ایران در جمع
6 کشور موفق در ارسال موجود زنده به فضا
نویسنده : زهرا حاجیان
در حال حاضر کشورهای زیادی با ارسال موجودات کوچکی مانند مگس، عنکبوت، زنبور، ماهی و یا حتی سلول به فضا به این عرصه وارد شده اند اما تنها ۶ کشور موفق به ارسال موجود زنده پیچیده ای مانندمیمون به بالای 100کیلومتر شده اند که مایکی ازاین کشورهاهستیم به نحوی که هم اینک آمریکا،روسیه، چین،فرانسه، ژاپن وایران ؛6کشورموفق درزمینه ارسال موجودزنده پیچیده به فضابه شمارمی روند.
دکتر محمد ابراهیمی رئیس پژوهشكده سامانه های فضانوردی سازمان فضایی ایران با اعلام این مطلب در گفت و گو با خراسان در زمینه جایگاه ایران در زمینه پرتاب ماهواره نیز می گوید: ایران درزمینه پرتاب ماهواره رتبه 8 جهانی را به خوداختصاص داده است و درحال حاضر آمریکا ،روسیه ،چین، ژاپن ،کانادا ،اتحادیه اروپا ،اوکراین و ایران به ترتیب رتبه های اول تاهشتم جهانی رادرزمینه پرتاب ماهواره دراختیاردارندو کشورهای کره شمالی وکره جنوبی نیزپس ازایران دررتبه های نهم تا دهم قرارگرفته اند .
مشارکت بیش از15 دانشگاه درپروژه های فضایی
درحال حاضربیش از 15 دانشگاه کشوردرپروژه های فضایی مشارکت دارند.دکتر ابراهیمی با اعلام این مطلب تصریح می کند:این دانشگاه ها به صورت مستقیم وغیرمستقیم در پروژه های فضایی مشارکت دارند.
به گفته وی ،درحال حاضردرپروژه های بزرگی که سازمان فضایی مستقیم به دانشگاه ها محول کرده است، 3 دانشگاه صنعتی شریف؛ امیر کبیر و علم صنعت مشارکت دارند ودانشگاه مالک اشتر نیزازسوی وزارت دفاع ماموریت انجام برخی پروژه های فضایی را برعهده دارد .
اما درزمینه انجام پروژه های کوچک ترفضایی، ماموریت انجام پروژه هابه دانشگاه های بیشتری محول شده به طور نمونه وزارت دفاع 8 دانشگاه را دراین زمینه فعال کرده است وحدود 6دانشگاه نیز از جمله دانشگاه شهید بهشتی و خواجه نصیرالدین طوسی در پروژه های مختلفی مانند ساخت ماهواره های کوچک ،پروژه های سنجش از دور و یا شرایط خلاء وشبیه ساز خورشیدی با سازمان فضایی همکاری می کنند وکار های قابل توجهی نیز انجام داده اند.
اعتبار 140 میلیارد تومانی هنوز محقق نشده است
دکتر ابراهیمی با اشاره به تخصیص نیافتن اعتبار 140 میلیارد تومانی انجام پروژه های فضایی در سال 92 تصریح می کند : در سال 92 قراربود دولت برای اعزام انسان به فضا 140 میلیارد تومان اعتبار اختصاص دهد و این اعتباردرلایحه بودجه نیز در نظر گرفته شد اما متاسفانه تا این لحظه که اواخر سال 92 هستیم، یک ریال هم تخصیص داده نشده است . در صورت تحقق این بودجه می توانیم حداقل در سال 93 بسیاری از پروژه های فضایی از جمله آموزش فضا نورد، تکمیل پروژه های سفینه فضایی و... را پیش ببریم و یک حرکت جهشی دراین عرصه ایجادکنیم .
اجرای پروژه های متعدد فضایی در سال93
به گفته وی، در سال 93 اجرای چند پروژه فضایی ازجمله پرتاب ماهواره و کاوشگر جدیددر دستور کار قرار گرفته است که طبق برنامه در اوایل سال 93 پرتاب ماهواره جدیدی را خواهیم داشت و پرتاب کاوشگر جدید نیز برای انتهای سال 93 بر نامه ریزی شده است البته با توجه به پیچیدگی های فناوری فضایی این پروژه ها در شرایطی اجرا می شود که با مشکلی مواجه نشویم.تلاش ما بر این است که پروژه های فضایی براساس برنامه زمان بندی جلوبرود اما متاسفانه گاهی به دلیل کمبود اعتبارات این برنامه ها طبق زمان بندی پیش نمی رود .
جایگاه ویژه فناوری فضایی در اسناد بالادستی
موضوع دستیابی به فناوری فضایی درسند چشم انداز20 ساله و افق 1404 مورد تاکید قرار گرفته و تصریح شده که ایران در چشم انداز 20 ساله کشوری است توسعه یافته با جایگاه اول علمی وفناوری در منطقه که در این راستا باید به فناوری های نوین از جمله فناوری فضایی دست پیدا کند .
دکتر فاضلی قائم مقام سازمان فضایی ایران در گفت و گو با خراسان با اشاره به جایگاه ویژه فناوری فضایی در اسناد بالادستی نظام و اعلام این مطلب می گوید : بر اساس سندچشم انداز، ایران باید در زمینه فناوری های پیشرفته در منطقه به مقام اول برسد و با تلاش و پشتکار دانشمندان خود این توانایی و ظرفیت را دارد كه به یك قدرت فضایی در جهان تبدیل شودو پیش از سال 1404 انسان به فضا اعزام كند.
فناوری فضایی در نقشه جامع علمی کشور
به گفته فاضلی ، توجه به فناوری فضایی همچنین جزو اولویتهای مهم و به عبارتی در ردیف اولویت های الف نقشه جامع علمی کشور قرار گرفته به نحوی که در این سند بسیار مهم به صراحت دستیابی ایران به فناوری اعزام انسان به فضا و کسب دانش طراحی و ساخت و پرتاب ماهواره به مدار زمین آهنگ (GEO) با مشارکت جهان اسلام و همکاری های بین المللی مورد تاکید قرار گرفته است. بنابراین فعالیت ایران در حوزه هوا فضا در چارچوب اهداف ترسیم شده در اسناد بالادستی نظام جمهوری اسلامی ایران دنبال می شود.
سند جامع و راهبردی توسعه هوافضای کشور
سند جامع و راهبردی توسعه هوافضای کشور از دیگر اسناد بالادستی کشور در حوزه هوافضا ست که امسال توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب و از سوی رئیس جمهور برای اجرا ابلاغ شده است .
در این سند سیاست ها واهداف کلان حوزه فضایی به روشنی ترسیم شده و به عنوان یک بر نامه راهبردی در زمینه توسعه فناوری فضایی در دستور کار قرار گرفته است. به گفته فاضلی، تدوین این سند از 7 سال پیش با همکاری وزارت علوم، پژوهشکده سامانه های فضانوردی و ستاد توسعه هوافضا و ستاد راهبردی نقشه جامع علمی کشور آغاز شده است .وی برخی از اهداف وسیاست های کلان سند جامع و راهبردی توسعه هوافضای کشوررا این گونه بر می شمرد: «دستیابی به جایگاه اول منطقه در تسخیر فضا و تسلط بر آن از طریق علوم و فناوری های مربوطه با استفاده از توانمندی های دانشگاه ها و مراکز علمی و پژوهشی کشور،انجام مأموریت های فضایی سرنشین دار و قراردادن انسان در مدار با اولویت علوم، فناوری ها و صنایع داخل و با مشارکت جهان اسلام و همکاری های بین المللی،طراحی، ساخت، پرتاب و بهره برداری از ماهواره در مدار زمین آهنگ و دیگر ماهواره ها با کاربردهای ارتباطات، سنجش از دور با اولویت فناوری و صنایع داخل و با مشارکت جهان اسلام و همکاری های بین المللی،دستیابی به خدمات و زیرساخت های ارتباطات فضا پایه در راستای تأمین نیازمندی های کشوری و منطقه ای و جهانی، عمومی و تجاری و سازگار با بستر مخابراتی زمین پایه،تمرکز بر سیاست گذاری، راهبری، هماهنگی و انباشت دانش و اجرای برنامه های کلان فضایی کشور با استفاده حداکثری از توان کلیه نهادها و مؤسسه های دولتی و غیر دولتی،حمایت از خصوصی سازی و فراهم کردن بستر لازم برای ایجاد صنایع دانش بنیان در حوزه فضایی،حمایت هدفمند از فعالیت های آموزشی و پژوهشی و قطب های علمی مورد نیاز برنامه های فضایی،توسعه هوشمند و فعال همکاری ها و تعاملات بین المللی به منظور پیشبرد برنامه های فضایی با حفظ و حراست از دارایی های فضایی جمهوری اسلامی ایران،استفاده از دستاوردهای فضایی در شناخت کیهان و توسعه اخترفیزیک و نجوم و بازخوانی ذخایر اسلامی در این عرصه و بررسی تناسب آن ها با علوم جدید،حمایت از پژوهش های بنیادین با تکیه بر مبانی معرفتی اسلامی به منظور تولید، توسعه و تقویت علوم پایه مرتبط با فضا،طراحی، ساخت و پرتاب سامانه های حامل ماهواره های مورد نیاز از جمله ماهواره های دارای کپسول زیستی و ماهواره های زمین آهنگ،ترویج و اشاعه علوم، فناوری ها و دستاورد های فضایی در میان اقشار مختلف جامعه به ویژه نوجوانان و نخبگان.»
قائم مقام سازمان فضایی ایران همچنین با اشاره به این که ایران در سال 87 به جمع ۷ كشور صاحب فناوری برتر طراحی، ساخت و پرتاب ماهواره به فضا پیوست، به این نکته نیزاشاره می کند که فعالیت ایران در حوزه هوا فضا نسبت به دیگر كشورها دیر شروع شد اما تاکنون عملكرد خوبی را در عرصه این فناوری به همت محققان کشورمان شاهد بوده ایم و دستاوردهای زیادی نیزدر زمینه های طراحی ، ساخت و پرتاب ماهواره به دست آمده است وهمچنین در زمینه پرتاب موجود زنده به فضا نیز عملکرد درخشانی را شاهد بوده ایم .
به اعتقاد فاضلی ،قدرت فضایی هر کشوربا اعزام انسان به فضا به اثبات می رسد . او می گوید: در حال حاضر تنها 3 كشور توانسته اند به این فناوری دست یابند.ضمن آن که ایران با داشتن بهترین دانشمندان جهان این توانایی و ظرفیت را دارد كه به یك قدرت فضایی در جهان تبدیل شود.
ایران دارای بالاترین نرخ رشد درعرصه فناوری فضایی
وی با اشاره به انتشار گزارش های بین المللی در زمینه رشد ایران در عرصه فناوری فضایی تصریح می کند : بر اساس گزارش موسسه بین المللی اس سی آی ،تا سال 2012 ، 10 کشور جزو پیشگامان عرصه فناوری فضایی بوده اند اما از سال 2012 ،5کشور دیگر نیز به این مجموعه اضافه شده و به این رشد رسیده اند که ایران نیز یکی از کشورهای پیشقدم در عرصه این فناوری است و نکته مهم این گزارش آن است که بر اساس اعلام این موسسه بین المللی، در میان این کشورها ایران بالاترین نرخ رشد در عرصه فناوری فضایی را داشته است.