تب تند تورم تیرماه
دلار و بورس چگونه جهش قیمتی در تیرماه را رقم زد؟
نویسنده : محمد حقگو روزنامهنگار
تیرماه امسال در شرایطی سپری شد که خانوارها شاهد یک شوک تورمی ماهانه بودند. در این ماه هزینه کالاها و خدمات مصرفی نسبت به ماه قبل ۴/۶ درصد بیشتر شد که این رقم از مهرماه 97 تا کنون سابقه نداشته است و دومین تورم ماهانه سنگین خانوارهای ایرانی از ابتدای دهه 90 به شمار می آید. با این حال، نرخ تورم برای کالاهای خوراکی و غیر خوراکی خانواده ها، در دهک های مختلف هزینه ای جامعه و نیز در بین استان های کشور یکسان نبوده است. در گزارش امروز تغییرات سبد خرج خانوارها در تیرماه را بررسی می کنیم.
تورم فقیرترین و ثروتمندترین دهک ها با هم برابر شد
به دنبال ثبت تورم بیش از 6 درصد برای کالاهای خوراکی و غیر خوراکی، تورم ماهانه دهک اول و دهم (فقیرترین و ثروتمندترین اقشار جامعه) با هم برابر شد. علت آن احتمالاً این است که در دهک اول، سهم کالاهای خوراکی از هزینه خانوار از بقیه دهک ها بیشتر است. از سوی دیگر دهک دهم نیز بیشترین سهم هزینه کالاهای خوراکی از هزینه های خانوار، نسبت به دیگردهک ها را داراست. بر این اساس، در تیرماه امسال، تورم ماهانه دهک اول و دهم ۲/۷ درصد و تورم ماهانه دهک های میانی، از 6/6 درصد به بالا ثبت شد.
وقوع دومین پیک تورم ماهانه دهه 90، در تیرماه
در تیرماه امسال، خانواده ها علاوه بر درگیر شدن با پیک کرونا، با دومین پیک تورم ماهانه از (حداقل) اردیبهشت 90 نیز مواجه شدند. بر این اساس، پیش از این، تنها در مهرماه 97، تورم ماهانه با رقم ۱/۷ درصد، رکورددار بود. وجه اشتراک این دو ماه، بروز شوک ارزی است. نرخ دلار در مهر 97 تا حدود 19 هزارتومان و در تیرماه تا حدود 26 هزار تومان بالا رفت. از سوی دیگر انتظارات غیر واقعی رشد بورس، بر رشد قیمت در دیگر بازارها نیز تاثیر گذاشت. در این میان، تورم کالاهای ماهانه خوراکی ۷/۶ درصد و کالاهای غیر خوراکی ۳/۶ درصد ثبت شد.
در کدام دهک هستیم؟
حال که صحبت از دهک ها به میان آمد، ممکن است این سوال پیش بیاید که چطور بفهمیم در کدام دهک هستیم؟ پاسخ به این سوال، متکی به گزارش های مرکز آمار ایران است. تازه ترین گزارش های این مرکز در تیرماه، هزینه کرد دهک های مختلف در سال 98 را محاسبه کرده است. لذا با تقسیم این میزان بر تعداد ماه های سال 98، و مقایسه آن با درآمدها و هزینه کرد ماهانه خودمان در سال گذشته، تقریباً می توانیم متوجه شویم در کدام دهک قرار داریم. جدول زیر، این جزئیات را نشان می دهد. برای مقایسه بیشتر، می توان حداقل دستمزد کارگران را مورد توجه قرار داد. در سال گذشته، حداقل دریافتی یک کارگرد مجرد با احتساب بن خانوار و حق مسکن، بیش از یک میلیون و 800 هزارتومان بوده و حق اولاد یک فرزند نیز به بیش از 150 هزار تومان رسیده است.
کدام استان ها تورم بیشتری داشتند؟
با توجه به نوع اقتصاد هر استان، طبیعی است که تورم مصرف کننده در استان های مختلف با هم برابر نباشد. بر این اساس، می توان مشاهده کرد که در تیرماه، استان ایلام کمترین تورم ماهانه را با نرخ ۹/۳ درصد و استان اردبیل بیشترین تورم ماهانه در بین استان های کشور با نرخ ۲/۸ درصد را داشته است. استان های خراسان رضوی، شمالی و جنوبی نیز به ترتیب با تورم ماهانه 5، ۲/۵ و ۱/۴ در میانه پایینی این رده بندی هستند.
آیا تورم زیاد تیرماه ادامه دار می شود؟
پاسخ به این سوال در شرایط متغیر کنونی شاید مقداری دشوار باشد. اما می توان گفت که نشانه های خوبی وجود دارند که احتمال وقوع مجدد این شوک تورمی را کمتر می کند. فروش سهام دولتی و انتشار اوراق بدهی های دولتی، ابزاری هستند که دولت بنا دارد برای کسری بودجه خودش از آن ها استفاده کند. با این حال، ما مردم هم در چگونگی طی این مسیر، بی نقش نیستیم. به تازگی تاثیر انتظارات تورمی و فزاینده سرمایه گذاری در بورس، بر نرخ تورم آشکار شده است. بنابراین می توان گفت در کنار اقدامات دولت برای جبران کسری بودجه و آرام سازی بازار ارز، یکی از فوری ترین راه های تسکین تورم، پرهیز از جوزدگی مردم برای سرمایه گذاری غیر اصولی در بازارهای مالی به خصوص بورس است. از سوی دیگر و در بلندمدت، توصیه تمرکز برای سرمایه گذاری و ایجاد ثروت واقعی وجود دارد که همواره نفع فردی و اجتماعی را در پی داشته است.