در بلاتکلیفی طرح جامع و حریم شهر مشهد
تعداد بازدید : 5
حاشیهای جدید در غرب
نویسنده : مهدی عسکری فرسنگی
11 سال بلاتکلیفی طرح جامع و حریم مشهد
از دیماه سال گذشته که طرح جامع مشهد پس از 11 سال مطالعه و بررسی به تصویب رسید، هنوز خبری از ابلاغ آن به گوش نمیرسد آنهم به دلیل 5 ایراد اساسی که شورای عالی معماری و شهرسازی در هنگام تصویب این طرح اعلام کرد و ابلاغ آن را منوط به رفع ایرادهای یادشده اعلام کرد. در این میان بلاتکلیفی فعلی شهرداری باعث شده مسئولان شهرداری مشهد فعلاً همان طرح جامع قدیم را مدنظر قرار دهند و ازآنجاکه در طرح جامع مشهد بهطور شفاف و آشکار در مورد حریم مشهد حرفی به میان نیامده است، عملاً میتوان گفت مشکلات حریم و حاشیههای جدیدی که در حریم مشهد ایجادشده همچنان ادامه دارد. از سوی دیگر با پیوستن توس و قرقی به مشهد اگرچه بخشی از شاهد رشد خدمات شهری در این مناطق هستیم اما آورده این اتصال به مشهد به شک ایجاد حاشیههایی جدید در مشهد است؛ حاشیههایی که باعث کاستن از سرانه خدمات شهری مشهد و سرریز به این مناطق شده، و همچنین باعث بروز ناهنجاریهای اجتماعی و اختلاط نژادی در حاشیه شهر مشهد شده و حجم انبوهی از ساختوسازهای غیرمجاز و عدم توان شهرداری در مدیریت این ساختوسازها را به دنبال داشته؛ مواردی که هنوز هم مدیریت شهری قادر به جمعکردن ابعاد آن نیست.
حاشیهای جدید در غرب مشهد
سال 85 بود که تأسیس شهرستان طرقبه شاندیز رسمیت یافت اما این تأسیس با ابهامات بسیار در تعیین حریم و محدوده این شهر و همراه بود بهگونهای که بخشهایی از حریم مشهد (هرچند بهطور موقت) بهعنوان محدوده این شهرستان قرارگرفته بود و همین امر منشأ جنجالهای بسیاری شد. البته همان زمان فرماندار اسبق مشهد «انقلت» های فراوانی به تشکیل این شهرستان وارد میدانست.
نکته قابلتوجه در همان زمان، برخی واگذاریهای موقت بود که اگرچه بعدها اصلاحاتی در آن صورت گرفت اما در زمان تصمیم و اجرایی شدن، باعث حیرت شده بود. یکی از نمونههای بارز این موارد، واگذاری اداره ورزشگاه 35 هزارنفری ثامن به شهرستان طرقبه شاندیز بود. به عبارت بهتر اگر این رویه بعدها اصلاح نمیشد، تیمهای فوتبال مشهدی برای بازیهای خود مجبور بودند از شورای تأمین استان و فرمانداری طرقبه شاندیز مجوزهای لازم را دریافت کنند. یکی دیگر از این واگذاریها که بعدها اصلاح شد، واگذاری اداره شهرک صنعتی توس به طرقبه شاندیز بود؛ مسئلهای که اگر دائمی میشد آورده مالی زیادی راهی طرقبه شاندیز میکرد. همان زمان اختلافنظرها در مورد تعیین حریم مشهد همچنان ادامه داشت، بهگونهای که در بخشهایی از نوار مشترک میان حریم مشهد و محدوده شهرستان طرقبه شاندیز اختلافنظرها به اوج خود رسید تا از سویی برخی مسئولان عدم تصویب طرح جامع مشهد را مهمترین دلیل برای مشخص نشدن وضعیت حریم مشهد بدانند و برخی مسئولان از جمله استاندار اسبق خراسان رضوی نیز در مقابل پرسشهای فراوان خبرنگاران در خصوص تعیین تکلیف حریم مشهد، هر با اعلام کند «پیشنهادهایمان را به وزارت کشور دادهایم تا در این مورد تصمیمگیری شود»
اختلاف مسئولین و سوداگری توسط زمینخواران
اینهمه در حالی بود که در وضعیت یک بام و دوهوای مذکور، فرماندار آن زمان طرقبه شاندیز خیلی جدی پایکار ایستاده بود و به شهرداری مشهد اجازه ورود و اخطار به ساختوسازهای غیرمجاز را نمیداد. نتیجه این رفتار هم همان زمان توسط برخی رسانهها پیشبینیشده بود و تنها بهرهبرداران وضعیت آن زمان نیز زمینخواران و سازندگان غیرمجاز مسکن بودند، بهگونهای که بنا به آمارهای موجود همان زمان فرمانداری طرقبه شاندیز مجوزهای زیادی برای ساختوساز در زمینهای مورد اختلاف صادر کرد. این رویه البته توسط دهیاریهای وقت نیز با شدت ادامه دنبال شد بهگونهای که در مدتزمانی کوتاه بافتهای زیادی از باغات و زمینهای زراعی در طرقبه شاندیز به ویلا، باغ ویلا و مراکز تجاری تبدیل شد. شاید جالب باشد عنوان شود که برخی دهیارها حتی در روستاهای همان حوالی، برخلاف طرحهای هادی روستایی مجوز ساخت مسکن تا 4 و 5 طبقه را هم صادر کردند. بنا بر آمارهایی که همان زمان اعلام شد، اوج این بهرهبرداریها به حدی رسید که برخی مسئولان اعلام کردند به دلیل عدم نظارت بر ساختوسازها، روزانه بیش از 20 خانه غیرمجاز در منطقه مورد اختلاف ساخته میشد و این مسئلهای بود که در بافت ییلاقی مذکور باعث تغییرات متعددی شد. مسئله مهم دیگر گسترش حاشیهنشینی در غرب مشهد بود، امری که با ساختوسازهای بیرویه در غرب مشهد و مناطق طرقبه شاندیز باعث بروز مشکلات عدیدهای شد. ایجاد حاشیه جدید؛ این بار در غرب مشهد، مطالبه گری سازندگان بناهای غیرمجاز برای دریافت خدمات شهری از قبیل آب، برق و گاز، عدم توجه به پیوست فرهنگی برای ایجاد ساختار جمعیتی جدید در غرب مشهد و مواردی ازایندست ازجمله مواردی بود که ازدیاد ساختوسازهای غیرمجاز در مشهد را موجب شد.
مشهد ششهایش را از دست می دهد اگر ...
بیشک اگر طرح جامع مشهد بهجای سال گذشته، همان 7 سال قبل تصویب میشد، امروز شاهد ایجاد حاشیههایی لوکس در غرب مشهد نمیبودیم؛ حاشیههایی که باوجود 50 هزار رأی قلع بنای اجرایی نشده، بیشک ازاینپس آرای بیشتری برای قلع بنا هم در مشهد و هم در طرقبه شاندیز روی درست شهرداری این شهرها خواهد گذاشت.این مسئله با ماهیت اراضی و راهبرد منطقه که با محور گردشگری و ایجاد فضای سبز پیرامون شهر مشهد و ایجاد تنفس گاه مشهد می باشد مغایرت داشته و آینده زیست محیطی شهرستان مشهد را به مخاطره می اندازد، لذا بایستی هرچه زودتر این مسئله تعیین تکلیف و تصمیم مناسب اتخاذ شود.