با اعمال دور جدید تحریم‌ها و همکاری نکردن بانک‌های خارجی با ایران، بسیاری از شرکت‌های اروپایی و آسیایی بازار کشورمان را ترک کردند. اگرچه برخی گمان می‌بردند چینی‌ها مثل دور اول تحریم‌ها می‌مانند و سهم زیادی از بازار را به دست می‌آورند اما این بار حتی بانک‌های چینی هم به سختی با ایران همکاری می کنند. این اتفاق موجب شد شرکت‌های نه‌چندان معروف چینی عطای بازار ایران را به لقایش ببخشند و تا زمان حل مسائل بانکی فعالیت‌های خود را به حالت تعلیق دربیاورند. دانگ‌فنگ یکی از همین شرکت‌های چینی بود که قطعات منفصله اچ30 کراس را به ایران خودرو می‌داد و این شرکت هم آن را مونتاژ می‌کرد. پس از اعمال تحریم‌ها دیگر قطعه‌ای از این خودرو به کشور وارد نشد و بنابراین تولیدش به صفر رسید اما حالا بر اساس داده‌های جدید کدال، این خودرو به مدار تولید بازگشته است. فعلاً در بهمن‌ماه 106 دستگاه اچ30 کراس تولید شده که فاصله زیادی با ظرفیت اسمی آن یعنی سه هزار دستگاه دارد اما شاید این بازگشت مقدمه‌ای برای حضور مجدد خودروسازان چینی باشد.

متین نصیری
روزنامه‌نگار

سنتی دیرینه است که با نزدیک شدن به نوروز خریدها افزایش می‌یابد، اقلام نو جای وسایل قدیمی را می‌گیرند و حال مردم دگرگون می‌شود. گویی تغییر فصل و آمدن بهار، فرصتی است برای تجدید زندگی. درواقع نوروز بهانه‌ای شده که بعد از یک سال، دوباره سروسامانی به زندگی خود بدهیم. به همین دلیل بسیاری در ماه‌های پایانی سال، قصد «تبدیل به احسن» را دارند؛ تصمیمی که می‌تواند خرید یک خانه بزرگ‌تر در محله‌ای بهتر باشد یا لوازم‌خانگی جدیدتر با امکانات بیشتر. خودرو هم به‌عنوان یکی از ملزومات زندگی شهری از این قاعده مستثنا نیست و در طول سالیان متمادی مشخص شده که در این روزها تکاپوی مردم برای خرید خودرو جدید بیشتر می‌شود تا بتوانند با خودروی شخصی جدید خود به سفر بروند. صدالبته به شرطی که شر ویروس کرونا تا عید از سر مردم برداشته شود. اگرچه شرایط بازار به دلیل مسائلی چون FATF و مکانیسم ماشه ملتهب‌تر از همیشه است اما در این مطلب صرفاً قصد داریم برای چندمین بار، ایمن‌ترین خودروهای داخلی را مرور کنیم.

ایکو سمند
اوایل دهه 70 بحث‌های زیادی درباره تولید «خودرو ملی» شکل گرفت. آن زمان پروژه‌ای بر مبنای پلتفرم شورلت رویال ساخته شده بود اما به دلیل همکاری نکردن  خودروساز آمریکایی با شرکت‌های ایرانی، امکان تجاری‌سازی نداشت. بنابراین مدیران سازمان گسترش تصمیم گرفتند که این پروژه را به ایران خودرو واگذار کنند. ایران خودرو تصمیم گرفت خودرو ملی را بر اساس پلتفرم پژو 405 بسازد و اجازه استفاده این پلتفرم را از طرف فرانسوی گرفت. در همین زمان شرکت «فرست اتومتیو» انگلستان روی طرحی برای یک خودروساز تایوانی کار می‌کرد اما این خودروساز ورشکست شد و نتوانست از آن استفاده کند. بنابراین ایران خودرو تصمیم گرفت با خریداری طرح فرست اتومتیو و اعمال تغییراتی روی آن، هر چه سریع‌تر پروژه خودرو ملی را به اتمام برساند. نهایتاً در سال 1380 خط تولید سمند با حضور  رئیس‌جمهور وقت، رونمایی شد. گفته می‌شود هزینه طراحی نخستین خودرو ملی ایران حدود یک میلیارد دلار بوده است؛ رقمی بیش از ارزش شرکت دوو کره. در حقیقت می‌شد به جای این هزینه هنگفت، شرکت دوو را خرید و دانش تولید خودرو را به کشور منتقل کرد. به‌هرحال امروز 19 سال از آغاز تولید سمند می‌گذرد و نسخه‌های مختلفی از آن به فروش رفته است. خودرویی که آزمایش‌های مربوط به ایمنی و تصادف را در شرکت مایرا انگلستان گذرانده و احتمالاً می‌توانست به سه ستاره ایمنی دست یابد. اگر طالب یک سمند ال‌ایکس صفر هستید، لااقل باید 90 میلیون تومان کنار بگذارید.

رنو تندر 90
داستان تولید لوگان یا تندر 90 به زمانی برمی‌گردد که لوئیس شوایتزر (مدیر وقت گروه خودروسازی رنو) در سفری با ژان شیراک (رئیس‌جمهوری فرانسه) به روسیه می‌رود و از یک شوروم یا نمایشگاه خودرو بازدید می‌کند. او به‌وضوح می‌بیند که محصول 6 هزار یورویی لادا فروش خوبی دارد درحالی‌که مردم از خودرو 12 هزار یورویی رنو استقبال نمی‌کنند. شوایتزر درمی‌یابد که برای بخشی از مردم جهان، «قیمت» مسئله بسیار مهمی است و حتی می‌تواند انتخابشان را تغییر دهد. بنابراین او تصمیم می‌گیرد خودرویی بسازد که به گفته خودش «مدرن، قابل‌اعتماد و مقرون‌به‌صرفه» باشد اما قیمتش از یک دستگاه لادا فراتر نرود. پس از 4 سال تحقیق و توسعه روی پلتفرم ایکس90، نهایتاً «لوگان» در سال 2004 بر مبنای همین پلتفرم از سوی زیرمجموعه رومانیایی رنو با نام داچیا رونمایی شد. این خودرو در نسخه‌های مختلفی مانند سدان، استیشن و وانت به بازار آمد و در کشورهای درحال‌توسعه به فروش بالایی دست یافت. لوگان در سال 2005 توانست در آزمایش‌های موسسه یورو انکپ به سه ستاره ایمنی برسد و انتظارات اولیه رنو را برای ساخت خودرویی ایمن برآورده کند. چند سال بعد این خودرو برای بازار ایران معرفی شد و به «تندر 90» تغییر نام داد. خودرویی که قرار بود جایگزینی برای پیکان باشد و حتی مدل‌های بدون کولر آن تولید شد اما در طول سال‌های اخیر تنها قشر متوسط جامعه توانست این خودرو را خریداری کند. این روزها یک دستگاه تندر 90 دنده‌ای صفر حدود 140 میلیون تومان معامله می‌شود.

سایپا کوییک
سه سال قبل در همین روزها، سایپا کوییک رونمایی شد؛ خودرویی که درواقع نسخه هاچ‌بک ساینا بود اما نام متفاوتش انتقادات زیادی برانگیخت. به حدی که غلامعلی حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، در نامه‌ای به وزیر ارشاد از غیر فارسی بودن نام این خودرو انتقاد کرده بود و آن را «نقض صریح قانون ممنوعیت به‌کارگیری اسامی بیگانه» دانست. البته چند روز بعد مهدی جمالی، مدیرعامل وقت سایپا، در پاسخ گفت «کوییک نامی ایرانی و متعلق به ۴ هزار سال پیش است.» ادعایی که گرچه درست به نظر می‌رسد اما بیشتر اصطلاح انگلیسی آن (Quick) به معنای سریع و چابک در ذهن تداعی می‌شود. دومین هاچ‌بک ملی سایپا بر مبنای پلتفرم ایکس200 تولید شده؛ پلتفرمی که در تیبا و ساینا هم دیده می‌شود و بسیاری آن را همانند پلتفرم ارتقا یافته پراید (ایکس100) ناایمن می‌دانند. البته در ویدئو و عکس‌هایی که طی سال‌های اخیر از تصادفات کوییک منتشر شده، به نظر می‌رسد سازه کوییک تا حد زیادی ضربه را مهار می‌کند. مثلاً در یکی از ویدئوها با وجود برخورد آن به نیوجرسی جاده با سرعت 60 کیلومتر بر ساعت، درها راحت باز می‌شوند و هیچ اثری از خم شدن سقف یا ستون A نمی‌بینیم. گرچه هنوز کوییک در آزمون تصادف مؤسسات معتبر شرکت نکرده و نمی‌توان نظری قطعی درباره ایمنی آن داد اما به نظر می‌رسد که تغییرات صورت گرفته روی سازه کوییک مثمر واقع شده و نمی‌توان امنیت آن را با محصولی چون پراید یا تیبا یکی دانست. قیمت حدودی کوییک در بازار کشورمان 80 میلیون تومان است.

پژو 206
پس از توقف تولید مدل 205، پژو برنامه‌ای برای جایگزینی محبوب‌ترین هاچ‌بک خود تا آن زمان نداشت؛ چراکه فکر می‌کرد خودروهای این‌چنینی دیگر طرفدار ندارد و باید تمرکزش را روی تولید سدان‌ها بگذارد. کمی نگذشت که خودروساز فرانسوی متوجه شد رقبای سنتی 205 یعنی فورد فیستا و فولکس‌واگن پولو نه تنها فروششان کاهشی نداشته بلکه طرفداران بیشتری نسبت به قبل پیدا کرده‌اند. پژو که می‌دید در حال از دست دادن سهم خود از بازاری است که قبلاً در اختیار داشته، تصمیم گرفت هر چه سریع‌تر شرکت پنین‌فارینا را برای طراحی محصول جدیدش استخدام کند. نهایتاً در سپتامبر 1998 «پژو 206» رونمایی شد و نظر بسیاری از منتقدان را به خود جلب کرد. این خودرو سه سال بعد و به‌صورت فول سی‌کی‌دی توسط ایران خودرو به تولید رسید. گفته می‌شود قیمت تقریبی قطعات سی‌کی‌دی 206 در بدو ورود به ایران حدود 4500 یورو بوده است. پژو 206 به دلیل ظاهر جذاب و جدیدش در آن زمان، امکانات متنوع و البته پیشرانه نسبتاً قوی روی جثه کوچک خود خیلی سریع طرفدار پیدا کرد. این خودرو در سال‌های اخیر با 6 تیپ مختلف به بازار آمد اما امروزه تنها تیپ های 2 و 5 آن به تولید می‌رسد. البته چهار تیپ دیگر در بازار دست‌دوم خریدوفروش می‌شوند و ازاین‌بین تیپ 6 به دلیل بهره‌مندی از جعبه‌دنده اتوماتیک بیش از همه خواهان دارد. جالب است بدانید پژو 206 برخلاف تمام انتقاداتی که به آن وارد است، در نمونه اصلی 4 ستاره ایمنی از موسسه یورو انکپ دریافت کرده و در زمره ایمن‌ترین خودروهای تولید داخل قرار می‌گیرد! البته نباید فراموش کرد که داخلی‌سازی صورت گرفته روی این خودرو تأثیر زیادی بر کاهش ایمنی آن داشته است. پژو 206 تیپ 5 حدود 110 میلیون تومان قیمت دارد.

دو هفته قبل، خودروهای ملی در حاشیه جلسه هیئت دولت معرفی شدند. شاید اگر ویروس کرونا نبود، این روزها بیشتر درباره سایپا رهام کراس کانتری و ایکو کی132 صحبت می‌کردیم. خودروهایی که احتمالاً تولیدشان از تابستان 99 شروع  می‌شود و در بهترین حالت زمستان همان سال به خیابان‌ها راه پیدا می‌کنند. برخی منابع خبری گفته‌اند طرح کی132 به‌عنوان سدان ملی جدید ایران خودرو رد شده و تغییراتی روی آن اعمال خواهد شد. با این همه بعید است که در روند تجاری‌سازی آن وقفه‌ای بیفتد.
رونمایی از خودروهای ملی با واکنش‌های زیادی در شبکه‌های اجتماعی همراه بود. بسیاری در کامنت‌های اینستاگرامی به این دو خودرو اعتراض و با دیده تحقیر به آن ها نگاه کردند. برای مثال برخی می‌گفتند کی132 همان پژو 301 است و برخی دیگر هم با زیر سؤال بردن طراحی رهام کراس کانتری، آن را یک کپی ناشیانه از محصولات برلیانس می‌دانستند! گفته‌های نادرستی که صرفاً نشان می‌داد بخشی از مردم به دلایل مختلفی از خودروسازان یا حتی اعضای هیئت دولت که در مراسم رونمایی شرکت داشتند، خشمگین هستند.
می‌توان گفت به جز چند نقد به‌جا مانند طراحی نشدن داشبورد اختصاصی برای سدان ملی، استفاده از موتور ضعیف تیبا برای رهام کراس کانتری و شیوه بحث‌برانگیز رونمایی از خودروهای جدید آن‌هم دو روز پیش از انتخابات مجلس، بیشتر شاهد عکس‌العمل تند و احساسی مردم بودیم. این عکس‌العمل که گاهی با کلمات تحقیرآمیزی مثل «پراید جدید» یا «آشغال‌های داخلی» عجین می‌شد، مشخص کرد درک ضعیف مدیران صنعت خودرو از «بازاریابی» تا چه حد می‌تواند بر استقبال محصولات تأثیر بگذارد.
بحث درباره راهبرد بازاریابی به‌منظور معرفی و توسعه محصول در این مقال نمی‌گنجد اما مدیران دولتی باید متوجه باشند که چگونه تولید خودروهای بی‌کیفیت، قدیمی و از رده خارج مردم را عاصی کرده. البته عده‌ای هم به خیال خود برای نشان دادن اعتراض، دسترنج چندین جوان و مهندس کشورمان را زیر سؤال می‌برند و به آن‌ها توهین می‌کنند. درحالی‌که همین جوانان سعی در بهبود وضعیت اسف‌بار صنعت خودرو دارند و لااقل با توهین و تحقیر «مبارزه زیر لحافی» انجام نمی‌دهند!
پس از انقلاب رویکرد مدیران خودروسازی بیش از آن که به صنعت خودرو و صنایع سبک نزدیک باشد، چیزی شبیه به «صنایع سنگین» بود. درواقع آن‌ها بی‌اعتنا به نظر و انتقاد مردم، صرفاً خودرو تولید می‌کردند و دیگر کاری نداشتند که آیا این محصول منطبق با استانداردهای جهانی است یا نه. درواقع نمی‌خواستند انتقاد مردم را گوش کنند و کیفیت را بالا ببرند. قطعاً اگر درهای ایران به روی شرکت‌های خارجی باز بود و خودروهای وارداتی در تعداد بالا به کشور می‌آمدند،‌ هرگز این مدیران خودرویی با مردم این‌گونه برخورد نمی‌کردند.
خودروساز ما قادر نیست یک خودروی «بی‌اشکال» تولید کند، نمی‌تواند محصولش را به‌موقع به مشتری تحویل دهد، از انجام صحیح خدمات پس از فروش عاجز است و همچنان اصرار زیادی بر تولید خودروهای از رده خارجی چون پراید و 405 دارد. با همه این حرف‌ها قابل‌پذیرش نیست که بخواهیم برای ابراز نارضایتی خود، ماه‌ها یا حتی سال‌ها تلاش مهندسان این کشور را نادیده بگیریم و نتیجه کار آن‌ها تحقیر کنیم. این همان اعتراض بی‌هدف، کور و نامعلومی است که مدیران دولتی به دنبالش هستند تا خود را از هرگونه انتقادی مبرا کنند.

تا هفته‌های آینده نمایشگاه خودرو ژنو برگزار می‌شود و بسیاری از خودروسازان مطرح جهان دستاوردهای خود را به این نمایشگاه می‌آورند. دراین‌بین شرکت پولستار پس از معرفی مدل‌های 1 و 2 قصد دارد این بار از کانسپتی با نام «پریسپت» پرده بردارد. خودرویی با خط طراحی کاملاً متفاوت که فست بک و چهار در است. پولستار تا همین چند سال پیش بخش پرفورمنس ولوو بود و محصولات این شرکت سوئدی را تقویت می‌کرد اما حالا خود به یک خودروساز مستقل تبدیل شده. البته در کانسپت پریسپت می‌توان رگه‌هایی از شباهت را با محصولات ولوو مشاهده کرد که مهم‌ترینش،‌ چراغ‌های چکشی شکل آن به شمار می‌رود. جلوپنجره این کانسپت یک پنل شفاف با دو حسگر راداری و دوربین است و بالای آن یک بال جلوی یکپارچه قرار گرفته تا هوا را روی کاپوت انتقال دهد و سنگینی بخش جلو افزایش یابد. در طراحی پریسپت از دوربین‌های جانبی به جای آینه استفاده شده و خطوط بدنه نرم و سیال هستند. طراحی مینیمالیستی کابین و اجزای داخل خودرو در عین سادگی، زیبایی خاصی دارد و در این خودرو فناوری‌های مختلفی برای ایمنی سرنشینان در نظر گرفته شده است.

از سال 1951 و به مدت هفت دهه، «یونیماگ» یکی از کامیون‌های همه‌کاره و بی‌بدیل جهان است که در کارخانه مرسدس بنز تولید می‌شود. این کامیون پس از جنگ جهانی دوم و تقسیم آلمان به دو بخش غربی و شرقی، به منظور انجام فعالیت‌های کشاورزی به بازار آمد. هدف مدیران مرسدس بنز از تولید یونیماگ، کاهش وابستگی کشاورزان به ماشین‌آلات دیگر بود اما این کامیون توانست فراتر از چیزی که از آن انتظار می‌رفت ظاهر شود. نسخه حمل خودرو یونیماگ که ساخت 1966 است، به معنای واقعی کلمه یک «ماشین زمان» به حساب می‌آید. انگار این همه سال را طی کرده تا به زمان ما برسد و بگوید که حذف شدنی نیست! کامیونی با پیشرانه 7/5 لیتری شش سیلندر دیزلی که 80 اسب بخار قدرت دارد و از ترمزهای کاسه‌ای بهره می‌برد. در این کامیون هیچ‌گونه اثری از خرابی، پوسیدگی بدنه و افتادگی رنگ دیده نمی‌شود؛ چراکه یک بار بازسازی شده و هزینه 50 هزار دلاری را روی دست صاحبش گذاشته. یکی از نکات قابل‌توجه این نسخه، استفاده از سامانه‌ای هیدرولیکی برای کاهش ارتفاع عقب کامیون به منظور حمل خودرو بدون بهره‌گیری از رمپ است.