک و انتقال آن به ‌معنای صدور چک نیست و اگر چک در سامانه بانک ثبت نشده باشد، آن چک پاس نمی‌شود. پس این جا گیرندگان چک با مشکل مواجه می‌شوند؛ زیرا ممکن است صادرکننده چک اطلاعات آن را در سامانه بانک ثبت نکرده باشد؛ به همین دلیل گیرنده چک باید وارد سامانه بانک مد نظر شود تا این سامانه تأیید کند که برگ چک رد و بدل شده، از فرد صادرکننده چک به چه تاریخی و چه مبلغی و بابت چه خدمتی در وجه فرد گیرنده صادر شده است؛ بنابراین تا زمانی که سامانه بانک عامل چک را تأیید نکند، فرد گیرنده چک به‌عنوان دارنده چک شناخته نخواهد شد. نکته دیگر این که پیش از این برای انتقال چک به فرد دیگری، با یک یا 2 امضا، چک به فرد دیگری منتقل می‌شد، اما در قانون جدید چنین امکانی وجود ندارد. اگر بخواهید چک را به دیگری منتقل کنید، باید دوباره وارد سامانه بانک عامل شوید و اطلاعات فرد گیرنده نهایی را در سامانه ثبت کنید و در مرحله بعد، فردی که دارنده چک هست وقتی به بانک مراجعه می‌کند، ابتدا بانک وارد سامانه می‌شود و اطلاعات گیرنده نهایی وجه چک و اطلاعات درج شده روی برگ چک را کنترل می‌کند تا ببیند در سامانه صیاد بانک مرکزی، ذی‌نفع واحد چک همان فردی است که چک را به بانک آورده است یا نه؟ اگر این اطلاعات درست بود که چک پاس می‌شود و اگر اسم فرد آورنده چک به بانک در سامانه بانک مرکزی ثبت نشده باشد، بانک نه‌تنها چک را پاس نمی‌کند که برگشت هم نخواهد زد و براساس قانون و مقررات چک، برگ چک مدنظر چک تلقی نمی‌شود و تنها به مثابه مدرکی است که فرد می‌تواند با مراجعه به دادگاه شکایت مطرح و ادعا کند از فرد صادرکننده چک طلب داشته، اما چک درست صادر نشده است. درنهایت برگ چکی که دارای مغایرت باشد در نظام بانکی هیچ اعتباری نخواهد داشت و چک تلقی نمی‌شود.

زمان اجرایی شدن قانون

همه زیرساخت‌ها برای اجرا از 22آذر آماده شده به جز موضوع اعتبارسنجی مشتریان که ممکن است با چند‌ماه وقفه تأخیر اجرایی شود و مراحل دیگر آماده اجراست.

تغییرات بعد از اجرایی شدن قانون

 روی دسته‌چک نوشته می‌‌شود، این برگ چک بدون ثبت و رجیستر شدن در سامانه صیاد بانک مرکزی اعتبار ندارد و گیرنده چک هم قبل از اطمینان از ثبت اطلاعات چک در سامانه یادشده باید از دریافت آن خودداری کند.

 نکات طلایی

صدور چک کاغذی به‌تنهایی کافی نیست، اطلاعات چک باید در سامانه بانک ثبت شود. با نخستین چک برگشتی، اجازه صدور چک جدید متوقف می‌شود. چک دیجیتال اجباری نیست و دسته ‌چک فیزیکی حذف نمی‌شود. هر شخص دارای سقف اعتباری خواهد بود و تا سقف تعیین‌شده اجازه صدور چک را دارد.

عواملی که ترمز بزرگ ترها را کشید

شرکت های بزرگ بعد از حدود یک ماه رشد ملایم(از میانه آبان تا میانه آذر) شاخص کل را از 1.2 میلیون واحد به 1.5 میلیون واحد رساندند(حدود 25 درصد رشد). به طور کلی سه عامل در کشیده شدن ترمز رشد شرکت های بزرگ بعد از رشد حدود 25 درصدی موثر بود. اولا روند رو به بهبود بازارهای جهانی متوقف شد. روندی که با شکست ترامپ و رسیدن خبرهای خوب از واکسن کرونا آغاز شده بود اما فعلا متوقف شده و معامله گران در حال تحلیل و بررسی هستند تا ببینند آینده چه خواهد شد. موضوع دیگر بازگشت ابهامات و عدم قطعیت ها از محل بودجه و همچنین فضای سیاست خارجی است. یادتان باشد یکی از مهم ترین علل بازگشت بورس به مدار صعود رفع عدم قطعیت ها و نگرانی ها در خصوص انتخابات آمریکا و وضعیت بازار ارز بود. اما در روزهای اخیر با ارائه بودجه و همچنین طرح مجلس برای توقف تحریم ها و مقابله و مخالفت صریح دولت با این طرح، سطحی از نااطمینانی در خصوص آینده ایجاد شده است. موضوع نهایی هم تصمیم ها و برنامه های دولتی است. بودجه، سیاست دولت در خصوص زنجیره فولاد و نرخ ارز مسائلی است که می تواند تاثیر مهمی بر شرکت ها بگذارد. اظهارات رئیس جمهور مبنی بر ارز 11 هزار 500 تومانی که با یادآوری ارز 4200 تومانی، انتقادات تندی را در پی داشته، احتمال ایجاد یک دور جدید از ایجاد رانت به نفع برخی دلال ها و به ضرر شرکت های بزرگ تولیدی و ... را تقویت کرده است. این عوامل در کنار شرایط سخت تکنیکال شاخص کل در 1.5 میلیون واحد باعث شده است تا فعلا نقدینگی از خرید گسترده در نمادهای بزرگ دست بکشد و منتظر تحولات باشد. البته بخشی از این نقدینگی همچنان در نمادهای کوچک جولان می دهد.

کوچک ترها سوار بر موج نقدینگی

 اما در برابر رشد 25 درصدی شاخص کل طی یک ماه اخیر، شاخص کل هم وزن از محدوده 365 هزار واحد به 445 هزار واحد رسیده که به معنی رشد 20 درصدی است. در واقع شاخص کل هم وزن مقداری از شاخص کل عقب مانده است. اما در روزهای اخیر نقدینگی که در نمادهای بزرگ با بن بست مواجه شده با قدرت در حال تزریق به نمادهای چابک تر بازار است. نمادهایی که البته از نظر بنیادین اصلا شرایط خوبی ندارند اما فعلا با موج نقدینگی در مسیر رشد قرار دارند.

کوچک ترها؛ رشد پیوسته یا نوسان گیری تمام عیار

برخی امیدوارند که با خرید سهم های کوچک در گروه های مختلف و سهامداری بتوانند سودهای شیرینی کسب کنند. مثل آنچه در دو سال گذشته از تابستان 97 تا تابستان 99 رخ داد. اما وضعیت بنیادین نمادها نمی تواند پشتیبان چنین رشدی باشد. چنان چه هفته قبل هم تاکید کردیم، نسبت قیمت به درآمد در بسیاری از گروه های بزرگ بازار به محدوده 10 تا 20 برگشته اما در گروه های کوچک همچنان بسیار بالاست.

رشد قیمت در نمادهای کوچک با این وضعیت بنیادین ضعیف، صرفا با فشار نقدینگی و هیجان خرید و احتمالا حمایت تکنیکال ممکن است. اما آیا نقدینگی زخم خورده از مرداد تاکنون توان هدایت این نمادها تا قله های بالاتر را دارد؟ به نظر می رسد باید در این خصوص با تردید نگریست. به احتمال زیاد همچنان استراتژی بسیاری از بازیگران حقیقی و حقوقی در این نمادها هم نوسان گیری است و با جبران عقب ماندگی هم وزن از شاخص کل در هفته آتی، شاهد متعادل شدن این نمادها هم باشیم.

گروه های پیشرو بازار کدام اند؟

اگر طبق تحلیل فوق تصور کنیم که قرار است کلیت بازار در محدوده  1.5 میلیون واحد متعادل شود، از این به بعد کار برای انتخاب سهام و سهامداری آسان نخواهد بود. شناسایی و انتخاب گروه های پیشرو در این شرایط کمک زیادی به سودده شدن سرمایه گذاری خواهد کرد. علاوه بر آن شناسایی و انتخاب سهم هایی که زیرقیمت معامله می شوند و سهم های دارای حمایت قوی یا انتظار سودسازی مناسب می تواند سبد سرمایه گذاری شما را بهبود ببخشد. در این خصوص همان طور که قبلا اشاره شد، در کنار برخی تک سهم های گروه های صادرات محور، گروه بانکی و خودرویی با نگاه مثبت معامله می شوند. گروه بانکی علاوه بر بهبود در وضعیت عملیاتی و سودسازی از منظر تخفیف احتمالی تحریم ها هم با خوش بینی تحلیل می شود. دارایکم، صندوق حاوی چندین نماد بانک و بیمه ای که حدود 23 درصد زیر قیمت معامله می شود موردتوجه برخی قرار گرفته است و اخیرا انتقادات تندی نسبت به دولت در خصوص این نماد و عدم حمایت از آن با وجود ارزش ذاتی بسیار بالا، مطرح شده است. علاوه بر آن، در گروه های کوچک بازار آن هایی که از حذف احتمالی ارز 4200 تومانی سود می برند (مثل دارویی ها و برخی غذایی ها) نیز در باید در فهرست رصد قرار بگیرند. چنان چه دارویی ها در روزهای اخیر سبزپوش بودند.

خلاصه این که حواستان باشد به امید رشد افسارگسیخته و یکپارچه نمادهای کوچک در شرایطی مثل وضعیت مردادماه گرفتار نشوید. بلکه سعی کنید نمادی بخرید که یک یا چند دلیل قوی (تکنیکال، بنیادین یا ...) برای رشد آن دارید.