جواد جعفری ناظر گمرکات استان خراسان رضوی
 

سالیان متمادی است که شرکت‌های حمل‌ونقل و رانندگان از افزایش زمان انتظار در گمرک و همچنین بهبود نیافتن شرایط طی سال‌های گذشته و قوانین محدود کننده ترانزیت توسط گمرک گلایه دارند. به همین منظور جعفری مدیرکل گمرک مشهد و ناظر گمرکات استان خراسان‌رضوی در گفت‌وگو با ما علت تاخیر را توضیح داد و برنامه‌های آتی این سازمان را تشریح کرد:
قوانین محدود کننده گمرک برای ترانزیت و راه حل آن چیست؟
قوانین گمرک درخصوص ترانزیت شفاف و صریح است و موضوع محدودیت در ترانزیت گاهی شامل شرکت های حمل‌ونقلی می‌شود که مرتکب تخلف یا قاچاق کالای ترانزیتی می‌شوند و قوانینی نیز وجود دارد که ترانزیت برخی کالاها از جمله کالاهای ممنوعه شرعی و قانونی را ممنوع اعلام کرده است مانند مشروبات الکلی و یا اسلحه و مهمات؛ ضمنا با عنایت به تعدد سازمان های دخیل در امر ترانزیت و وجود قوانین و مقررات متعدد در این حوزه گاهی مشکلاتی در اجرا برای شرکت های حمل‌ونقل که کالا را ترانزیت می‌کنند از نظر هماهنگی به وجود می آید که موضوع در کمیته‌های تخصصی مطرح و حل و فصل می‌شود. از جمله کمیته هماهنگی‌های مرزی که در مبادی ورودی و خروجی کشور برگزار و شورای سامان دهی مبادی مرزی که در مرکز استان تشکیل می‌شود.
چرا زمان خواب بار در گمرک کاهش پیدا نکرده است؟ علت تاخیر چیست؟
خواب کامیون های ترانزیتی در مرزها دلایل مختلفی دارد از جمله اعمال محدودیت از طرف گمرک کشور مقابل درخصوص پذیرش تعداد کامیون، طولانی شدن دریافت روادید برای رانندگان ترانزیتی،  تناسب نداشتن امکانات گمرکات کشورهای مقابل برای کنترل کالاهای ترانزیتی با امکانات گمرکات مرزی جمهوری اسلامی، واجد شرایط نبودن برخی کامیون ها برای خروج از کشور که منجر به توقف کامیون در مرز هنگام جابه جایی کالا و انتقال به وسیله حمل دیگر می‌شود.
چه برنامه‌هایی در آینده برای کاهش زمان توقف در گمرک دارید؟
گمرکات استان همواره باتشکیل جلسات متعدد با دست اندرکاران حوزه حمل‌ونقل و ترانزیت و برگزاری جلسات ملاقات با روسای گمرکات مرزی کشور مقابل(افغانستان و ترکمنستان) سعی در تسهیل خروج کالای ترانزیتی و کاهش زمان توقف کالا در مرز داشته است که این موضوع تداوم داشته و تاکنون نتایج مطلوبی نیز در این خصوص حاصل شده است. تجهیز گمرکات مرزی به دستگاه های پیشرفته کنترلی از جمله ایکس ری کامیونی و در مرز سرخس باتوجه به اتصال گمرک سرخس به گمرک منطقه ویژه اقتصادی سرخس یکسان سازی کد گمرکی برای تسهیل و تسریع در تشریفات گمرکی در دستورکار است و در مرز افغانستان نیز پیگیری راه اندازی گمرک شمتیغ خواف به منظور حمل ریلی کالاها پس از آماده سازی و ایجاد بسترهای لازم و هماهنگی سازمان های همجوار خدمت دهنده عملیاتی خواهد شد که این موضوع نیز به کاهش توقف کالا در مرز خروجی دوغارون کمک شایانی می کند و بخش قابل توجهی از کالاهای ترانزیتی به وسیله حمل ریلی و توسط راه‌آهن از طریق مرز مذکور جابه جا خواهد شد.

ظرفیت عبور کالاهای ترانزیتی از مسیر کشورمان در سال بین 20 تا 25 میلیون تن برآورد می شود که در صورت تحقق آن، درآمد قابل توجهی برای این فعالیت حمل و نقلی پیش بینی می شود. در حالی که یک ماه پیش حسین عباس نژاد مدیرکل بنادر و دریانوردی هرمزگان از آغاز فعالیت های بندری مشترک ایران و قزاقستان در بندر شهید رجایی با اجرای آزمایشی ترانزیت دریایی- ریلی بین دو کشور تا شروع سال نو میلادی خبر داده بود اما یک کارشناس حوزه بنادر عمده ترین مشکل ترانزیت از مسیر کشورمان را هزینه و زمان زیاد عبور کالا می  داند.
این کارشناس حمل و نقل دریایی در شبکه های اجتماعی تاکید کرد: سازمان های متولی حمل و نقل کشور و ترانزیت  چه بخواهند و چه نخواهند، سال هاست که کالاهای ترانزیتی مسیر هند به کشورهای آسیای میانه با حجمی بین 3 تا 4 میلیون تن از ایران می گذرد و نیازی هم به تبلیغ و بازاریابی نیست. وی افزود: اما روابط اقتصادی ایران با کشورهای حوزه دریای خزر ایجاب می کند هرچند وقت یک بار تلنگری به محمولات ترانزیتی از مسیر ایران زده شود. این کارشناس حوزه بنادر اظهار کرد: عمده ترین مشکل ترانزیت کالا از ایران، هزینه های عبور از مسیر ایران است که بسیار گزاف بوده و زمان حمل از مسیر ایران به خصوص از طریق راه آهن بسیار زیاد است. وی با تاکید بر این که با وجود این، کشورهای ذی نفع مجبور به استفاده از مسیر ایران هستند، ادامه داد: موقعیت جغرافیایی کشورمان یکی از دلایلی است که موجب شده مسیر کشورمان همچنان از نظر عبور کالاهای ترانزیتی فعال باشد. این کارشناس تاکید کرد: ظرفیت عبور کالاهای ترانزیتی از مسیر کشورمان در سال بین 20 تا 25 میلیون تن برآورد می شود که در صورت تحقق آن درآمد قابل توجهی برای این فعالیت حمل و نقلی پیش بینی می شود.
مدیرکل بنادر و دریانوردی هرمزگان هم در 16 آبان از آغاز فعالیت های بندری مشترک ایران و قزاقستان در بندر شهید رجایی و اجرای آزمایشی ترانزیت دریایی- ریلی بین دو کشور تا شروع سال نو میلادی خبر داد و گفت: فعالیت های سرمایه ای مشترک به منظور توسعه ترانزیت با سرمایه گذاری خارجی، یکی از مواردی است که در دستورکار قرار دارد و یکی از موضوعات بسیار مهم برای کشورهای حوزه CIS استفاده از ریل است تا بتوانند کالا را از شمال به جنوب ایران منتقل کنند و از آن جا به کشورهای جنوبی صادرات داشته باشند.