گزارشی از2 زائرسرای موفق که میزبان مردم شهرشان هستند
تعداد بازدید : 0
وقفـی برای میزبـانی
نویسنده : محمد مولوی
بناهای مذهبی اعم از مساجد، حسینیه ها و. .. به دلایل مختلف از جمله «معنویت حاکم بر آنها»، «سابقه تاریخی»، «شیوه معماری» و «کارکرد فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی» از گذشته بین مردم از اهمیت خاصی برخوردار بوده و جنبه «تقدس» پیدا کرده است.
محدوده بافت تاریخی قدیم شهر مشهد با وسعت حدود750 هکتار مهم ترین هسته تاریخی و میراثی شهر را تشکیل می دهد و غیر از مجموعه حرم مطهر حضرت امام رضا(ع) در 57 هکتار، دربردارنده عناصری از جمله مساجد تاریخی و مهم، مدارس علمیه قدیم و جدید، حسینیه ها، بازارها، کاروانسراها، حمام ها و. .. است. این محدوده همچنین محل تمرکز بیش از 70 درصد زائران و مسافران شهر مشهد است. در این محدوده حدود 150 حسینیه که عمده آنها وقفی هستند و برخی از آنها قدمت زیادی دارند و تا به حال چند بار نوسازی شدهاند به چشم می خورند. بسیاری از اهالی مشهد به ویژه قدیمی ترها به خاطر دارند که ایام عزاداری ائمه اطهار(ع)، به ویژه سالار شهیدان امام حسین(ع) این حسینیه ها که در جای جای مشهد قرار دارد، میزبان خیل عظیم عزاداران بوده است.
پیشینه احداث «حسینیه ها» به بعد از شهادت امام حسین(ع) در سال 61 هجری قمری باز می گردد. در ابتدای شکل گیری، «حسینیه به محلی اطلاق می شد که تنها برای روضه خوانی و احتمالا سینه زنی مورد استفاده قرار می گرفت». بیشتر حسینیهها منازل مسکونی یا بخشی از آن بودند که تنها در هنگام عزاداری برای این کار آماده می شد، در حالی که مساجد کارکرد ویژه و دائمی در طول سال داشته و دارد.
حسینیه ها در اطراف حرم مطهر رضوی، ویژگیهای کالبدی و معماری خاصی به بافت آن داده است و قلب تپنده اجتماعی در این مناطق است.
سایر هموطنان از شهرهای مختلف ایران به این امر افتخار میکنند که نامی از شهر خود را در جوار بارگاه رضوی به نمایش بگذارند و علاوه بر این هرگاه کاروان های زیارتی از آن شهر به پابوس امام رضا(ع) میآیند، از محلی برای اسکان برخوردار باشند.
این حسینیه ها که نام شهر و قومیتهای مختلف ایرانی همچون اصفهانی ها، شیرازیها، نجفی ها، یزدیها، اسفراینی ها دارد، معمولا توسط بزرگان و امنای همان شهر راه اندازی و مدیریت میشود. توسعه این حسینیه ها یکی از بهترین راهکارها برای حل مشکل اسکان زائران امام رضا(ع) است که به طور عمده درآمد کم یا معمولی دارند؛ این حسینیه ها علاوه بر تاثیر اقتصادی که در موضوع زیارت دارند، دارای تاثیرات اجتماعی فراوانی نیز هستند که ذکر آن در این مجال نمیگنجد.
برای آشنایی بیشتر با کارکرد این حسینیهها به عنوان مدل بسیار خوبی برای اسکان ارزان قیمت زائر به 2 مجموعه حسینه اصفهانی ها و فاطمیه شیرازی ها سری زده ایم که گزارش آن را در ادامه خواهید خواند.
حسنیه اصفهانیها از افطاری رایگان تا کلینیک تمام وقت
سراغ آقای سلطانی، مدیر زائرسرای اصفهانی ها می رویم؛ سرش شلوغ است اما چند دقیقه ای وقت برای صحبت درباره چگونگی شکل گیری و اسکان در این مکان به ما می دهد.
او می گوید: این ملک برای اصفهانیهایی وقف شده است که به مشهد سفر می کنند. بنای اولیه آن در سال 1336 ساخته شده و پس از آن در سال 70 و 84 مراحل دوم و سوم ساخت آن انجام شد.
او با اشاره به اینکه تا 2هزار نفر را میتوان در این زائرسرا اسکان داد، ادامه میدهد: هزینه اسکان برای هرفرد از هزارو 500 تومان شروع میشود و بالاترین قیمت 12 هزار تومان است.
این زائرسرا در ماه رمضان بیشترین تعداد زائران را در خود جای می دهد و تمام ظرفیت 2هزار نفری آن تکمیل میشود، همچنین همه روزه افطاری به صورت رایگان برای زائران مهیاست.
مدیر زائرسرای اصفهانی ها تصریح میکند: زمان ثبت نام برای اسکان، همه روزه از 5صبح آغاز می شود و تا ساعت 15 ادامه دارد که پس از آن تحویل اتاق ها آغاز میشود.
سلطانی میافزاید: از جمله برنامههای فرهنگی اجرایی در این زائرسرا می توان به برپایی نماز جماعت، دعای ندبه و مراسم مختلف در مناسبتها اشاره کرد که با همکاری خوب زائران همراه میشود. وی یکی دیگر از شاخصه های زائرسرای اصفهانی ها را ارائه خدماتی مانند امانتداری و کلینیک در تمام ساعات شبانه روز برمی شمرد.
وقتی از وی می پرسم آیا مشکلاتی هم در اداره و گسترش این مکان داشتید، میگوید: برای گسترش فاز اول، شهرداری منطقه از ما مبلغ سه میلیارد و سیصد میلیون تومان برای پروانه ساخت و 48 میلیون تومان عوارض خواسته که برای اجرای این کار مبلغ زیادی است.
سلطانی بیان می کند: نمونه ای دیگر از مشکلاتی که می توان به آن اشاره کرد قبض آب، برق و گاز است که برای این مکان تجاری محسوب میشود.
وی همکاری مسئولان شهری و استانی را برای هموار کردن مسیر این گونه اقدامات فرهنگی خواستار شد.
فاطمیه شیرازیها، از اسکان رایگان نیازمندان تا غذا به نرخ تمام شده
چهارراه خسروی، کوچه مخابرات، بعد از گذشتن از پیچ کوچه سردر فاطمیه شیرازی ها نمایان است. درزمان رحلت آیت ا...شیرازی هیئت متوسلین به حضرت زهرا(س) برای حضور در مراسم تشییع به مشهد سفر کردند. در آن زمان(سال63) با 3میلیون و 700 هزار تومان منزلی توسط آنها برای اسکان خریداری شد. این منزل 800متری به نام هیئت به ثبت رسید تا هرسال که شیرازی های عزادار در ایام فاطمیه به مشهد می آیند در این محل اسکان یابند. در سال68 پنج منزل دیگرخریداری شد و پس از آن درسال 75 زائر سرای فاطمیه شیرازی ها شکل گرفت.
آقای جعفری مدیر این مکان فرهنگی مردی متواضع است که با تمام مشغله های کاری که داشت چند دقیقه ای وقتش را برای گفت و گو با ما اختصاص داد. وی با بیان این که زائرسرای فاطمیه شیرازی ها چهارصد نفر ظرفیت دارد، ادامه میدهد: افراد قبل از سفر به مشهد باید بین ساعت 8صبح تا 2بعد ازظهر به فاطمیه شیرازی ها که همان هیئت متوسلین به حضرت زهرا(س) درشیراز است مراجعه کنند و همانجا اتاق و تعداد روزهای اسکان خود را مشخص کند و با نامهای که میگیرند پس از سفر به مشهد مقدس به این مکان مراجعه کنند.
وی با تاکید براینکه اسکان افرادی که از طرف کمیته امداد امام خمینی(ره) معرفی می شوند رایگان است، تصریح می کند: هزینه اسکان به ازای هرنفر 5هزار تومان است. مدیرزائرسرای فاطمیه شیرازی ها با اشاره به اینکه قیمت غذا در این مکان بسیار پایین است و ما فقط قیمت تمام شده را از زائران می گیریم، بیان می کند: سه ماه تابستان و مناسبت های مختلف بیشترین تعداد مراجعه کننده را داریم. وی برگزاری مستمر مراسم فرهنگی در این مکان را در ایام مناسبتی، یکی از شاخصه های این زائرسرا می داند. جعفری می گوید : امیدواریم بتوانیم در آینده ای نزدیک در زمین هایی که در اطراف زائر سرا خریداری شده است یک درمانگاه مجهز بسازیم. وقتی به برکت وجود مضجع شریف امام رضا(ع)، سنتهای زیبایی همچون ساخت حسینیه و زائر سرا شکل می گیرد، به نظر می رسد فراهم کردن زمینه اسکان ارزان قیمت برای زائران کار پیچیده و ناممکنی نباشد. با توجه به رویکرد مردم نهادی که در حسینیه ها، تکایا و زائرسراها وجود دارد توسعه این اماکن همبستگی ملی و مذهبی بیشتری میان مردم ایجاد میکند و از طرفی مسئولان ذی ربط نیز از دغدغه اسکان زائران رهایی می یابند و توجه بیشتری به مبحث ماندگاری زائر خواهند کرد.
قطعا رسانه ها نیز در گسترش چنین فرهنگ و سنت حسنه ای که تاثیرات اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی شگرفی دارد، نقش دارند که متاسفانه علاوه بر مسئولان، رسانه ها نیز از این ظرفیت عظیم مردمی در جهت حل مسائل زائران امام رضا(ع) غفلت کردهاند.