3 سیاهچاله خرید رمز ارزها
این روزها با توجه به افزایش نرخ رمز ارزها و هجوم برخی مردم برای خرید این ارزها، چه خطراتی پیش روی خریداران وجود دارد؟
نویسنده : محمدحقگو روزنامه نگار اقتصادی
دلار 25 هزار تومانی و تورم چند ده درصدی، خیلی ها را به فکر انداخته است که دخل خود را دلاری کنند و از این راه به خرج های ریالی بزرگ برسند. در این میان برخی وارد بازار نقدی دلار می شوند تا مگر از نوسان های ارز بهره ای ببرند. اما در پله های بالاتر هستند کساتی که راه های پیچیده تری مثل ارزهای دیجیتال را بر می گزینند. حوزه ای که با رشد قیمت و افزایش اقبال به آن ها در سال های اخیر، بسیار جذاب شده است و در آن طیف گسترده ای از تخصص ها نظیر نرم افزار، سخت افزار شبکه رایانه و همچنین مدیریت مالی می توانند فعالیت کنند. البته در این جا نیز همه مسیرها به یک مقصد ختم نمی شود. برخی دیگر هم هستند که بعد از عبور چندین لایه تحریم، خود را به کسب و کارهایی نظیر بازاریابی دیجیتال می رسانند و با ارزهای دیجیتال، به دنبال نقد کردن درآمدهای دلاری خود در داخل هستند . اما روی دیگر جذابیت های ارز دیجیتال، مخاطراتی است که در سطوح مختلف وجود دارد. تبلیغات اغواگرایانه و کلاهبرداری های اینترنتی، نوسان زیاد ارزش دارایی و نیز مخاطرات تحریمی سه ضلع مهم این ریسک ها هستند که حداقل در شرایط کنونی موجب شده است سیاست گذاران ارزی کشور به این نتیجه برسند معاملات آن ممنوع باشد و تنها استخراج رمز ارزها به رسمیت شمرده شود. با این اوصاف، دخل و خرج امروز نگاهی به این مخاطرات انداخته است.
2شیوه مرسوم کلاهبرداری
وقتی پای فضای دیجیتال یا بالاتر از آن، فضای مجازی و ارز مجازی پیش می آید، هیچ بعید نیست که عده ای هم پیدا شوند تا از ضعف اطلاعات و مهارت های دیگران سوء استفاده کنند. هک شدن، گردش غیر قانونی پول و تبلیغات اغواگرایانه، بخشی از مخاطراتی است که می تواند متوجه سرمایه مجازی در حوزه رمز ارزها شود. به عنوان مثال شیوه عمومی فعالیت در فضای معاملات (که هم اینک غیر قانونی هم هست)، این بوده که کاربران باید برای احراز هویت در پلتفرم های تبادل رمز ارز، مدارک هویتی و عکس خود را ارسال کنند. خوب تا همین جا معلوم می شود که این فضا تا چه حد ممکن است مورد سوء استفاده قرار گیرد. کافی است به این مسئله توجه کنیم که هم اکنون، نه تنها تصویر بلکه فیلم و صوت اشخاص با فناوری های پیشرفته «جعل عمیق» یا «deep fake» نیز در فضای مجازی مورد سوء استفاده قرار می گیرد و حتی موجب ایجاد موج های خبری و اجتماعی نیز می شود.
در این خصوص، باشگاه خبرنگاران در گفت وگویی که 29 شهریور امسال با بازپرس شعبه ۷ دادسرای ناحیه ۳۱ تهران داشته، به کلاهبرداری ها در حوزه خرید و فروش ارز دیجیتال اشاره کرده و گفته است: عمده کلاهبرداریهایی که از طریق بیت کوین انجام میشود به این گونه است که شخص خود را خریدار بیت کوین معرفی می کند و بعضا پس از دریافت رمز کیف پول الکترونیک، هیچ پولی به حساب فروشنده واریز نمیکند و سپس رمز کیف پول را هم تغییر می دهد و بر این اساس شخص فروشنده امکان دسترسی بیتکوین خود را از دست میدهد. دانایی فر ادامه داد: حالت دوم کلاهبرداری در ارزهای الکترونیکی این است که شخص در ازای بیت کوین خریداری شده پولی را واریز کرده که از حساب دیگران فیشینگ کرده است و همین موضوع منجر به متهم شدن فروشنده میشود. وی با بیان این که پس از این امر متهم اصلی که خود را به عنوان خریدار وانمود کرده خودش به عنوان حلقه مفقوده شناخته میشود،افزود: در این اقدام خریدار هنگامی که میخواهد از شما ارز دیجیتال خریداری کند با هماهنگی شخصی دیگر یا خودش حساب دیگران را فیشینگ میکند و پولهایی را که از حساب مردم برداشت کرده است در حساب فروشنده تجمیع میکند.
نوسان های شدید در انتظار معامله گران
به جرئت می توان گفت ارزهای دیجیتال به واسطه این که قریب به اتفاق آن ها، ارزش ذاتی ندارند و تنها به واسطه اقبال عمومی، کاربرد و کمیابی ارزشمند شده اند، نسبت به حتی بازارهای سهام نیز نوسان شدیدتری دارند و بدتر این که گاه دامنه این نوسان در بازه زمانی حدود یک سال نیز در مسیر منفی ادامه می یابد. نمونه آن نیز در همین سال 2018 رخ داد. در این سال، قیمت رمز ارز بیتکوین که در سطحی بالاتر از 19 هزار دلار جا خوش کرده بود، تا ژانویه سال 2019 میلادی با عقبنشینی 75 درصدی، به محدوده 4 هزار دلاری سقوط کرد.
البته این بدان معنا نیست که برآوردهای خیلی کلی از رشد قیمت رمز ارزها را نادیده بگیریم. چرا که به عنوان مثال، با محدود ماندن تعداد بیت کوین ها در رقم 21 میلیون، انتظار می رود در بلند مدت با فرض ثبات شرایط (که کم هم نیستند) این کمیابی منجر به رشد نرخ این ارزها شود. با این حال، در عبارت «ثبات سایر شرایط» نکته های زیادی نهفته است. به عنوان مثال، جوهای روانی مانند شیوع کرونا یا پیداشدن واکسن برای آن، اختراع رایانه کوانتومی و تهدید آن برای شکستن الگوهای رمزنگاری بیتکوین، خبر ممنوعیتهای جدید برای رمز ارزها در چین (که یکی از اصلی ترین بازیگران رمز ارزهاست)، مخالفت نمایندگان کنگره آمریکا با ارز «لیبرا» (رمز ارز فیسبوک) و... خبرهایی بوده اند که در کنار مسیرهای پرنوسان طبیعی رمز ارزها، نفی و اثبات آن ها به سادگی بر بازار رمز ارزها تاثیر گذاشته است.
از منظری کلان تر، «تجارت فردا» گزارش داده در بازار رمز ارزها، مهرههای سرمایهگذاری کلانی به نام نهنگ وجود دارد که اکثراً اشخاصی هستند که بیتکوین را سالها پیش که قیمت بسیار پایین داشته خریدهاند یا ماینر بودهاند. این اشخاص کنترلکنندگان اصلی قیمت بیتکوین هستند و می توانند با یک سفارش خرید یا فروش بزرگ بر اساس منطق های تکنیکال خود، ایجاد نوسان بالای قیمت را در بازار رقم بزنند. حتی جابهجایی بیتکوین بین کیف پولهای این افراد و صرافیها نیز باعث ریزش یا رشد قیمت میشود. چون ترس ایجادشده در دل سرمایهگذاران خرد با دیدن جابهجایی میلیونها دلار یا حتی میلیاردها دلار بیتکوین باعث ایجاد تصمیم خرید یا فروش بیتکوین به صورت گله وار خواهد شد و در این میان، معلوم نیست چه بلایی سر دارایی مجازی ما یا شما بیاید.
مخاطرات تحریمی برای ایرانیان
در کنار دو حوزه ریسک گفته شده برای رمز ارزها، موضوع بعدی محدودیت های تحریمی است که ممکن است سبب مسدود یا سوخت شدن دارایی مجازی ایرانیان در فضای مجازی شود. به گفته محمدرضا مانییکتا، معاون فناوری های نوین بانک مرکزی، هم اینک حتی برای برخی از رمز ارزهای مطرح همچون «تتر» که به دلیل تعریف برابری ارزش آن با دلار بسیار پرطرفدار و کم نوسان هم است، مسدود سازی وجوه رمز ارزی اشخاص امکانپذیر است. بنابراین با توجه به محدودیتهای ایجاد شده برای هموطنان بر اساس تحریمهای ظالمانه، در صورت شناسایی صاحب کیف پول رمز ارزی «تتر» به عنوان یک شخص ایرانی، مخاطرات جدی به موجودی رمز ارزی شخص وارد خواهد شد.
در مجموع به نظر می رسد ورای ممنوعیت و حتی احتمالاً جرم انگاری مبادلات رمز ارزها در آینده نزدیک، ورود به این حوزه حداقل برای افراد عادی، بسیار پر خطر است. یافته های خراسان نشان می دهد که در این حوزه نباید حتی به اتکای تحلیل گران حرفه ای نیز بود. چرا که در یک برهه زمانی خاص، تحلیل های بعضاً متناقضی از روند بازار رمز ارزها مشاهده می شود. موضوعی که گاه ابهام و ریسک را برای حرفه ای ها نیز دشوار خواهد کرد.