بازدهی منفی بورس از ابتدای سال

با ایستادن شاخص بورس در سطح یک میلیون و 154 هزار واحد بازدهی بورس در اردیبهشت به منفی 5.3 درصد رسید. این در حالی است که بازدهی بازار در ماه‌های بهمن و اسفند به ترتیب مثبت 7.6 درصد و مثبت 5.6 درصد بود. بازدهی بورس در ماه فروردین نیز منفی 6.7 درصد بود. شاخص کل هم وزن نیز در آخرین روز کاری اردیبهشت نسبت به آخرین روز معاملاتی فروردین 34 هزار و 702 واحد پایین‌تر ایستاد. بنابراین شاخص هم وزن نیز افت 8 درصدی را در اردیبهشت پشت سر گذاشت.

کاهش 6 درصدی میانگین خروج پول حقیقی

در 20 روز معاملاتی اردیبهشت تنها در یک روز شاهد ورود پول حقیقی به بازار بودیم. مجموع تغییر مالکیت حقیقی به حقوقی در اردیبهشت هفت هزار و 80 میلیارد تومان بود. به عبارت دیگر به طور میانگین روزانه 354 میلیارد تومان پول حقیقی از بازار سهام خارج شده است که نسبت به رقم 378 میلیارد تومانی فروردین  افت 24 درصدی دارد.

کاهش میانگین ماهانه ارزش معاملات

مجموع ارزش معاملات کل بازار سهام در اردیبهشت 218 هزار و 955 میلیارد تومان بود. میانگین روزانه ارزش معاملات کل 10 هزار و 947 میلیارد تومان است که نسبت به ماه پیشین افت 31 درصدی داشته است. در ماه اخیر مجموع ارزش معاملات خرد بورس 57 هزار و 488 میلیارد تومان بود. همچنین میانگین روزانه ارزش معاملات خرد دوهزار و 874 میلیارد تومان است که نسبت به فروردین‌ رشد 0.17 درصدی داشته است. رشد اندک میانگین ارزش معاملات سهام نشانه تداوم رکود معاملات بازار سهام است.

افزایش ارزش عرضه، افت ارزش تقاضا

میانگین ارزش صف‌های فروش در پایان معاملات روزانه بورس تهران در اردیبهشت ماه سه هزار و 904 میلیارد تومان بود که نسبت به ماه پیشین 16 درصد افزایش یافته است. میانگین ارزش صف‌های خرید در پایان معاملات روزانه بورس تهران در اردیبهشت 88 میلیارد تومان بود که نسبت به رقم 98 میلیارد تومانی فروردین 10 درصد کاهش یافته است. به طور کلی در ماه اخیر میانگین روزانه صف‌های خرید 3 هزار و 816 میلیارد تومان کمتر از میانگین روزانه صف‌های فروش بود، به عبارت دیگر به طور میانگین معاملات روزانه بازار با مازاد عرضه 3 هزار و 816 میلیارد تومانی بسته شده است.

بازار سهام درحالی اسیر صف های فروش است که ناظران در یک فرضیه احتمالی هفته بعد را متاثر از مذاکرات وین و ورود نقدینگی جدید، متفاوت ارزیابی می کنند. از این منظر، بازار راجع به گزارش عملکرد مثبت شرکت‌ها کم واکنشی یا بی واکنشی نشان می دهد. به گزارش اقتصادنیوز، بازارسهام در هفته آخر اردیبهشت با بیشترین فشار از سمت عرضه شاهد ریزش بیش از 18 هزار واحد در روز چهارشنبه بود؛ به طوری که در صورت تداوم این وضعیت، در هفته بعد شاخص بورس به کانال یک میلیون واحد عقب نشینی می کند. بازار سهام همچنان درگیر صف های فروش است و به زبان ساده، بیش از 60 درصد نمادها در صف های فروش قفل شده اند. حتی آن نمادهایی هم که در صف فروش نیستند، گاه و بیگاه اسیر موج فشار عرضه کنندگان قرار می گیرند.

دلایل قفل شدن نمادها

بسیاری معضل کنونی بازار را در نبود نقدینگی می بینند و تاکید دارند با ورود جریان نقدینگی و شکل گیری موج‌ها، رنج های مثبت متوالی در بازار ایجاد می شود و این موضوع می تواند به کمک تقاضا بیاید. برخی دیگر معتقدند بازار اسیر محدودیت هایی همچون دامنه نوسان، حجم مبنا و برخی از قوانین و مقرراتی است که رفتار سمت تقاضا را محدود کرده است. گروه دیگری هم هستند که چالش اصلی بازار را فراتر از این دو مورد و نبود اعتماد در بازار می دانند؛ از دید آنان سیاست‌گذار ، سرمایه گذاران را اسیر تصمیمات نابه‌جا و نابهنگام خود کرده و با فریب آنان، زیرپایشان را خالی کرده است. البته همه این نگاه ها به بازار نشان می دهد که چالش های بازار سرمایه را نمی توان تنها در یک مسئله یا موضوع خاص محدود کرد، بلکه چالش‌ها تنیده در بازار و در دو بعد  بیرونی و درونی بازار قابل بررسی و واکاوی هستند. مسئله اصلی برای سیاست‌گذار در شرایط کنونی برای خروج از این وضعیت، باید اولویت بندی برای رفع چالش ها باشد.

کلید بازگشت بورس به شرایط عادی

از دید اقتصاددانان نخستین اولویت سیاست‌گذار باید بازگرداندن اعتماد به بازار با بازگشت به اصول بنیادی اقتصادی باشد؛ بدین معنا که دولت به دور از حمایت و دخالت تنها به تنظیم گری بپردازد و با کسب تجربه از اشتباهات قبل، اجازه دهد بورس در مقام یک بازار هوشمند خود به جذب سرمایه اقدام کند. این نخستین گام بنیادی برای رهایی از وضعیت کنونی بازار است. به طورقطع این مسیر سخت‌ترین و چالش‌برانگیزترین مسیر است، چرا که دولت عادت کرده همواره در بازارها سرک بکشد و دخالت کند و حالا قطعا ترک عادت بسیار سخت و با وجود اصل تضاد منافع، ترک این رفتار سخت می‌نماید. حل این چالش اساسی‌ترین مسئله است. به موازات این اولویت، هم چالش کمبود نقدینگی و هم چالش رفع تمام محدودیت های درونی بازار خود به خود به واسطه مکانیزم اصل اعتماد به بازارها و دخالت نکردن در سازوکار عرضه و تقاضا، برطرف می شود. در واقع دولت با یک تیر چند نشان می‌زند. قفل شدگی صف‌های فروش، استمرار خروج پول حقیقی ها از بازار، بی اعتمادی پول های جدید به حضور در بازار و ترس و سردرگمی بازیگران فعلی از منظر رفتارشناسی به سیاست‌گذار ،واقعیت‌هایی را گوشزد می کند که نیازمند بازیابی در منطق سیاست‌گذاری سیاست‌گذار است. البته تجربیات سیاست‌گذاری در ایران نشان داده که سیاست‌گذار بی توجه به این پیامدهای آشکار و پنهان، تنها به فکر حل مسئله در یک بازه زمانی کوتاه و به زبان ساده به جای درمان اساسی، تنها به دنبال مُسَکِن برای سرپوش گذاشتن بر بیماری است.

نشانه های مثبت در رفتار سیاست گذار بورسی

 اگرچه نشانه های مثبت در رفتار سیاست‌گذار در برخی از تصمیمات همچون برداشتن دامنه نوسان نامتقارن یا به کارگیری ابزارهای متنوع مالی برای عمق بخشی به بازارها مطلوب دیده می شوند اما این ها تنها زمانی می توانند کارکرد داشته باشند که سیاست‌گذار در ابعاد وسیع تر کارهای بنیادی در بازار صورت دهد.

از این زاویه، بازار سهام در هفته بعد هم ممکن است با ورود نقدینگی جدید یا اخبار روانی مثبت از توافق احتمالی ایران و آمریکا بر سر بازگشت به برجام، شاهد واکنش های جدی باشد اما اثرپذیری این رویدادها کوتاه مدت است و بعد از مدتی از بین می رود.