سامانه صیاد چیست و چطور می توان به آن دسترسی داشت؟

سامانه «صیاد» یا همان سامانه صدور یکپارچه الکترونیکی چک، سامانه ای یکپارچه در بانک مرکزی است که بر اساس قانون جدید چک، چک ها در این سامانه ثبت، تایید و منتقل می شود. هم اکنون ابزارهای دسترسی به سامانه صیاد شامل برنامک های موبایلی حوزه پرداخت است که فهرست آن ها در سایت شاپرک منتشر خواهد شد. اینترنت بانک و همراه بانک بانک ها نیز به زودی امکان دسترسی به این سامانه را فراهم می کنند. برای آن هایی که دسترسی به اینترنت ندارند هم شعب بانک ها این خدمت را ارائه خواهند داد. بانک مرکزی در حال بررسی روش های دیگر دسترسی به سامانه صیاد از جمله تلفن بانک، ابزار پیامکی، کدهای دستوری و دیگر روش هاست که بعد قرار است اطلاع رسانی کند.

از چه زمانی ثبت چک ها در صیاد اجباری می شود؟  

از ابتدای سال 1400، ثبت چک های جدید در سامانه صیاد اجباری می شود. چک های موجود هم اکنون می توانند به صورت اختیاری در این سامانه ثبت شوند. البته بانک مرکزی در آینده چک های موجود را جمع آوری و با چک های جدید جایگزین می کند.

چک های جدید چه ویژگی هایی دارد؟ 

این چک ها بر خلاف چک های موجود که رنگشان صورتی و سبز است، زمینه رنگ بنفش دارد. همچنین روی این چک ها عبارت: «کارسازی این چک منوط به ثبت صدور، دریافت و انتقال آن در سامانه صیاد است»، درج شده است.

با صیاد، اعتبار صادرکننده چک را بررسی کنید

یکی از کارکردهای سامانه صیاد هنگام مبادله چک، این است که از طریق این سامانه می توان وضعیت اعتباری صادرکننده چک را استعلام گرفت. 

به این صورت که پس از دریافت چک از صادرکننده و با وارد کردن شناسه 16 رقمی صیادی برگه چک، می توان وضعیت صادرکننده چک در سیستم بانکی را از نظر داشتن یا نداشتن چک برگشتی مشاهده کرد. البته امکان دریافت این خدمت از سایت بانک مرکزی  یا سامانه پیامکی 701701 نیز فراهم است.

چگونه می توان چک های جدید را انتقال داد؟

در قانون جدید، انتقال چک به تعداد نامحدود و البته به یک شرط امکان پذیر است. آن هم این که انتقال چک های جدید باید از طریق سامانه صیاد انجام شود. در واقع پشت نویسی با درج اطلاعات مربوط در سامانه صیاد جایگزین شده است و حتی با انتقال چک، تغییری در مشخصات و مندرجات برگه چک به  وجود نمی آید.

بر این اساس، انتقال دهنده چک باید به یکی از ابزارهای دسترسی به سامانه صیاد مراجعه و هویت خود را احراز کند (مراحل کلی احراز هویت در بالا آمده است) سپس باید شناسه صیادی برگ چک متعلق به خود را به همراه اطلاعات مربوط به «بابت» و هویت ذی نفع جدید (انتقال گیرنده) چک وارد و انتقال چک را تایید و ثبت اولیه کند. 

در ادامه، انتقال گیرنده یعنی ذی نفع جدید نیز باید مراحل تایید را پس از دریافت برگه چک در سامانه صیاد انجام دهد. 

نکته قابل توجه در این جا این است که با این رویه (قانون جدید چک و چک های جدید)، عملاً صدور چک در وجه حامل بی معنا خواهد شد. البته چک های قدیمی به شکل سابق امکان کارسازی و صدور در وجه حامل را خواهند داشت.

در صورت مغایرت چک با سامانه صیاد چه کار کنیم؟

هم اکنون که ثبت چک اختیاری است، ملاک، برگه چک است. اما با توزیع چک های جدید در صورت وجود مغایرت، بانک وجه چک را پرداخت نمی کند و اگر دارنده چک بخواهد، می تواند چک را برگشت بزند.

پس از فسخ معامله چطور چک را باطل کنیم؟

اگر چکی صادر و در سامانه صیاد ثبت شده باشد و از طرف دیگر، تا زمان سررسید، معامله فسخ شود، می توان آن چک را باطل کرد. این کار با مراجعه به یکی از شعب بانک صادرکننده دسته چک و ارائه درخواست به شعبه بانک مذکور امکان پذیر است.

در صورت مخدوش بودن برگه چک تکلیف چیست؟

طبق ماده(3) قانون صدور چک، در صورت مخدوش بودن برگه چک، بانک باید از پرداخت وجه چک خودداری و حسب ماده (4)، در صورت درخواست دارنده، گواهی نامه عدم پرداخت (برگشت چک) را صادر کند.