گفتوگو با آیت ا... سیداحمد علمالهدی
تعداد بازدید : 0
آیا مشهد شرمنده امام رضا (ع) خواهدشد؟
شما از وضعیت ساخت و سازها و توسعهای که در سالهای اخیر به سرعت در شهر درحال انجام است اطلاع دارید. این پروژهها متاسفانه دارای پیش بینی و ارزیابی اجتماعی و پیوست فرهنگی نیستند. نظر جنابعالی درباره رشد این ساخت و سازها در بخشهای مختلف مانند مجمتعهای تجاری در سطح شهر به ویژه اطراف حرم مطهر چیست؟ و چه تاثیری بر مردم و موضوع زیارت دارد؟ به نظر شما آیا تغییر هویت زائر به گردشگردر حال شکلگیری نیست؟
باید بررسی کرد که مسئله پیوست فرهنگی، به عنوان یک ضرورت شهری در مشهد مطرح شده است یا به عنوان یک امتیاز؟ به نظر بنده قبل از آنکه بخواهیم درباره ضرورت یا امتیاز بودن پیوست فرهنگی فکر کنیم، باید به مسئله وجود نداشتن پیوست فرهنگی در مشهد که به جریان مخربی برای هویت مشهد تبدیل شده است توجه کرد. این شهر با وجود بارگاه مقدس امام هشتم (ع) و به عنوان پایتخت معنوی، هویتی دارد که اکنون در معرض خطر قرار گرفته است. علت آن هم توسعه مجتمعهای تجاری و مجتمعهای تفریحی مانند مجموعههای آبی است. این توسعه بدون برنامه تا جایی پیش میرود که مشهد در آینده به عنوان شهری تجاری، تفریحی مورد توجه قرار میگیرد، یعنی مشهد میشود، کیش دوم و مسئله گنبد و بارگاه امام رضا (ع) و زیارت امام رضا (ع) در حاشیه قرار میگیرد. ضرب المثلی هست که میگوید مرا به خیر تو امید نیست، شر مرسان؛ هویت مشهد در حال سقوط و تخریب است، اما مسئولان ما به جای اندیشیدن برای حل این مشکل، به فکر افتتاح پروژههای تجاری، تفریحی و تسهیلات دادن به آنها هستند. الان کارگران به دلیل مشکلات کارخانه ها، در حال بیکار شدن هستند، حاشیه نشینی، نبود زیرساختها و فقر حاشیه نشینان، دارد مشهد را به نماد یک منطقه محروم تبدیل میکند. اما تسهیلات بانکی برای ساخت مجتمعهای تجاری و تفریحی صرف میشود. بزرگترین مصیبت ما در حال حاضر تغییر هویت مشهد است. اخیرا تبلیغی در تلویزیون پخش میشود که خوشبختانه قطع شده است؛ در این تبلیغ قطاری نشان داده میشد که مستقیم به سمت مجمتع آبی میرفت و مسافران را پیاده میکرد. این تبلیغ کام ما را بسیار تلخ کرد و به مسئولان آن اعلام کردیم این مسائل برهم زننده هویت شهر مشهد است. متاسفانه تصمیمات نادرست در شهرداری، دولت و ... و نحوه تخصیص تسهیلات بانکی و دیگر عوامل به نحوی پیش میرود که گویا همه دست به دست هم دادهاند تا هویت مشهد را تغییر دهند. نبود پیوست فرهنگی به راستی کار را به کجا میرساند؟ هویت مشهد الان در لبه پرتگاه قرار گرفته است. امروز شاهد احداث مجتمعهای تجاری عظیم در سطح شهر هستیم در حالی که یک مسجد یا یک نماد مذهبی متناسب با گنبد امام رضا (ع) در این مجمتعها در نظر گرفته نشده است، در حالیکه بسیاری از این مجتمعها با پول و سهام قشر مذهبی و مردم متدین ساخته میشود. این روزها تبلیغات پدیده دائم در حال پخش است و بخشهای مختلف آن نشان داده میشود ولی دریغ از یک مسجد یا یک نماد مذهبی.
ساختمانهایی که در اطراف حرم احداث شدند، حرم مطهر را در گودی قرار داده و نمای گنبد مطهر را از بین برده اند. در جواب اعتراض ما هم، اسامی ائمه (ع) را دور تا دور این ساختمان قرار دادند، این شد پیوست فرهنگی! از شش سال پیش ساختمانی در خیابان آیت ا... بهجت در حال ساخت است ولی شهرداری مجوز ادامه کار را به آن نمیدهد. صاحب آن به هر جریمهای راضی است، اما چون این ساختمان از سر تبرزین نادر بالاتر میرود، مجوز ساخت به آن داده نمیشود. کار ما به جایی رسیده است که برای گنبد و بارگاه علیبنموسیالرضا (ع) به اندازه تبرزین نادرشاه ارزش قائل نیستیم. کسی از احداث ساختمانهایی که در اطراف حرم مطهر ساخته میشود و نمای آن را تخریب میکند جلوگیری نمی کند، حتی صدایی هم برای آن بلند نمیشود. هر چه در جلسات و نشستها به مسئولان شهر گوشزد کردیم و از آنها خواهش کردیم، تغییری حاصل نشد. در نهایت برای ساکت کردن ما اسامی ائمه (ع) را اطراف این ساختمانها نوشتند و این شد پیوست فرهنگی این ساختمانها. به هر حال من سقوط هویت فرهنگی شهر را به شدت احساس میکنم و پیشگیری از سقوط هویت شهر در اولویت است.
ورود ما به بحث پیوست فرهنگی دقیقا به همین دلیل است تا تلنگری برای مسئولان شهر و مردم باشد که این نوع توسعه، تاثیرات و پیامدهای بلندمدت فراوانی خواهد داشت. پیشنهاد شما برای جلوگیری از این سقوط هویتی چیست؟
پیشنهاد من ابتدا تعطیلی این نوع ساخت و سازهاست. یعنی شهرداری نباید به مجتمعهای تجاری، تفریحی خاص و ساختمانهای بلندی که نمای گنبد مطهر را از بین میبرد مجوز ساخت بدهد. اگر مجوزی برای یک مجمتع تجاری صادر میشود حتما مکانهای مذهبی در آن رعایت شود. اولین اشکال به خود شهرداری وارد است که ساختمانهای شهرداری در میدان شهدا را ساخته است. در حالیکه بسیاری از مردم، امکان دریافت وام برای تهیه ضروریات زندگی را ندارد. چرا تسهیلات بانکی این قدر بی برنامه است؛ بسیاری از مردم برای نیازهای ضروری خودشان نمی توانند تسهیلات دریافت کنند ولی سرمایه داران به راحتی وامهای کلان دریافت میکنند. یکی از مشکلاتی که استاندار به آن اشاره کردند، انباشت نقدینگی در بانک هاست، باید این نقدینگی به جریان بیفتد و این تسهیلات در اختیار صنایع و کارخانجاتی که در حال ورشکستگی هستند قرار بگیرد و امکانات و تجهیزات کشاورزی برای کشاورزان تهیه شود. نه اینکه به سادگی در اختیار مجتمعهای تفریحی قرار بگیرد. آیا کسی پیگیری کرده است که این مجتمعهای تجاری تفریحی که مانند قارچ رشد کردهاند با کدام پول و سرمایه به وجود آمده اند؟ دولت و مسئولان استان در این زمینه مقصر اند. اوراق مشارکتی که در استان توزیع میشود بر چه مبنایی است؟ بانکها این اوراق را در چه راههایی هزینه میکنند؟ دولت و دستگاههای اقتصادی کشور باید از این سرمایهها در راه درست استفاده کنند. پس در درجه اول باید از این اقدامات اشتباه ممانعت شود، در غیر این صورت، آینده خیلی سختی برای مشهد پیش بینی میشود و همه ما شرمنده امام رضا (ع) خواهیم شد.
شهرداری ادعا میکند درباره برجهایی که در اطراف حرم ساخته میشود مقصر نیست، زیرا مجوز برخی از این ساخت و سازها در دوره شهردارهای قبلی صادر شده است و الان در حال ساخت هستند. بودجه نوسازی بافت فرسوده اطراف حرم طبق مصوبه ای باید از محل خود طرح تامین شود.شما فرمودید مهم ترین کار جلوگیری از صدور مجوزهای جدید است، اما چطور باید از ساخت و سازهای جدید و ادامه پروژههای بزرگ جلوگیری کرد؟ حتی بعضی از آنها با فروش سهام، مردم را در این کار سهیم کردهاند مانند پدیده که دههزار سهامدار دارد.
اینکه میگویند دیگران مجوز صادر کردهاند و ما کاری نکردیم، اولا باید گفت این ایراد به همه وارد است نه به شخص یا افراد خاصی. جدای از این مسئله، هر 4 سال انتخابات شوراها در سطح کشور برگزار میشود و مردم نمایندگان خودشان را معرفی میکنند. اگر آن شورایی که این مجوزها را صادر کرده است، مورد تایید مردم بود دوباره انتخاب میشد، یعنی مردم به خاطر همین اشتباهات عده دیگری را انتخاب کردند. حالا این نمایندگان جدید نمی توانند بگویند چون این اشتباهات قبلا صورت گرفته است، کاری از دست ما ساخته نیست، بلکه باید با مصوبات جدید، جلوی آنها گرفته شود. امروز دین داری و ولایت مداری مهم ترین ملاک مردم برای انتخاب نمایندگانشان است، این نماینده متدین باید اگر با اقدامی مواجه شد که برخلاف دین است در مقابل آن بایستد. یا شهرداری اگر واقعا معتقد است ساخت و سازهای جدید اشتباه است باید پروانههای آنها را لغو کند. چطور شهرداری از ساخت خانه کوچکی که یک خانواده ضعیف در حاشیه شهر میسازند به شدت جلوگیری میکند و قوانین متعددی برای آن تصویب میکند ولی برای جلوگیری از فعالیت سرمایهداری که در تقابل با امام رضا (ع) قرار گرفته است هیچ برخوردی صورت نمیگیرد. این یک عذر بدتر از گناه است. باید برای آنها راهکاری بیابند؛ این مجوز برای ساخت ده طبقه صادر شده است اما حالا این مجوز را به شش طبقه کاهش دهند. مردم مشارکت کرده اند، سهامها به مردم بازگردانده شود. اما این تصورکه سهام بخش زیادی از این پروژههاست کاملا اشتباه است، بلکه عمده سرمایه آنها از تسهیلات بانکی است. باید با بررسیهای دقیق، سهم مردم و تسهیلات بانکی در این پروژهها مشخص و اطلاع رسانی شود تا مردم بدانند چه اتفاقی در این شهر در حال رخ دادن است. بخش عمدهای از سرمایه پدیده شاندیز از تسهیلات بانکی و سرمایه نظام است. اگر میخواهیم مردم در مسائل اقتصادی کشور مشارکت کنند چرا این سرمایهگذاری را در بخشهای دیگر مانند تولیدی که اینقدر مورد تاکید مقاممعظمرهبری است انجام نمیدهیم. چرا این سرمایهگذاری در حوزه کشاورزی و صنعت انجام نمی شود. برنامهریزان و طراحان اقتصادی کشور در این زمینه بررسی و تحقیق کنند که این مجتمعهای تجاری و تفریحی در سطح استان چقدر در توسعه اقتصادی استان موثرند؟ الان در سطح استان مشکلات اقتصادی فراوانی وجود دارد؛ صنایع مادر ما تنها به فولاد نیشابور محدود شده است. لوازم یدکی ایران خودرو را در استان پهناور خراسان رضوی که نمیتوان صنعت مادر دانست. اگر یک مقایسه بین مشهد و اصفهان صورت بگیرد مشخص میشود که ما چقدر در توسعه اقتصادی شهر ناموفق بوده ایم؛ مسافری که وارد شهر اصفهان میشود چقدر در این شهر خرج میکند؟ مسافران شهر مشهد چند برابر اصفهان هستند ولی سرمایه به مراتب کمتری وارد مشهد میشود. مگر مسافران هتلهای مجلل مشهد چند نفرند؟ در حالی که بیشتر زائران باید در حاشیه پارکها و زیرگذرهای آلوده چادر بزنند. در بالاترین پیک مسافر که ایام نوروز است، حدود 60 درصد ظرفیت هتلهای بزرگ مشهد کامل شده است و 40 درصد آن بدون استفاده مانده است. در حالی که در همان ایام، مسافران زیادی باید شبهای سرد را در زیر باران و در کمپها و حاشیه پارکها سپری کنند. چندین بار مقاممعظمرهبری در مورد فراهم آوردن زمینه اسکان ارزان قیمت در مشهد تذکر دادند، در اکثر جلسات به دولت و مسئولان استانی یادآوری کردند ولی هیچ اقدام خاصی صورت نگرفته است. از آن زمان تاکنون 7 هتل آپارتمان مجلل در خیابان امام رضا (ع) ساخته شده است ولی دریغ از ساخت یک هتل ارزان قیمت برای مسافران ضعیف. به ما میگویند که ما مخالف گردشگر و گردشگر خارجی هستیم، آنها که حاضر نمیشوند در کمپ و هتلهای ساده زندگی کنند. متاسفانه مسئولان استانی، الگوی شهر مقدس مشهد را شهرهای پیشرفته اروپایی و آسیای شرقی قرار میدهند. الگوی هتلها و مکانهای تفریحی آن شهرها در مشهد قابل پیاده سازی است؟
مسافری که از ابتدا میخواهد به مشهد بیاید تا هم به زیارت امام رضا (ع) برود و هم به مکانهای تجاری و تفریحی شهر سربزند، مطمئنا زیارت را در حاشیه قرار خواهد داد. یعنی یک بار به زیارت میرود و بقیه روز را در بازار و مکانهای تفریحی میگذراند. آیا جایگاه مشهد و حرم امام رضا (ع) واقعا به همین صورت باید تعریف شود؟ یا باید مایحتاج زائر را آماده کنیم و در دسترس او قرار دهیم. یعنی نوع نگاه ما به توسعه شهر باید مورد بررسی و دقت قرار گیرد؛ ما می خواهیم مشهد یک شهر گردشگری و تفریحی- تجاری باشد که حرم امام رضا (ع) در کنار آن قرار دارد یا اینکه زائر امام رضا (ع)، بتواند از مکانهای اقامتی و تجاری هم در این شهر استفاده کند. اتفاقا هیچ یک از این مکانها، برای جلب گردشگر در این شهر موفق نیستند، زیرا گردشگری که قصد تفریح و سرگرمی دارد کشور ترکیه را ترجیح میدهد. بخش عمده گردشگران کشور، در مشهد و به خاطر امام رضا (ع) هستند. در سال گذشته یک میلیون و 200 هزار مسافر خارجی داشتیم. واقعا گردشگری که وارد این شهر میشود برای مکانهای تفریحی و تجاری به مشهد می آید یا برای گردش سفر میکند؟ در حالیکه این مکانها در جاهای دیگر به شکل خیلی مناسبتری وجود دارد.
بنده قصد تایید کار وهابیهای عربستان را ندارم ولی اگر مقایسهای انجام شود معلوم میشود که آنها در کار خودشان بهتر عمل میکنند. سرمایهگذاری آنها در مکه و مدینه است و توسعه اصلی این شهرها هم مربوط به مسجدالحرام و مسجدالنبی است. سابقه مدیریت و تجربه مدیران این شهر از تمام مدیران ما بیشتر است، از مشاوران خارجی هم کمک میگیرند، وابستگی و غربگرایی هم که در آنها کاملا مشخص است، اما سرمایهگذاری اصلی آنها در مکه و مدینه اتفاق میافتد زیرا میدانند که علت اصلی جلب گردشگر در این کشور، همین مکانهای مذهبی است.