نقد وبررسی نکات قوت وضعف سندراهبردی گذران اوقات فراغت
تعداد بازدید : 0
سندی خالی از پاسخ به سوالات اصلی
مطابق با آن چه گفته شد، سند راهبردی گذران اوقات فراغت سعی داشته است که مبتنی بر واقعیت و آمار و روش علمی موضوع اوقات فراغت را بررسی و برای بهبود آن سندی راهبردی که 5 سال آینده را ترسیم می کند، تدوین کند. با توجه به حجم مطلب و تاکیدی که بر مطالعات پایه و پیش نیاز (حدود 70 درصد حجم سند) شده است با این حال صورت مسئله اوقات فراغت زائر مبهم است.
هرچند در دو بخش انتهایی سند نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدها بر اساس نظرسنجی و نیازسنجی از زائران و کارشناسان بیان شده است اما با توجه به این که در قسمت مبانی و مطالعات به خوبی اصل موضوع فراغت حل نشده است، این سند سخن و حرفی تازه برای این موضوع ندارد.
همان طور که خود سند بیان کرده است، بخش زیادی از آمار و اطلاعات از طرحهای مطالعاتی و پژوهشی گذشته، بوده است که توسط دستگاه های مختلف تهیه شده و در این سند ضمن اشاره دوباره به تحلیل آنها پرداخته شده است. هرچند این سند به فرصت ها، تهدیدها، نقاط ضعف و قوت به خوبی اشاره کرده و سعی داشته است مطابق اصول علمی ابتدا به مفاهیم پایه بپردازد اما نه تنها در این بخش بلکه در ادامه مسیر هم این مفاهیم پایه مبهم مانده است. این سند هیچ گاه به این سوال که «آیا اوقات فراغت به معنی تفریح و لذت جویی است و اوقات فراغت زائری که این سند به دنبال ساماندهی آن است، بر این مبنا است؟»، پاسخ شفاف و شجاعانهای نداده است.
در بخش مبانی این سند میگوید که باید در اوقات فراغت جهت گیری الهی داشته باشد اما در بخش بیان راهکارها و راهبردها رنگ و بوی کمی از این الهی بودن به چشم می آید. نکته دیگر این است که مسئله اوقات فراغت و آن چه در این سند آمده است، بیشتر از آن که متوجه زائر باشد، متوجه خود شهروندان مشهدی است. به طور نمونه این سند مدعی است که امکاناتی که گردشگر جذب کند در مشهد کم است یا به علت هزینه و سختی رفت و آمد مراجعه به ییلاقات و جاذبه های طبیعی شهر مشهد کم شده است، طبیعتاً از آن جا که شهروند نسبت به زائر زمان بسیار بیشتری را در شهر می گذراند، مسلّما موضوع اوقات فراغت برای وی محسوس تر است.
منظور نگارنده این است که همان طور که سند اوقات فراغت زائر می گوید، هدف زائر از سفر به شهر مشهد زیارت حرم مطهر امام رضا(ع) است نه پر کردن اوقات فراغت. چه خوب است که از زائران شهر مشهد سوال شود که «آیا در مسیر رفت یا برگشت از مشهد، برنامهی دیگری برای دیدن جاذبههای گردشگری و طبیعی دیگر شهرهای همچون استانهای شمالی دارند یا خیر؟»
داشتن جاذبه گردشگری و طبیعی با رویکرد مذهبی یا غیر مذهبی و سیستم اطلاع رسانی و حمل و نقل نقل مناسب نه تنها هیچ عیبی ندارد بلکه حسن است اما با این نگاه که شهروندان مشهدی در اولویت هستند نه این که بگوییم باید جاذبه های فرهنگی و طبیعی را توسعه بدهیم تا زائر از آن استفاده کند چرا که زائر با هدف « زیارت حرم مطهر علی بن موسیالرضا(ع)» آمده است.
سوال اصلی درباره اوقات فراغت زائر باید این باشد که « آیا زائر باید عمده وقت خود را در حرم مطهر رضوی و مراکز وابسته به زیارت طی کند یا خیر؟»
این سند هرچند اطلاعاتی درباره میزان استفاده زائر از برنامه های داخل حرم داده است اما هیچ آسیب شناسی و برنامه ای پیشنهادی برای آن نداشته است. متاسفانه این سند با وجود جمع بندی بسیاری از مشکلات واقعی زائران که هیچ کس منکرآن نیست آسیب شناسی از رویکرد پرداختن به موضوع اوقات فراغت طی سالهای گذشته نداشته است. مثل این که موجهای آبی و پدیده شاندیز بیشتر از حرم مطهر رضوی یا به موازات آن در اذهان هم وطنانمان مانده است. نکته دیگر درباره سند راهبردی گذران اوقات فراغت این است که مسئله تغییر زمان در این سند کمتر مورد توجه قرار گرفته است. هرچند این سند راهبردی برای 5 سال آینده یعنی سال 95 است اما با توجه به شرایط کشور و کندی اجرایی شدن راهبردها، قطعا راه به جایی نخواهد برد، همان طور که به راحتی دو سال از انتشار این سند گذشته و هیچ اتفاقی نیفتاده است.
هرچند این سند ادعای راهبردی بودن را دارد اما بیشتر از این که نگاه کلان و راهبردی داشته باشد، به جمع آوری اطلاعات و آمار و مسائل جزئی پرداخته است که در جای خود مفید است اما مسئله اصلی زائر را که استفاده حداکثری از فرهنگ زیارت و حرم مطهر رضوی است حل نمیکند.