«هرکـاره» را بیشتر نگه دارید!
نویسنده : سمیه محمدنیا حنایی روزنامهنگار
یکی از سوغات اصلی مشهد، دیگ های سنگی است که به هرکاره معروف شده است. از قدمت هرکاره همین بس که بدانید، روایتی از امام رضا (ع) نقل شده است که هنگامی که ایشان از مدینه به مرو می آمدند، در قصبه توس کنار کوه سنگی فرود آمدند و به آن تکیه دادند و فرمودند «اَللهُم اَنفَع به وَ بارک فیما یَجعَل فیه وَ فیما ینحت مِنه؛ خدایا؛ به این کوه نفع ببخش و به آن چه در ظروف آن میگذارند و از آن میتراشند، برکت بده» . (عیون الاخبار الرضا، شیخ صدوق ج 1،ص 147)
گفتنی است قرن ها بعد کارشناسان تغذیه دریافتند که طبخ غذا در این دیگ های سنگی باعث وارد شدن املاح معدنی،آهن و منیزیم موجود در سنگ به درون غذا می شود. و به این صورت خوراک پخته شده در هرکاره دارای ریز مغذی های بیشتری نسبت به خوراک های مشابه است اما عمر هرکاره ها با این که از سخت ترین سنگ ها ساخته می شود، خیلی زیاد نیست و بیشتر کدبانوهایی که از هرکاره استفاده می کنند، تجربه ترک خوردن یا دو تکه شدن هرکاره روی اجاق گازشان را دارند. این موضوع در کنار افزایش قیمت قابل ملاحظه هرکاره در سال های اخیر ما را بر آن داشت تا در این مجال کوتاه سعی کنیم شما را با چند فوت کوزه گری برای بیشتر کردن عمر هرکاره آشنا کنیم. پس با ما همراه باشید.
چه دیگی بخریم؟
قبل از هر چیز باید خاطر نشان کنم که همیشه هرکاره را با ضمانت مرجوعی در صورت داشتن ترک خریداری کنید. رنگ دیگ های نو به رنگ خاکستری است و وجود گرده سنگ روی آن، گاهی ترک های موجود در دیگ را نشان نمی دهد. از دیگ هایی انتخاب کنید که هیچ رگه ای در آن ها وجود نداشته باشد. وجود رگه ها به خودی خود باعث ایجاد ترک و حتی تکه شدن دیگ می شود. انتخاب سایز مناسب دیگ نیز از دیگر مواردی است که شاید به عمر آن مربوط نباشد اما به کارایی آن در خانه تان مرتبط است. دیگ های ته گود نسبت به انواع پخش ترشان عمر بیشتری دارند.
اقدامات اولیه
حتما این نکته را به خاطر داشته باشید که هرکاره نو نیاز به آماده سازی اولیه دارد و چنان چه این آماده سازی با سرعت انجام گیرد، عمر هرکاره شما کوتاه خواهد بود. ابتدا لازم است هرکاره را با دنبه و در صورت موجود نبودن با روغن نباتی به خوبی چرب کنید و به مدت 24 ساعت به کناری بگذارید. سپس آن را به وسیله مایع ظرف شویی بشویید و درون آن را با آب پر کنید. اطراف هرکاره را با دستمال به خوبی خشک کنید و 24 ساعت دیگر منتظر بمانید چنان چه از آب داخل هرکاره کم شده بود به معنای داشتن ترک های ریز است و اگر چنین اتفاقی نیفتاده بود، با خیال راحت می توانید از آن استفاده کنید.
هرکاره آرام پز است
اگر زمان زیادی مثلا 6 تا 8 ساعت برای پخت غذا فرصت ندارید، به سراغ هرکاره نروید! هرکاره در واقع نوعی آرام پز است و چنان چه بخواهید برای سرعت دادن به پخت شعله زیر آن را پرفشارتر کنید، ممکن است هرکاره تان بشکند.
شعله مستقیم ممنوع
این نکته را به یاد داشته باشید که در هنگام خرید هرکاره حتما یک عدد شعله پخش کن نیز خریداری کنید. هیچ گاه هرکاره را روی شعله مستقیم قرار ندهید. چرا که این کار باعث وارد آمدن شوک دمایی به سطح زیرین دیگ و در نتیجه ترک خوردن آن می شود.
هرکاره برای خوراک های آب دار
دیگ های سنگی تنها برای طبخ خوراک های آب دار مانند آب گوشت و انواع خورشت کاربرد دارد. چرا که وجود آب در این غذاها مانع از تجمع حرارت در یک نقطه و در نتیجه شکسته شدن آن می شود. در واقع باید در نظر داشت که سنگ ها از جمله مواد نارسانا هستند و آب برای رساندن حرارت به تمام سطوح هرکاره نیاز است. بنابراین هیچ گاه هرکاره را بدون آب روی حرارت قرار ندهید.
شست وشوی اصولی
برای شستن هرکاره باید به آن فرصت دهید تا به خوبی خنک شود. هیچ گاه هرکاره داغ را زیر آب سرد نکنید چرا که باعث به وجود آمدن ترک های ریزی می شود که در آینده مشکل ساز خواهند شد. برای شستن هرکاره از ماشین ظرف شویی هم استفاده نکنید، مواد شوینده و داغی آب این دستگاه برای هرکاره مفید نیست. سوم این که بعد از چند بار استفاده برای شستن هرکاره از اسکاچ سیمی استفاده کنید تا چربی های مانده داخل ظرف به خوبی شسته شود.
محل قرارگیری
هرکاره دارای وزن قابل ملاحظه ای است بنابراین برای این که به عمر طبقه های کابینت تان لطمه ای وارد نشود سعی کنید هرکاره را حداقل در طبقات پایینی کابینت قرار دهید تا هم از خم شدن سطح کابینت و هم از سقوط هرکاره و شکستن آن جلوگیری کرده باشید.