پله پله تا برگشت زدن چـک
از 1400به بعد با چک برگشتی چه باید کرد؟
نویسنده : راحله شعبانی روزنامهنگار
رویارویی با چک برگشتی از آن دست مشکلاتی است که به کل آدم را به هم میریزد اما اگر با چگونگی برگشت زدن چک از راه قانونی آشنا باشید، تا حدودی می توانید به آرامش برگردید! قدم اول در برگشت زدن چک اطلاع به صاحب چک است که اگر فراموش کرده یا به هر دلیل حسابش را در موعد مقرر پر نکرده، به وعدهاش عمل کند. فرض میکنیم که همه توصیهها و تماسهای شما با بانک، بینتیجه مانده و حال برای آن که تلاشهای شما بیثمر نشود، دست بهکار شدهاید. چون وقتی برگشت زدن چک برای سابقه بانکی صادرکننده آن مشکلات جدی به وجود میآورد، او را مجاب میسازد تا در آینده، از کشیدن چک بیمحل یا بیتوجهی به قول و قرارش خودداری کند.
آموزش شکایت چک برگشتی
فراموش نکنید که نحوه برگشت زدن چک شامل موارد مختلفی میشود که تمامی آن ها باید با دقت رعایت و عمل شوند.
هرگاه وجه چک بنا به یکی از دلایل قانونی پرداخت نشده باشد، بانک وظیفه دارد تا مشخصات چک، هویت و نشانی کامل صادرکننده را همراه ذکر علت یا علل پرداخت نکردن وجه، در برگه مخصوصی آورده، آن را امضا و مهر کرده و به دارنده چک تسلیم کند. پس برای برگشت زدن چک چارهای جز این نداریم که از بانک تقاضا کنیم تا گواهی عدم پرداخت وجه چک مان را صادر کند. این اقدام تازه آغاز ماجراست! توجه داشته باشید که بدون گواهی عدم پرداخت، امکان مراجعه به دادسرا یا دادگاه را نخواهید داشت. با دقت تمام چک کنید که تمامی مشخصات دارنده حساب و صادرکننده آن در گواهی عدم پرداخت وجه چک قید شده باشد. توجه کنید که اگر حساب حقوقی باشد باید نام امضاکننده آن را هم درج کنند.
اگر حساب صادرکننده دارای موجودی کمتر از رقم چک بود، میتوانید از بانک درخواست کنید که موجودی حساب را بدهند و برای کسری مبلغ باقی مانده گواهی عدم پرداخت صادر شود.
ثبت آنی اطلاعات چک در سامانه چکهای برگشتی بانک مرکزی و درج کد رهگیری روی گواهینامه عدم پرداخت.
حال اگر چکی دارید و آن را به بانک بردهاید و بانک هم برای آن گواهی عدم پرداخت صادر کرده و کد رهگیری از بانک مرکزی هم دارید، میتوانید لاشه چک و گواهی عدم پرداخت آن را به همراه فتوکپی برابر اصل چک، آماده کنید و وارد مرحله قوه قضاییه شوید.
این جا دو راه پیش روی شماست؛ وصول وجه چک از طریق سنتی یعنی مراجعه به دادگستری و ثبت اسناد/ مراجعه به یکی از دفترهای خدمات الکترونیک قوه قضاییه و ثبت شکایت.
معمولا حدود ۴۸ ساعت طول میکشد تا با بررسی چک توسط قاضی علیه بدهکار چک، حکم اجراییه صادر شود.
اجراییه به آدرس نوشته شده روی برگه گواهی عدم پرداخت ارسال و در واقع به بدهکار ابلاغ میشود. بدهکار موظف است تا ۱۰ روز بر اساس ابلاغیه، مبلغ مندرج در چک را پرداخت یا تعیین تکلیف کند. اگر در این مدت، آن را پرداخت یا تعیین تکلیف نکند، عملیات اجرایی برای شناسایی اموال بدهکار، اعم از ملک و خودرو و وجه نقد در حسابهای بانکی، از محل اموال شناسایی شده، وصول میشود.
مدارک لازم برای برگشت زدن چک
کارت ملی جدید و شناسنامه دارنده چک از ملزومات همه کارهاست. لاشه چک، کپی برابر اصل آن، گواهی عدم پرداخت از بانک (محض احتیاط دو نسخه کپی از همه مدارک). اینها را در تمامی مراحل شکایت چک برگشتی باید همراه داشته باشید.
هزینه برگشت زدن چک
بانک برای گواهی عدم پرداخت، مبلغ ۱۲ هزار تومان میگیرد. اما در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی با توجه به این که قبلا در سامانه ثنای قوه قضاییه ثبتنام کرده باشید یا خیر، تنظیم دادخواست یا شکواییه انجام شود یا خیر، رقمها متغیر است. ولی این مبلغ بیشتر از ۳۰ هزار تومان نمیشود.
در روشهای سنتی یعنی ثبت و درخواست صدور حکم اجراییه در دفاتر ثبت، در ابتدا مبلغی گرفته نمیشود. البته میدانید در محاکم قضایی روال به این صورت است که ابتدا باید هزینه دادرسی واریز و بعد از آن رسیدگی شود. سپس وقتی قاضی حکم صادر کرد، فرد محکوم شده مبلغ را پرداخت میکند. هزینه رسیدگی به شکایت کیفری (یعنی فقط برای چکهای روز و با صدور حکم جلب) علیه صادر کننده چک بیمحل، از ۶ هزار تا 100 هزار تومان با توجه به مبلغ چک دریافت میشود.
قانون جدید چک
در قانون جدید چک، برای این که اجراییه برای چکهای بلامحل بهطور مستقیم صادر شود، نیازی به مطرح شدن دعوای مطالبه وجه در محاکم دادگستری وجود نخواهد داشت. نحوه برگشت زدن چک و به اجرا گذاشتن آن این گونه است که شما باید اصل چک و گواهی عدم پرداخت را به دفترهای خدمات الکترونیک قوه قضاییه برسانید. البته که روشهای قدیمی مثل مراجعه به دادسرا، دادگستری و... تا مدتی از ابلاغ قانون جدید، هنوز برقرار خواهد بود.
نکته یک: حواستان باشد که تنها در صورتی دستور اجرایی صادر میشود که بانک گواهی دهد امضای چک با نمونه امضای صادرکننده آن، مطابقت کامل دارد.
نکته ۲: خیلی مهم است که در چه محل دادگاه و رسیدگی شعبه بانکی چک را برگشت میزنید و بهتر است چک را در بانکی که در شهر محل اقامت شما قرار دارد برگشت بزنید.
مجازات چک برگشت خورده
چک برگشتی بسته به میزان مبلغ درج شده در آن میتواند چیزی حدود شش ماه تا دو سال مجازات حبس به همراه داشته باشد و در برخی موارد فرد تا زمان مشخصی حق استفاده از دسته چک را نخواهد داشت.
مجازات صدور چک برگشتی یا چک بلامحل تنها گریبان صادرکننده آن را خواهد گرفت و شامل حال ظهرنویسان آن نمیشود. ظهرنویس به کسی میگویند که چک را پشتنویسی کرده است که طبق قانون جدید چک، دیگر این امکان از بین رفته و چیزی به نام پشتنویسی نخواهیم داشت.
مدت اعتبار چک برگشتی
این درست که میگویند تا شش ماه میشود وقت داد و برگشت زدن را به تاخیر انداخت ولی خب این زمانی است که همه اقدامات قانونی و نامهنگاریها انجام شده باشد. برای همین بیشتر مشاوران حقوقی توصیه میکنند، برای برگشت زدن چک بیشتر از دو ماه وقت هدر ندهید وگرنه بعید نیست بعدها به مشکل بخورید.
چک را برگشت نزنیم چه میشود؟
اما اگر در فرصت شش ماهه، چک را برگشت نزده باشید، چک همچنان کاغذ پاره نیست. بلکه اعتبار دارد ولی مراحل نقد کردن و به پول رسیدن را سخت کردهاید! یعنی بعد از گذشت شش ماه از تاریخ عدم وصول چک، دیگر امکان شکایت کیفری وجود نخواهد داشت. در این صورت چک از حالت کیفری خارج می شود و برای وصول کردن وجه آن، باید شکایت حقوقی مطرح کرد که خودش یک پروسه زمان بر و طولانی است.