هم ارزیابی‎های داخلی و هم گزارش‎های بین‎المللی نشان می‎دهد که ایران در طول 8 سال گذشته، روند رو به رشدی در حوزه علم و فناوری داشته است؛ اتفاقی که با وجود آمارها و گزارش‎های تلخ و نگران‎کننده در حوزه‎های اقتصادی و اجتماعی و عملکرد قابل بحث دولت یازدهم و دوازدهم، نقطه امیدی برای توسعه کشور است و نشان می‎دهد که اعتماد به جوانان تا چه اندازه می‎تواند ثمربخش باشد. روند رو به رشد اقدامات در این حوزه، موردتاکید رهبر انقلاب هم بوده و ایشان سال گذشته در ارتباط تصویری با جلسه هیئت دولت (2شهریور99) به این موضوع اشاره کردند: «اقداماتی که در مورد شرکت‎های دانش‌بنیان شروع شده تا آخر دوره باید با جدّیّت دنبال بشود؛ یک حرکت بابرکتی است این شرکت‌های دانش‌بنیان برای کشور».
شکل گیری معاونت علمی از سال 1385
در پنجمین گزارش عملکرد 8 ساله دولت، به بررسی نتایج اقدامات و برنامه‎های دولت در حوزه حمایت از شرکت‎های دانش‎بنیان پرداخته‎ایم. اطلاعات این گزارش، مستند به آمارهای معاونت علمی و فناوری ریاست‎جمهوری و خبرهای رسمی منتشرشده است. نکته مهم این‎که معاونت علمی و فناوری از سال 1385 در کشور ما ایجاد شده است و طبیعتا به دلیل نوپا بودنش، تاریخچه چندانی ندارد و نمی‎توان ارزیابی و مقایسه دقیقی روی آن داشت؛ با این حال، روند رو به رشد در این حوزه محسوس است، هرچند به نظر می‎رسد همچنان نیازمند شتاب و توسعه بیشتر است.
افزایش 109 برابری دانش‎بنیان‎ها
از نگاه آماری، با تمرکز ویژه معاونت علمی و فناوری ریاست‎جمهوری در حوزه توسعه شرکت‎های دانش‎بنیان در کشور، تعداد این شرکت‎ها از 55 شرکت در سال 92 به 6030 شرکت در سال جاری رسیده‎است که رشد 109 برابری آن را نشان می‎دهد.  
در حالی که سهم شرکت‌های دانش‌بنیان از اقتصاد کشور در سال 1389 تنها 200 میلیارد تومان بود، امسال میزان فروش شرکت‌های دانش‌بنیان از 90 هزار میلیارد تومان فراتر رفته است که رشد بیش از 450درصدی را نشان می‌دهد. همچنین میزان این درآمد در سال گذشته بیش از 150 هزار میلیارد تومان برآورد شده است. در حوزه صادرات هم با وجود تحریم‎ها، موفقیت‎های قابل توجهی توسط دانش‎بنیان‎ها کسب شده است. به گفته دکتر «سورنا ستاری» معاون علمی و فناوری رئیس‎جمهور، هم‎اکنون بیش از ۴۵۰ شرکت دانش‎بنیان به صورت جدی در زمینه صادرات فعال است که حجم صادرات آن را در سال 99 حدود یک میلیارد دلار اعلام کرد.
ارتقای 45 رتبه‎ای جهانی در شاخص نوآوری
روند صعودی حرکت ایران در عرصه نوآوری، دستاوردی است که نهادهای بین‎المللی هم به آن اذعان دارند. گزارش رسمی یونسکو (سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد) نشان می‎دهد رتبه کشور ما در شاخص جهانی نوآوری طی سال‎‎های 2015 تا 2019 با ارتقای قابل‎ توجهی از رتبه 106 به 61 رسیده است؛ این یعنی رشد 45 پله‌ای ایران در شاخص جهانی نوآوری.
ظرفیت اشتغال‌زایی
از فرصت اشتغال‌زایی در کشور با توسعه شرکت‎های دانش‎بنیان هم نباید غافل شد. تعداد اشتغال مستقیم این شرکت‎ها در سال 92 فقط 2145 شغل بوده اما در سال 98  و قبل از مشکلات ناشی از کرونا به 300 هزار شغل رسیده است.
ظهور و بروز در دوره کرونا
این را هم فراموش نکنیم که شرکت‏های دانش‎بنیان در دوره کرونا ظهور و بروز بیشتری داشتند و ساخت دستگاه تنفسی ونتیلاتور و تولید 9 داروی نوترکیب در سال گذشته، از جمله موفقیت‎های این شرکت‎ها در حوزه سلامت بود. همین دیروز هم 16 محصول حوزه سلول‌های بنیادین و پزشکی بازساختی رونمایی شد که دستاوردی دیگر از تلاش نخبگان جوان و شرکت‎های دانش‎بنیان است.
 بازگشت محققان ایرانی به کشور
دیگر نتیجه مهم افزایش حمایت‎ها از فعالیت‎های دانش‎بنیان، بازگشت محققان ایرانی مقیم خارج از کشور است. به گفته ستاری، در چهارسال گذشته بیش از 2500 نخبه از ۱۰۰ دانشگاه خارجی به کشور بازگشته‌اند و عمده آن‌ها در پارک‌های فناوری مشغول شده‌اند؛ روندی که تداوم آن یک ضرورت است و می‎تواند عواید فراوانی برای کشور داشته باشد.
 افق پیش رو
هرچند تلاش‎ها و دستاوردهای این سال‎ها در حوزه دانش‎بنیان، قابل دفاع و مبارک است اما تردیدی نیست با توجه به سرعت توسعه علم و فناوری، حتی لحظه‎ای درنگ می‎تواند ما را از عرصه رقابت جهانی دور کند. طی سال‎های گذشته در کنار اقدامات معاونت علمی و فناوری ریاست‎جمهوری، مجلس شورای اسلامی هم با طرح «جهش تولید دانش‌بنیان» پای کار حمایت از فعالان این حوزه آمده و حالا امید می‎رود دولت سیزدهم نیز شتاب حرکت کشور در این عرصه را بیشتر کند. نکته مهم این‌که رهبر انقلاب با تاکید بر ضرورت تقویت حمایت‎ها در این حوزه، رسیدن تعداد شرکت‎های دانش‎بنیان در کشور به 400 هزار شرکت را افق‎گذاری کرده‎اند؛ افقی که اگرچه رسیدن به آن، به یک بازه زمانی خاص محدود نشده، اما نشان می‎دهد که باید برنامه‎ها و اقدامات دستگاه‎های اجرایی و قانون‎گذاری در این عرصه شتاب بگیرد.