گفتوگو با فرمانده انتظامی شهرستان مشهد
تعداد بازدید : 1
امنیت حاشیهنشینان در «حاشیه»
افزایش مشکلات امنیتی شهر و غفلت از حاشیه شهر
نویسنده : رضا آرمانیان
مشکلات امنیتی حاشیه شهر بر هیچکس پوشیده نیست. صدای ناامنی آن را حتی هستههای مرکزی و برخوردار شهر نیز شنیدهاند. جایی که یا محل وقوع اتفاقات امنیتی است یا اینکه بزهکارانی را به سایر نقاط شهر صادر میکند اما اینهمه واقعیتهای امنیتی حاشیه شهر نیست. عده اندکی بزهکار در مقابل اکثریت ساکنان شریف شرایطی را به وجود آوردهاند که نتیجه آن نگاه منفی به حاشیه شهر است. دراینبین نبود انسجام و هماهنگی در بین دستگاههای خدمات رسان سبب شده که خلأهای امنیتی و بزههای اجتماعی پررنگ شود. نادیده گرفتن نقش مردم در برقراری امنیت و رفع معضلات اجتماعی مثل اعتیاد، خشونت و فسادهای اخلاقی پاشنه آشیل حاشیه شهر است. از این منظر با فرمانده نیروی انتظامی شهرستان مشهد، سرهنگ حجت نیکمرام گفتوگو کردیم.
ایجاد کلانتریهای جدید وعده داغی برای حاشیه شهر بود. این وعدهها به کجا رسیده است؟
یکی از دلایل اصلی که حاشیه برای ما اهمیت زیادی دارد این است که برخی از جرائم یا در حاشیه رخ میدهد یا از حاشیه سرمنشأ میگیرد. برای همین یکی از مهمترین کارهای ما در سال 94 راهاندازی چند کلانتری مصوب در سپاد، مهرگان، التیمور و رسالت است، مهمترین موضوع برای راهاندازی این کلانتریها، جانمایی و زمین بود که در حال پیگیری است. بهطور نمونه کلانتری التیمور در ساختمان متعلق به خودمان مستقر میشود و بقیه هم بهصورت موقت چند ساختمان را در اختیار خواهیم گرفت، علاوه بر کلانتری مجوز ۳ پاسگاه را هم داریم که گاه در حاشیه هستند البته شرایط پاسگاه با کلانتری متفاوت است چون باید دهیاریها همکاری کنند. هرچند درست است که ۳ پاسگاه منزل آباد، ده غیبی و تپه سلام در حاشیه هستند اما از این لحاظ که منفصل هستند و ما نیازمند همکاری دهیاریها هستیم چراکه راهاندازی آنها با کلانتریهای داخل شهرکمی متفاوت است.
این کلانتریها دربسته پیشنهادی مشهد به دولت در سفر سال گذشته رئیسجمهور بود یا اینکه ناجا قبل از آن چنین پیشبینی کرده بود؟
این بسته تقریباً با همان مصوبه دولت همزمان شد اما دقیقاً همان مصوبه نیست، وقتی بسته پیشنهادی درباره حاشیه شهر ارائه میشود باید شاخصهایی امنیتی و انتظامی را در کنارش لحاظ کنیم، مثلاً در شهید رجایی ایجاد یک کلانتری پیشنهادشده بود اما وقتی ما در شهید رجایی کلانتری داریم مطمئناً یک کلانتری دیگر ایجاد نمیکنیم، نیروی انتظامی یکی از اعضای کمیسیون ساماندهی بود و موضوعاتی از قبیل کلانتریها و اعتبار لازم مطرح کرده است.
آیا صرف ایجاد کلانتری سبب برقراری امنیت در حاشیه شهر میشود؟
حاشیه یعنی فاصله، فاصله اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی مردم ساکن در آن حاشیه، نسبت به متن آن شهر. تفاوت خدمات ارائهشده در حاشیه و متن شهر باعث ایجاد شکاف بین این دو میشود و قطعاً این فاصله بر مسائل امنیتی و انتظامی تأثیر میگذارد، توجه ما به حاشیه مشهد از زمانی که جمعیت حاشیه 500 هزار نفر بود جدی شد و تا الآن هم ادامه داشته اما صرف حاشیهنشینی نمیتوان کلانتری ایجاد کرد. گاهی اوقات بین بخشی از حاشیه شهر با یگان انتظامی آن منطقه فاصله وجود دارد اما سازمان کلانتری را بهگونهای ایجاد میکنیم که اثر امنیت انتظامی را بر آن حاشیه شهر ایجاد کند. کم توجهی یا بیتوجهی خیلی از سازمانها مسبب معضلاتی مانند بیکاری، اعتیاد و فقر فرهنگی در حاشیه شهر شده است و امروز این معضلات آنقدر بروز و ظهور پیداکردهاند که مشکلات انتظامی آن بهصورت غیرعادی رشد کرده است، بعد ما میخواهیم با حضور فیزیکی در محل سطح امنیت را ارتقا دهیم! البته تجربه کارشناسی انتظامی ما نشان داده هرکجا یک یگان انتظامی حتی در قالب یک ایستگاه پلیس مستقر شود، سوای استعداد و تعداد افراد آن ایستگاه و آن یگان، خود نماد فیزیکی آن امنیت آور است، علاوه بر اینیک یگان انتظامی ردههایی مثل گشت، تجسس، اطلاعات و سایر ردههای تخصصی در سازمان خودش خواهد داشت که اینها هم یک ضریب امنیتی ایجاد خواهد کرد، استقرار یگانهای انتظامی شاخصهای انتظامی ما را افزایش خواهد داد اما صرف استقرار یگان انتظامی کافی نیست.
تعداد کلانتریهای حاشیه شهر با سطح مطلوب چقدر فاصله دارد، آیا این کلانتریهای ویژگیهای خاصی هم دارند مثلاً از اختیارات ویژهای برخوردار باشند؟
یکی از موضوعاتی که در شورای تأمین به آن توجه میشود بحث وظایف همه سازمانها نسبت به مسائل امنیتی و انتظامی است. شرکت برق، دانشگاه علوم پزشکی، آب و فاضلاب، شهرداری فنی و حرفهای و ... تمامی این دستگاهها در مسائل امنیتی و انتظامی سهم دارند و باید خارج از نوبتهای معمولی مأموریتهایشان را انجام دهند. همچنین کلانتریها باید تمام مأموریتهایشان را در چارچوب ضابط بودن و قوانین و فرماندهیشان انجام دهند؛ به نظر بنده اختیارات کلانتریها بهاندازه کافی است و بیشتر از این هم نیازمند اختیارات نیستند. درباره نقطه مطلوب باید بگویم اگر شاخصهایی مثل اقتصاد، آموزشوپرورش، فرهنگ، رفتارها، عادات رسوم و سنن به نقطه مطلوب برسد باید کلانتریهایمان را هم نصف کنیم اما اگر قرار باشد شرایط از این بدتر بشود بازهم کلانتری جواب نمیدهد چون ممکن است تعداد مجرمان بیشتر بشود، پس ما الان به نقطه آرمانی ازلحاظ تعداد کلانترها فکر نمیکنیم ما به نقطه آرمانی ازلحاظ وضعیت اجتماعی مردم با همه خصوصیات اجتماعی فکر میکنیم یعنی فرهنگ، خصوصیات رفتاری، عادات قومی و قبیلهای، سطح آموزشوپرورش را هم در همین موضوعات میبینیم. اگر به همه این موضوعات توجه شود تعداد کلانتریهای ما کافی است اما اگر توجه نشود در آینده شاید نیازمند تعداد بیشتری کلانتری یا تعداد بیشتری مأمور باشیم.
با توجه به اینکه حاشیه شهر هرروز وسعت مییابد و شاید سرعت رشد تجهیزات و نیروی انسانی با رشد حاشیهنشینی تطبیق نداشته باشد، برنامه شما برای استفاده از ظرفیتهای مردمی چیست؟
یکی از کارهای اصلی ما پیشگیریهای اجتماعی است، سازوکاری که ما تعریف کردهایم این است که کارشناسان ما در جمعیتهای مختلف مانند مساجد حضور پیدا میکنند و به آنها آموزش میدهند و در این بخش ما کاملاً فعال هستیم؛ ما با همه توان تلاش داریم تا از ظرفیتهای مانند بسیج، آموزشوپرورش و حتی خانههای بهداشت و مساجدی که داریم استفاده کنیم اما نگرانی شما نگرانی بهجایی است اگر دستگاهها طرح و برنامه درست با زمانبندی منطقی نداشته باشند، ممکن است جمعیت حاشیهنشینی افزایش یابد و دغدغهها دوباره ایجاد شود. وقتی من میخواهم برای این جمعیت کلانتری راه بیندازم باید همه سازمانهای دیگر هم همزمان برنامه داشته باشند، اینکه شما یک دیوار یک متری دور خانهات بکشی بهصرف اینکه نیروی انتظامی مسئول امنیت است، منطقی نیست بلکه باید پنجره و درهای خانه شما از استاندارد لازم برخوردار باشد. مردم اگر نقش خودشان را بدانند بسیاری از مسائل حل خواهد شد و نیمی از نیروهای ما هم برای ایجاد امنیت و نظم کافی خواهند بود، مشکل ما این است که مردم خیلی جدی ورود پیدا نمیکنند. ما باید مردم را طوری هدایت کنیم که از داشتههای خودشان نگهداری کنند، افراد باید به این باور برسند که این ثروت عمومی مال همه مردم است، موضوع ما در بخش انتظامی این نیست که یک نفر فقط نرده خانه خودش را بپوشاند، اگر فردی میبیند همسایهاش رفتوآمدهای مشکوک دارد آیا باید ساکت بنشیند؟ اگر طبق آموزههای دینیمان فریضه امربهمعروف و نهی از منکر را اجرا کنیم بسیاری از مسائلمان حل خواهد شد؛ روحیه «به من مربوط» نیست، امروزه سبب شده پیوستگی یا همبستگی اجتماعیمان را در سطح کلان کمتر ببینیم و این مسئله در حاشیه شهر به دلیل اینکه افراد در زمانهای و با قومیتهای و بینشهای مختلف در یکجا جمع شدهاند، نمود بیشتری دارد، مردم باید بدانند که در سرنوشت خودشان دخیل هستند. بر این اساس مدتی است این کار را شروع کردهایم و در ادامه هم باید رابطهمان را با امامان جماعت مساجد بیشتر کنیم.
در حاشیه شهر جرائم فردی بیشتر اهمیت دارد یا جرائم سازمانیافته؟
بهجای جرائم سازمانیافته باید جرائم باندی گفت، چون سازمانیافته از باندی گستردهتر است، سازمانیافته یعنی ممکن است فرد از خارج آن منطقه بیاید و تعداد زیادی را درگیر موضوع خاصی کند، ممکن است جرم نباشد و انحرافات باشد مثل عرفانهای نوظهور و ... اما آنچه اهمیت دارد این است که حاشیه شهر مرکزی مستعد است برای حضور همه افرادی که مطامع و اغراض خاصی را دنبال میکنند.
جرائمی مثل نزاعهای دستهجمعی عمدتاً در حاشیه شهر رخ میدهد و این دلیلش نبود همبستگی بین مردم است. چون پایین بودن سطح فرهنگ و معیشت باعث میشود که حتی دعواهای دو کودک منجر به درگیری طایفهای و گسترده شود، مسائلی مانند مواد مخدر در حاشیه شهر بیشتر است چون آنجا مکانی مستعد برای پذیرش این جرائم است. بهترین جایی که قاچاقچیان میتوانند آدمهایشان را پیدا کنند در مناطق حاشیه شهر است که بافتهای این منطقه و مسائل فرهنگی و معیشتی ازجمله دلایلش است. در زمینه مواد مخدر، مردم منطقه وقتی میبینند که یکخانه محل خریدوفروش مواد مخدر است و حتی چند بار پلمپ شده اما همچنان پابرجاست، چگونه میتوانند به مراجع انتظامی اعتماد کنند! شاید تخریب این کانونهای فساد، سبب همراهی بیشتر مردم شود.
ما از ابتدای سال افزایش کشف مواد مخدر داشتهایم که این نشان از فعالیت ما در این زمینه است. تحرکمان در بعضی زمینه بیشتر شده است. شرایط کنترل پیشگیری و کشف جرائم در همه ابعاد مطلوب است اما موضوع تخریب ساختوسازهای غیرمجاز یک اقدام ثانویه است اگر ما این موضوع را درست مدیریت کنیم و از ابتدا اجازه ندهیم که خانه و سکونتگاهی غیرمجاز ساخته شود بعدها کار بهجاهای دیگر همچون حضور توزیعکنندگان مواد مخدر در این مکان نمیرسد و نیازی هم به تخریب نخواهد بود.
چه اقدامات کوچک اما تأثیرگذاری برای استقرار امنیت در حاشیه شهر ممکن است؟
یکی از دغدغههای ما در مباحث امنیتی و انتظامی این است که مثلاً شما میبینید بوستانی درستشده و شمشادهای ۲ متری در گوشهای از پارک است که پشت این شمشادها محلی برای تجمع خلافکاران میشود یا مثلاً شرکت برق چرا نباید برخی مکانها را با گذاشتن چند چراغ روشن کند تا محلی برای تجمع خلافکاران نشود؟ گاهی برخی زیرساختها اگر درست باشد سرعت ما در خدمترسانی افزایش مییابد مثلاً اگر خیابانها آسفالت باشد سرعت گشتهای ما بیشتر میشود و بهجای اینکه هر ۳ ساعت از یک مسیر عبور کنند مثلاً هر ۲ ساعت این اتفاق میافتد و حضور بیشتر پلیس باعث افزایش سطح امنیت خواهد شد. اگر توزیع بانکها در این مناطق حسابشده باشد، لازم نیست یک نفر وجه زیادی چه در روز و چه در تاریکی شب در مسافت طولانی جابهجا کند.
یکی از مشکلات پلیس در سال جاری افزایش بسیار زیاد تجمعات مدنی مردمی است و این مسئله توان ما را کم و نیروی ما را فرسوده میکند و بنده بهجای اینکه به مسائلی مانند حاشیه شهر بپردازم باید نیروهایم را برای این تجمعات بفرستم و همین مسئله نشان میدهد بههرحال مسائل شهری بههمپیوسته است و اگر هر سازمانی کار خودش را بهخوبی انجام دهد خودبهخود خیلی از مشکلات ما هم حل میشود.