بومرنگ ها به خانه باز می گردند
نویسنده : سیدمحمد اسلامی
بررسی نگرانی های کشورهای اروپایی و آمریکا درباره موج بازگشت تروریست ها به کشورهای غربی
«دخترم، "نورا"ی من! ما از نبودن تو بیمار شده ایم. به خانه مان برگرد. به خانه ات! زمان برای من از وقتی که تو رفته ای متوقف شده است. "مادرت" » (این جملات بخشی از نامه یک زن بلژیکی خطاب به دختر 18 ساله اش است که رو به دوربین شبکه یورونیوز آن را می خواند(1). دختر جوان او حاضر نیست به کشورش باز گردد. نورا فقط یکی از دخترهای جوان اروپایی است که برای کمک به جهادگران به سوریه رفته است. منابع غربی گفته اند تعداد اتباع بلژیکی در سوریه را بین 300 تا 2 هزار نفر برآورد کرده اند. این تعداد را باید به حداقل 2000 شهروند اروپایی دیگر از سوئد، فرانسه، انگلستان ، دانمارک و ... که به سوریه رفته اند، بیفزاییم. اگرچه خانواده این افراد که گرفتار گروه های تکفیری شده اند نگران جان آن ها هستند، اما دولت های غربی نگرانی دیگری دارند. شبکه یورونیوز گزارش داده است که: «در وضعیت کنونی نگرانی هایی وجود دارد که بازگشت این جنگجویان به کشورهای اروپایی تهدیدی برای این کشورها باشد، چرا که آن ها در سوریه در کنار شورشیان القاعده افراطی تر شده اند و ممکن است افراطی گری را به کشورهای اروپایی انتقال دهند.» موضوعی که خواب سیاست مداران اروپایی و آمریکایی را آشفته کرده است. به همین دلیل است که حدود یک ماه پیش واحد مبارزه با تروریسم اتحادیه اروپا نشست مشترکی را با همتایان خود در لبنان، عراق، اردن و ترکیه برگزار کرد. موضوع اصلی این نشست کنترل پدیده " اعزام جنگجویان خارجی به سوریه " اعلام شد.
از الشباب تا داعش
این موضوع نگران کننده در کمیته امنیت داخلی مجلس نمایندگان آمریکا هم مطرح شده است. آمریکایی ها فعالیت های الشباب در سومالی را با فعالیت های جبهه النصره در سوریه مشابه می دانند. اگرچه بررسی شرایط این 2 گروه در یک جلسه نشان می دهد که آن ها احتمالا ارتباط هایی را هم بین این 2 گروه کشف کرده اند.
موضوع نگران کننده برای کشورهای غربی بروز اولین شواهد برای واقعیتی دردناک است. عملیات گروه الشباب در کنیا و خارج از مرزهای سومالی، نشان دهنده این است که یک جریان داخلی در این گروه که بر انجام فعالیت های بین المللی اصرار دارد قوت بیشتری گرفته است. چهارشنبه هفته گذشته در کمیته امنیت داخلی مجلس نمایندگان آمریکا گزارشی درباره بازگشت اعضای آمریکایی گروه الشباب به کشورشان ارائه شد.
این گزارش بیانگر این است که گروه احمد غودان رهبری جریان های داخلی در الشباب را به دست گرفته است. این گروه برخلاف دیگر گروه ها، معتقد است که عملیات الشباب نباید به سطح محلی محدود شود و باید از مرزهای سومالی فراتر رود. نکته مهم درباره الشباب وجود نیروهایی با ملیت های غربی است که به آسانی می توانند با بازگشت به کشورهایشان عملیات تروریستی را به قلب کشورهای غربی بکشانند. اما مشکل فقط الشباب نیست. گروه تروریستی جبهه النصره در سوریه هم رفتار مشابهی دارد.
علاقه «جبهه النصره» و «داعش» به عملیات در خاک آمریکا
حدود 3 ماه پیش نیز نیویورک تایمز با اشاره به ارزیابی های مقامات امنیتی آمریکا گزارش داده بود که «جبهه النصره» و «داعش» در حال شناسایی افرادی هستند که می توانند از آن ها برای انجام عملیات های تروریستی در خاک آمریکا و کشورهای غربی استفاده کنند. در اروپا نیز که تعداد بیشتری از اتباع کشورها عزم سفر به سوریه کرده اند، نگرانی مشترکی میان مقامات وجود دارد و سرویس های اطلاعاتی همکاری نزدیکی برای ردگیری و تحت نظر داشتن افرادی که به سوریه می روند و بازمی گردند، با همتایان آمریکایی شان دارند. به نوشته نیویورک تایمز، تحلیلگران می گویند دستکم 1200 تبعه اروپایی برای نبرد به سوریه رفته اند. «گیلس کرشوف» هماهنگ کننده ضدتروریسم اتحادیه اروپا در یادداشت محرمانه ای به تاریخ 26 نوامبر 2013 هشدار داده است: «اولین موج بازگشت (اتباع اروپایی از سوریه) آغاز شده و مواردی هم وجود دارد که افراد به رفت و آمد (به سوریه) ادامه می دهند.» به گزارش فارس به نقل از روزنامه «نیویورک تایمز»، مقامات اطلاعاتی و ضدتروریسم ارشد آمریکا می گویند گروه های افراطی مرتبط با القاعده که در سوریه فعالیت می کنند، در حال شناسایی، جذب و آموزش آمریکایی ها و دیگر اتباع غربی هستند که برای جنگ به سوریه رفته اند، تا از آن ها برای انجام عملیات های تروریستی بعد از بازگشت به کشورهایشان استفاده کنند. نیویورک تایمز این موضوع را که به گفته مقامات آمریکایی فعلا در مراحل اولیه خود قرار دارد، تازه ترین چالش برآمده از سوریه برای آمریکا و اروپا دانسته و نوشته است سوریه اکنون نقطه هدف اتباع غربی است که می خواهند در کنار مخالفان با «بشار اسد» رئیس جمهور سوریه بجنگند. این گزارش می افزاید: «مقامات اطلاعاتی و ضدتروریسم می گویند در طول سه سالی که از بحران سوریه می گذرد، دست کم 70 تبعه آمریکا یا به سوریه رفته اند یا برای این کار تلاش کرده اند.» «جیمز کومی» مدیر «اف بی آی» هم ردگیری و پایش کسانی که از سوریه به آمریکا بازمی گردد، را یکی از اولویت های اصلی واحد ضدتروریسم این سازمان اف.بی.آی اعلام کرده است.
آموزش در حمص، خواب آشفته در نیویورک
به نوشته نیویورک تایمز، مقامات آمریکایی می گویند ممکن است این افراد در سوریه آموزش دیده و تحت تأثیر تفکرات گروه های افراطی قرار گرفته باشند. به همین جهت جاسوسی و مراقبت از آن ها اکنون به صورت 24 ساعته انجام می شود. یکی از مقامات ارشد ضدتروریسم آمریکا که می خواهد نامش فاش نشود، می گوید: «ما می دانیم که القاعده از سوریه برای شناسایی افرادی که می توانند آن ها را جذب و تحت شست وشوی مغزی قرار دهند، استفاده می کند تا آن ها را بعد از افراطی تر کردن، در آینده به عنوان نیروهای خود شاید در آمریکا به کار گیرد.» مقامات می گویند اغلب افرادی که از آمریکا به سوریه رفته اند، همچنان در این کشور به سر می برند و برخی از آن ها هم در میدان نبرد کشته شده اند. «نیکول لین مانزفیلد» 33 ساله اهل ایالت میشیگان آمریکا ماه می گذشته در حالی که همراه با مخالفان سوری در منطقه «ادلب» سوریه می جنگید، کشته شد. به گفته مقامات آمریکایی در حالی که اصلی ترین هدف گروه هایی چون «جبهه النصره» و «داعش» همچنان از بین بردن نظام سوریه است، اما آن ها در این مدت به حد کافی فضا و امکانات در اختیار گرفته اند که برنامه ریزی برای انجام حملاتی در خارج از سوریه را آغاز کنند. با وجود نظارت و جاسوسی گسترده آمریکا و همچنین حملات پهپادی که در نقاطی چون پاکستان و یمن صورت می گیرد، "جیمز کومی" نسبت به گسترش و شیوع تهدید القاعده در خاورمیانه و شمال آفریقا هشدار داده است.
تکرار تجربه تلخ آمریکا در افغانستان
گزارش ارائه شده در کمیته امنیت ملی مجلس نمایندگان آمریکا به واقعیت تلخ دیگری هم اشاره می کند. خانم استفانی سوناک که متن این گزارش را قرائت می کند، می گوید: «درباره جبهه النصره مهم است که توجه کنیم اگرچه این گروه در سال 2012 اعلام حضور جهانی کرد، اما این گروه در واقع سال هاست که ایجاد شده است. پس از فرار گروه های تروریستی از افغانستان در سال 2001، با ایجاد زیر مجموعه هایی در کشورهای شرق مدیترانه (Levant) ماموریت نخست این گروه تسهیل ورود افراد مسلح خارجی به عراق بوده است. پس از آغاز انقلاب سوریه در سال 2011، این گروه امروز یکی از مهم ترین و موثرترین گروه های مسلح در سوریه است.» همین گزارش تصریح کرده است که دست کم 5500 فرد خارجی درگیر با ارتش سوریه هستند.
تروریسم در دور تسلسل
تحلیل های نگران کننده برای کشورهای غربی در حالی است که ماهیت تحولات سوریه به گونه ای است که هر روز گروه مسلح تروریستی جدیدی در این کشور تشکیل می شود. چندی پیش 70 گروه مسلح ضددولت سوریه اعلام کردند "ائتلاف ملی نیروهای انقلابی و مخالفان سوریه" را به قصد ایجاد تشکیلاتی اسلامی که در برگیرنده جبهه النصره است، ترک کرده اند. بیش از 100 گروه نظامی و غیرنظامی با جدایی از ائتلاف موسوم به ائتلاف ملی انقلابی، ائتلاف جدیدی تحت عنوان «اتحادیه آزادگان سوریه» تشکیل داده اند. این گروه های مسلح همان هایی هستند که تاکنون اراده برخی کشورهای منطقه را نمایندگی می کرده اند.
حرف 3 سال پیش بشار اسد
بشار اسد، رئیس جمهور سوریه 3 سال پیش اعلام کرد که ارتش این کشور با القاعده درگیر شده است. اما کشورهای غربی مدعی شدند این مردم سوریه هستند که دست به سلاح گرفته اند. به نظر می رسد کشورهای غربی هنوز روزهای نخست چشیدن طعم تلخ حمایت از تروریسم در سوریه را می گذرانند. این کشورها اگر برای آرام شدن و دستیابی به صلح در سوریه هزینه نکنند، باید اندوخته هایشان را صرف پیامدهای بازگشت شهروندانی بکنند که حالا رادیکال تر شده اند، راه و رسم بمب گذاری را آموخته اند و وطن شان را در اشغال سرمایه داری و دموکراسی ظالمانه می بینند.