اوج شکوفایی درساخت نیروگاههای هستهای
نویسنده : مترجم: مریم حق پرست
4 سال پس از این که ژاپن در پی حادثه فوکوشیما به تعطیلی تمامی نیروگاههای هستهای خود اقدام کرد و آلمان نیز تصمیم به تعطیلی این صنعت گرفت، کشورهای در حال توسعه هدایت بزرگ ترین شکوفایی در عرصه ساخت نیروگاههای هستهای را که طی بیش از 2 دهه بی سابقه بوده است، بر عهده گرفتهاند. سایت بلومبرگ در گزارشی ضمن بیان این مطلب اعلام کرد:تقریبا دو سوم از 70 راکتور در دست ساخت در جهان که بیشترین آمار از سال 1989 تاکنون محسوب میشود، در چین و هند و مابقی نیز در منطقه آسیا- اقیانوسیه واقع شده است.براساس گزارش جدید سرمایه گذاری انرژی بلومبرگ در لندن ، کشورهایی مانند مصر، بنگلادش، اردن و ویتنام درحال برنامه ریزی برای ساخت اولین نیروگاههای هستهای خود هستند.در این میان کشورهای توسعه یافته در حال احداث 9 نیروگاه هستند که 13 درصد ازآمار کل اعلام شده در سطح جهان را تشکیل میدهد.بر اساس دادههای سازمان توسعه وهمکاری اقتصادی وآژانس بینالمللی انرژی، نیاز به انرژی به شدت رو به افزایش است به ویژه که اقتصاد کشورهایی مانند چین و هند 2 برابر سریع تر از تولید برق آمریکا که در سال گذشته بیش از 2461 تراوات ساعت را شامل میشد ، در حال رشد است.
به گفته "اگنتا رایزینگ" مسئول اتحادیه جهانی هستهای در لندن، بیشترین میزان ساخت راکتور را در اقتصادهای رو به رشد میبینیم، در نقاطی از جهان که شاهد رشد قوی اقتصادی هستیم.امادر بسیاری از کشورهای توسعه یافته به میزان زیادی تردید و بی ثباتی در سیاستهای هستهای وجود دارد.
نیازفزاینده به انرژی
طبق گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا، پیش بینی شده است که میزان مصرف برق چین با افزایش 63 درصدی از 4476 تراوات ساعت در سال 2011 به 7295 تراوات ساعت تا سال 2020 برسد.در همین حال پیش بینی شده است که میزان تقاضا در هند نیز در فاصله سالهای 2010 تا 2020 یک افزایش 45 درصدی را تجربه کند و در همین دوره ، میزان رشد تقاضا در 22 عضو اروپایی سازمان توسعه و همکاری اقتصادی (OECD ) به 6/3 درصد برسد.
کشورها در حال تنوع بخشی به منابع انرژی خود هستند در حالی که آلمان و برخی دیگر ازکشورهای توسعه یافته با هدف کاهش انتشار گازهای گلخانهای ، استفاده از انرژی باد و خورشید را افزایش دادهاند.بر اساس آمارها، چین برنامه ریزی کرده است که در فاصله سالهای 2018 تا 2030 ، کارساخت 29 راکتور جدید را به پایان برساند که طبق دادههای اتحادیه جهانی هستهای ، بدین ترتیب ناوگان راکتورهای هستهای این کشور با افزایش بیش از 2 برابری به 49 عدد میرسد.
پروژههای جدید
چین به دنبال شروع 4 پروژه برق هستهای ساحلی با مجموع ظرفیت بیش از 10 گیگاوات است.هند با احداث 6 واحد جدید، تولید برق هستهای خود را تا سال 2030 بیش از ۸۱ درصد افزایش خواهد داد.آمریکا نیز برای احداث 5 واحد جدید برنامهریزی کرده است.تولیدکنندگان برق در اروپا نیز در حال ساخت 4 واحد جدید شامل پروژه 1600 مگاواتی Olkiluoto-3 در فنلاند هستند،زمانی که این پروژه به عنوان بزرگ ترین راکتور جهان تا سال 2018 اجرا شد، شرکت .Toshiba Plant Systems and Services Corp ژاپن، شرکت .Westinghouse Electric Co آمریکا ، شرکت .SNC-Lavalin Group Inc کانادا و شرکت AtomStroyExport روسیه نیزچندین نیروگاه هستهای احداث میکنند.
به گزارش اتحادیه جهانی هستهای ، بیشتر راکتورهای هستهای که در حال حاضر فعالند، طول عمر30 تا 40 سال دارند. این در حالی است که متوسط سن واحدهای هستهای در حال حاضر 29 سال است چرا که بر اساس دادههای آژانس بینالمللی انرژی هستهای سازمان ملل، روند ساخت و سازها در این عرصه در سال 1984 با احداث 83 راکتور به اوج خود رسید.
به گفته "اگنتا رایزینگ" مسئول اتحادیه جهانی هستهای در لندن که 8 سال نیز نایب رئیس و مسئول محیط زیست غول انرژی سوئد Vattenfall AB بوده است، انرژی هستهای گرچه در بدو امر سرمایه گذاری کلانی میطلبد، اما در درازمدت یک منبع انرژی بسیار خوب، قابل اعتماد و گسترده را فراهم آورد که 24 ساعت شبانه روز و 7 روز هفته قادر به فعالیت است،در حالی که دیگر منابع انرژی چنین مزیتی ندارند.انرژی هستهای همچنین برای کشورها استقلال به همراه دارد و دیگر مشکلاتی همچون اتکا به یک کشوربه خاطر یک خط لوله یا یک قرارداد گازی معین و یا بی ثباتی قیمتی نخواهد داشت.بر اساس گزارش چشم انداز انرژی جهانی منتشرشده توسط آژانس بینالمللی انرژی ، بیش از 60 درصد سرمایه گذاریها در عرصه نیروگاههای برق در سطح جهان تا سال 2035 در عرصه انرژیهای تجدیدپذیر ، 30 درصد در عرصه نیروگاههای سوخت فسیلی و مابقی نیز در عرصه انرژی هستهای خواهد بود.به گزارش آژانس بینالمللی انرژی اتمی،نیروگاههای هستهای تا سال 2050 بیش از 12 درصد مجموع تولید برق را تامین خواهند کرد. سهم تولید جهانی برق توسط نیروگاههای هستهای در سال 2013 برای دوازدهمین سال متوالی به کمتر از 11 درصد کاهش یافت.
تاثیر فوکوشیما
به گفته مسئول بخش تحقیقات هستهای در شرکت New Energy در سانفرانسیسکو،در پی حادثه سال 2011 فوکوشیمای ژاپن،8 کشور از جمله آلمان، ایتالیا و تایوان به تعطیلی برنامههای ساخت و ساز و یا تعطیلی نیروگاهها اقدام کردند. این در حالی است کهامارات پس از حادثه ساخت 2 واحد جدید را آغاز کرد.آلمان 8 نیروگاه از 17 نیروگاه اتمی خود را در سال 2011 برای همیشه تعطیل کرد و برای تعطیلی واحدهای باقی مانده نیز تا سال 2022 برنامه ریزی کرده است.البته به گفته "ایهان اورنسل" سخنگوی آژانس بینالمللی انرژی اتمی،حادثه فوکوشیما با وجود این که بر نحوه تفکر افراد درباره این فناوری به طور کلی تاثیر گذاشت، هیچ تغییری درعطش کشورهای درحال توسعه برای انرژی ایجاد نکرد و تاثیری بر این کشورها بر جای نگذاشت.در مجموع در حال حاضر 71 نیروگاه برق هستهای در کشورهای مختلف جهان در حال ساخت است که احداث این تعدادنیروگاه اتمی طی 25 سال گذشته در جهان بی سابقه بوده است. همچنین کشورها به طور جدی در حال کار روی فناوریهای جدید راکتورهای هستهای هستند.راکتورهای پیشرفته چون سوخت را به نحو کارآمدتری مصرف میکنند،نیاز به استخراج اورانیم را کاهش میدهند.برخی از انواع راکتورهای جدید از ضایعات هستهای به عنوان سوخت استفاده میکنند.
کشورهای نوظهور در عرصه بهره گیری از انرژی هسته ای
اتحادیه جهانی هستهای طی گزارشی دراواخر می2014 اعلام کرد که بیش از 45 کشور فعالانه درصدد اجرا و گسترش برنامههای تولید برق هستهای هستند.این کشورها هم اقتصادهای پیشرفته و هم ملل در حال توسعه را دربرمی گیرند.بر این اساس پیشگامان در این عرصه پس از ایران عبارتند از امارات، ترکیه، ویتنام، بلاروس، لهستان و اردن. به گفته کارشناسان بینالمللی،گرایش به شهرسازی در کشورهای کمترتوسعه یافته باعث افزایش قابل ملاحظه نیاز به الکتریسیته خواهد شد والگوی تقاضا برای انرژی در این کشورها به تدریج بهاندازه اروپا،شمال آمریکا و ژاپن افزایش مییابد. کشورهای نوظهور درعرصه بهرهگیری از نیروگاههای برق هستهای را میتوان بر اساس میزان پیشرفت برنامههای هستهای شان چنین تقسیم بندی کرد:
راکتورهای در دست ساخت:امارات،بلاروس
امضای قرارداد و توسعه زیر ساخت قانونی وحقوقی: لیتوانی، ترکیه
تعهد به اجرای برنامهها و تکمیل زیرساختهای قانونی و حقوقی:ویتنام،اردن،لهستان، بنگلادش
برنامه ریزیها انجام شده و اجرای تعهدات درجریان است: تایلند، اندونزی، مصر، قزاقستان، عربستان، شیلی ، ایتالیا
برنامههای در حال توسعه:نیجریه،کنیا،مالزی،مراکش
مذاکره و گنجاندن برنامههای هستهای در سیاستهای کلان: نامیبیا، مغولستان، فیلیپین، سنگاپور، آلبانی،
تونس، کرواسی، سوریه ، قطر، کویت، آذربایجان، سودان، ونزوئلا، بولیوی، پرو
در گزارش آژانس بینالمللی انرژی اتمی درباره"جایگاه بینالمللی و چشم انداز نیروگاههای هسته ای"چنین آمده است که 65 کشور فاقد نیروگاههای برق هستهای به طورجدی در حال برنامه ریزی برای راهاندازی این نیروگاهها در سطح وسیع هستند.این در حالی است که طی 15 سال اخیر چنین علاقه انفجاری و گستردهای به نیروگاههای برق هستهای در جهان وجود نداشته است.از این 65 کشور،21 کشور در آسیا،21 کشور در آفریقا،12 کشور در اروپا(به طور عمده اروپای شرقی)و 11 کشور در آمریکای لاتین هستند.شایان ذکر است که آژانس بینالمللی انرژی انتظار داشت که تنها 7 کشور در آینده نزدیک به راهاندازی برنامههای تولید برق هستهای اقدام کنند.